Foto door Arzu Geybullayeva

Dit artikel werd eerst gepubliceerd [en] op OC Media. Een bewerkte versie is hier gepubliceerd onder een samenwerkingsovereenkomst. 

Honderden demonstranten verzamelden zich in Armenië en Georgië na het nieuws dat Alexey Navalny, 47, bekend oppositiefiguur en langdurig criticus van Poetin, op 16 februari 2024 onder verdachte omstandigheden in de gevangenis is overleden [en].

In december 2020 werd Navalany vergiftigd [en] met wat later door Duitse artsen werd bevestigd [en] een militair zenuwgas uit de Novichok-familie [en] van chemische wapens te zijn. De oppositiepoliticus overleefde de vergiftiging en besloot, na behandeling in Duitsland, terug te keren naar Rusland, ondanks het feit dat hij wist dat hij gearresteerd zou worden, zo niet meteen, dan toch op een later tijdstip. Op 17 januari 2021 werd Navalny gearresteerd na zijn landing op de luchthaven Sheremetyevo in Moskou. Ten tijde van zijn dood zat hij een gevangenisstraf van 19 jaar uit in een zwaarbeveiligde gevangenis ten noorden van de poolcirkel, bijgenaamd de “Poolwolf” gevangenis en berucht vanwege de slechte reputatie [en] over de behandeling van gevangenen die er vastzitten.

Toen de Russische Penitentiaire Dienst de dood van Navalny bekendmaakte [en] en beweerde [en] dat de oppositie-politicus stierf aan een trombo-embolie of een losgeraakte bloedprop, verspreidden de vragen [en] over de werkelijke doodsoorzaak en de betrokkenheid van het Kremlin [en] zich snel.

Dat zijn familie en team het lichaam van Navalny niet konden terughalen vestigt de aandacht op de autoriteiten onder de verdenking [en] dat ze de echte reden achter zijn dood proberen te verdoezelen [en]. Volgens Kira Jarmysj, Navalny's woordvoerder:

The Investigative Committee informed the mother and the lawyers that the investigation of the death of Navalny has been extended. They don’t say how long it will take. The cause of death is still “unknown.”

They lie, buy time for themselves and do not even hide it.

— Кира Ярмыш (@Kira_Yarmysh) February 19, 2024

De onderzoekscommissie heeft de moeder en de advocaten laten weten dat het onderzoek naar de dood van Navalny is verlengd. Ze zeggen niet hoe lang het gaat duren. De doodsoorzaak is nog steeds “onbekend”.

Ze liegen, kopen tijd voor zichzelf en verbergen het niet eens.

In een apart interview met TV Rain, zei Yarmush:”Het lijdt geen twijfel dat deze moord gepland was. We hebben op dit moment geen andere informatie dan de officiële bevestiging van zijn dood door de kolonie.”

Toen Navalny's moeder op 19 februari in het mortuarium verscheen, werd haar en het team van advocaten dat haar vergezelde verhinderd om Navalny's lichaam te zien:

Alexey’s mother and his lawyers arrived at the morgue early in the morning. They were not allowed to go in. One of the lawyers was literally pushed out. When the staff was asked if Alexey’s body was there, they did not answer

— Кира Ярмыш (@Kira_Yarmysh) February 19, 2024

Alexey's moeder en zijn advocaten arriveerden vroeg in de ochtend bij het mortuarium. Ze mochten niet naar binnen. Eén van de advocaten werd letterlijk naar buiten geduwd. Toen het personeel werd gevraagd of Alexey's lichaam daar lag, gaven ze geen antwoord.

Op 20 februari schreef [en]Yarmush: “De onderzoekers vertelden de advocaten en Alexey's moeder dat ze hen het lichaam niet zouden geven. Het lichaam zal nog 14 dagen onder een soort ‘chemisch onderzoek’ blijven.”

Ondertussen blijven tientallen Russen thuis uiting geven aan hun verdriet, zelfs als ze dreigen gearresteerd te worden.

Ten tijde van het schrijven van dit verhaal zijn er sinds de dood van Navalny minstens 396 mensen aangehouden bij evenementen in 39 Russische steden, volgens de Russische mensenrechtengroep OVD-Info [ru].

Voor Russen die in het buitenland wonen, waaronder in Armenië en Georgië, is het makkelijker geweest om hun woede te tonen.

In de Georgische hoofdstad, Tbilisi [en], en ook in de stad Batumi en in de Armeense hoofdstad Jerevan scandeerden Russen Navalny's naam en anti-oorlogs- en anti-Poetinslogans.

“Ik ben boos; ik ben vooral boos en dan verdrietig,” vertelde een demonstrant genaamd Nikolay aan OC Media, eraan toevoegend dat hij dankbaar was dat hij in Armenië zijn gevoelens openlijk kon uiten.

