De spelers van WFC Mariupol. Foto van de Instagram-pagina van de club, met toestemming gebruikt.

Dit verhaal maakt deel uit van een serie essays en artikelen, geschreven door Oekraïense kunstenaars die in Oekraïne verbleven na de grootschalige Russische invasie van Oekraïne op 24 februari 2022. Deze serie is geproduceerd in samenwerking met de Folkowisko Association/Rozstaje.art, dankzij cofinanciering door de regeringen van Tsjechië, Hongarije, Polen en Slowakije via een subsidie van het International Visegrad Fund. De missie van het fonds is het bevorderen van ideeën voor duurzame regionale samenwerking in Midden-Europa.

De spelers van de Vrouwen Voetbal Club WFC Mariupol brachten de eerste drie weken van de grootschalige oorlog van Rusland tegen Oekraïne onder beschietingen door in een kelder, terwijl ze zich afvroegen: “Blijven of vertrekken?” Nu voetballen ze in Kiev en hopen ze op een dag naar huis terug te keren voor de Champions League-wedstrijden.

In het laatste seizoen van 2022, vóór de Russische invasie van Oekraïne, werd de club gefinancierd door de voedselfabrikant Vlasne Vyrobnytstvo (Thuisproductie) waar de spelers werkten als ze niet aan het trainen waren. Yana Vinokurova, de president en speler van de club, lanceerde het bedrijf toen de stad Marioepol de financiering van het team uit hun budget schrapte. Het kostte haar slechts drie maanden om het bedrijf zelfvoorzienend te maken. Ze produceerden vleesknoedels, pierogies en pannenkoeken en verkochten die in de supermarkten van Marioepol. Ze hadden op deze manier door kunnen gaan als het Russische leger niet op 24 februari 2022 de Oekraïners kwamen ‘bevrijden’.

De spelers die erin slaagden contact te leggen, verzamelden zich in het huis van Yana. Het waren er zeven. “We waren zo onbevreesd. Luchtaanvallen, granaten vlogen over ons heen, maar we waren ofwel water aan het halen of bomen aan het kappen voor hout”, zei de coach van het team, Karina Kulakovska.    

Belegerd om Yana's huis in Marioepol. Foto van de Instagram-pagina van de club, met toestemming gebruikt.

Na een ontploffing bij het huis besloten ze de stad te verlaten. De spelers laadden zonder na te denken een auto vol; ze namen alleen dieren en wat productieapparatuur mee. Ze namen geen kleding mee, want ze hadden nauwelijks plaats voor zichzelf in de Renault Logan sedan. Op de voorbank zat Karina met Yana's hond. Op de achterbank zaten vijf meiden met vijf katten.

“Twee dagen na ons vertrek verwoestte een granaat mijn huis. Mijn café was daarvoor al verwoest”, zei Yana.

De spelers reden 230 km naar Zaporizhzhia – 26 uur. Ze moesten 19 controleposten passeren. Maar Yana en Karina gingen terug naar hun thuisstad Marioepol. Yana's moeder had gebeld om te zeggen dat ze in de stad was gebleven, dus gingen de meiden terug om haar te redden. Ze slaagden erin een grote bus te vinden, en weldoeners en vrijwilligers laadden die vol met humanitaire hulpmiddelen. Dus gingen ze mensen redden, vergezeld van de eigenaar van de bus, Ivan. Samen slaagden ze erin meer dan 100 mensen te redden en hulp te bieden aan nog meer mensen. Yana's moeder was al voor de komst van haar dochter naar Zaporizhzhia geëvacueerd.

De voetballers van Marioepol brachten de zomer van 2022 door in Bulgarije. Ze kregen daar gratis onderdak en maaltijden aangeboden. Wat nog belangrijker was, was dat het hotel ook klaarstond om hun huisdieren te huisvesten, aangezien de spelers ze niet in de steek zouden laten.

Op weg naar veiligheid. Foto door Alina Kaidalovska, WFC Mariupol, met toestemming gebruikt.

Het was in Bulgarije hun doel om genoeg geld te verdienen om terug te keren naar Oekraïne en in de Oekraïense Eredivisie te spelen. Het kampioenschap zou in september worden hervat. Gedurende die drie maanden kookten de spelers maaltijden voor Oekraïense vluchtelingen. Karina, de coach van de club, grilde ook, naar eigen zeggen, ‘s werelds lekkerste barbecues, en Yana bezorgde in haar witte auto de bestellingen bij de klanten. Ook trainden ze elke dag om fit te blijven.

In september gingen ze naar Kiev en ondervonden ze onverwachts moeilijkheden. Eerst vonden ze een stadion voor trainingssessies, daarna accommodatie in de buurt – een groot huis zonder verwarming in een dorp bij Kiev, Chaiky genaamd. Ze probeerden daar ook hun bedrijf opnieuw op te starten om inkomsten voor hun team in Marioepol veilig te stellen. Maar ze moesten het bedrijf opschalen om het de hoofdsponsor van de club te kunnen laten worden. 

In december 2022 lanceerden ze een crowdfundingcampagne op het Keep Going-platform: ze probeerden 350.000 grivna (ongeveer 8.500 dollar) in te zamelen voor apparatuur voor de WFC “Marioepol”-fabriek. Op oudejaarsavond schonk Andriy Shevchenko, de Oekraïense voetballegende, 300.000 grivna (8.133 dollar). Hierdoor wisten ze meer dan een half miljoen grivna (13.547 dollar) op te halen.

Dankzij het ingezamelde geld beschikt de club al over gebouwen en uitrusting, een productiedirecteur en een technicus. Yana is op zoek naar een distributeur of een keten van supermarkten die hun Home Productions-waren kunnen verkopen. Ze wil niet dat de spelers in de fabriek gaan werken. Ze zegt dat ze al een baan hebben – voetbal spelen.

Vlasne Vyrobnytstvo-faciliteiten in Kiev. Foto verstrekt door Yana Vinokurova, met toestemming gebruikt.

Elke dag traint het team vanaf 10 uur ‘s ochtends in het Temp-stadion in de wijk Sviatoshyn in Kiev. Het stadsdeelbestuur staat hen toe het kunstgrasveld gratis te gebruiken. Ik zag ze trainen in de regen met Yana. Yana wees naar de spelers en legde uit: “Dit is voornamelijk een team van ontheemden. Hier is een ontheemd meisje uit Mykolayiv, dit is een andere uit Mykolayiv, de poortwachter. Dan zijn er twee ontheemde meiden uit Kherson. En wij komen uit Marioepol. Er zijn er niet veel uit Kiev hier. Terwijl ze in het begin de kern vormden. Maar geleidelijk vielen ze af.”

De training van de spelers. Foto door Alla Vaskovska, fair use.

Ze zijn uit het huis in het dorp bij Kiev verhuisd en wonen nu in huurappartementen dicht bij het stadion. Ze ontvangen een minimaal salaris, 5.150 grivna (139 dollar). De club dekt de huur en Yana en Karina zorgen voor eten.

Yana waardeert de toewijding en discipline van de spelers. Het is belangrijk voor haar dat de meiden niet alleen sterke atleten zijn, maar ook geestelijk bij het team passen.

WFC Mariupol eindigde het seizoen op de negende plaats van de 12 Oekraïense Eredivisieclubs. Dit betekent dat ze in de hoogste divisie blijven. Dat was precies de taak die Yana hen gaf voordat het eerste seizoen onder de staat van beleg in Oekraïne begon. Ze begrijpt dat er niet meteen verpletterende overwinningen zullen worden behaald. De weg die ze al hebben afgelegd, moeten ze opnieuw inslaan door stap voor stap een nieuw competitief team op te bouwen.

Voor het volgende seizoen is WFC Mariupol van plan een overeenkomst te sluiten met een Eredivisieclub voor mannen, want nu moet elk van hen een damesteam hebben. Een ander doel is om een jeugdteam voor de Eerste divisie op te bouwen om het hoofdteam van spelers te kunnen blijven voorzien.

De spelers zoeken tegenwoordig investeerders voor drie van hun projecten: de fabrikant van halffabricaten, een voetbalschool en een parkeergarage.

Bovendien heeft het team ook verschillende kleine sportuitrustingen nodig en een bus om ze naar wedstrijden te rijden.

WFC Mariupol-wedstrijd. Foto door Pavlo Kubanov, met toestemming gebruikt.

Kiev, dat de spelers zo'n slechte ontvangst bood, werd in een half jaar tijd hun tweede thuis. Ze zijn al gewend aan de enorme afstanden die gigantisch leken na een compact en gezellig Marioepol. Ze zouden er alleen de zee en wat meer zon willen hebben.

“We zijn van plan om in Kiev een team op te bouwen om iedereen aan onze stad te herinneren”, zei Karina. “En als Marioepol wordt bevrijd, komen we als een sterk team thuis. We zullen daar de Eredivisiewedstrijden spelen. Laat het maar over 10 jaar zijn, maar het gaat zeker gebeuren.”