“We hadden het verwacht, maar de gevoelens zijn nog steeds woede, razernij, verdriet,” zei een andere demonstrant, Mikhail Yershov.

In Tbilisi werd een demonstratie gehouden voor de Russische belangenafdeling op de Zwitserse ambassade. Georgië verbrak [en] de diplomatieke betrekkingen met Rusland na de augustusoorlog van 2008. Navalny behoorde tot de vele Russen die de invasie destijds steunden [en] maar hij verontschuldigde [en] zich er vijf jaar later publiekelijk voor.

Мемориал памяти Алексея Навального в Тбилиси у секции интересов России при посольстве Швейцарии.

Люди третий день приходят, чтобы возложить цветы в память о политике после новости о смерти Навального в колонии. Активисты собрали инсталляцию в виде сердца из цветов

Видео: Дождь pic.twitter.com/FxWUruUWQS

— Дождь (@tvrain) February 18, 2024

Memorial to Alexei Navalny in Tbilisi near the Russian Interests Section at the Swiss Embassy. People have been coming for the third day to lay flowers in memory of the politician after the news of Navalny’s death in the colony. Activists assembled an installation in the shape of a heart made of flowersç Video: TV Rain

Gedenkteken voor Alexei Navalny in Tbilisi bij de Russische belangenafdeling op de Zwitserse ambassade. Mensen komen al voor de derde dag bloemen leggen ter nagedachtenis aan de politicus na het nieuws van Navalny's dood in de kolonie. Activisten hebben met bloemen een installatie in de vorm van een hart gemaakt. Video: TV Rain

Een demonstrant die anoniem wilde blijven vertelde OC Media dat de dood van Navalny als een schok voor haar kwam.

“Wat bracht me [hier]? Het is een shock omdat alles zijn grenzen heeft […] hij werd vermoord, net als Boris Nemtsov,” zei ze, eraan toevoegend dat ze zich zorgen maakte over het lot van andere politieke gevangenen in Rusland.

Boris Nemtsov [en] was een liberale politicus en fervent criticus van Vladimir Poetin die in 2015 werd neergeschoten op straat in de buurt van het Kremlin in Moskou.

Ondanks de groeiende [en] kloof tussen Armenië en Rusland hebben de Armeense autoriteiten tot nu toe gezwegen, net als die in Azerbeidzjan.

In Azerbeidzjan werd slechts één herdenking gemeld:

Eenmalige herdenkingshandeling voor Navalny in Bakoe vandaag, voor het standbeeld van Hüseyn Javid. pic.twitter.com/RWRnsU0nAA

— Cavid #RussiaIsNotAlly (@cavidaga) February 17, 2024

Eenmalige herdenkingshandeling voor Navalny in Bakoe vandaag, voor het standbeeld van Hüseyn Javid.

Hüseyn Javid was een beroemde Azerbeidzjaanse dichter en toneelschrijver uit het begin van de 20e eeuw die het slachtoffer werd van Stalins repressie in 1937 en als gevolg daarvan in Siberië stierf.

Op 20 februari brachten ambassadeurs van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten ook hulde aan Navalny bij hetzelfde standbeeld:

Today, alongside US Ambassador Mark Libby, I laid flowers at the monument to Huseyn Javid to honour the memory of Alexei Navalny, who demonstrated incredible courage throughout his life to advocate a better future for Russian democracy. pic.twitter.com/Czh2P2Ci9G

— FergusAuldFCDO (@FergusAuldFCDO) February 20, 2024

Vandaag heb ik samen met VS-ambassadeur Mark Libby bloemen gelegd bij het monument voor Huseyn Javid om de nagedachtenis van Alexei Navalny te eren, die zijn leven lang ongelooflijke moed heeft getoond om te pleiten voor een betere toekomst voor de Russische democratie.

In Georgië was president Salome Zourabichvili er snel bij [en] om de dood van Navalny een “tragedie voor alle verdedigers van democratie en mensenrechten” te noemen.”

Mamuka Mdinaradze, de parlementsleider van de regerende Georgische Dream-partij, zei dat Navalny het laatste slachtoffer van Poetin was toen een journalist hem een vraag stelde, voordat hij ging klagen over de Georgische politiek, waaronder de tijd dat de oppositiebeweging United Nation vóór 2012 aan de macht was [en], toen de dood van gevangenen niet ongebruikelijk was [en].

De voorzitter van het parlement, Shalva Papuashvili, gaf liever [en] geen commentaar toen hem een soortgelijke vraag werd gesteld.

Oppositieleiders in Georgië waren meer uitgesproken.

De Verenigde Nationale Beweging prees Navalny in een verklaring [en]voor het terugkeren naar Rusland “om te vechten tegen Poetins dictatuur en moorddadige regime” ondanks het gevaar voor zijn leven.

De oprichter van de partij en voormalig president van Georgië, Mikheil Saakashvili, die momenteel een gevangenisstraf uitzit wegens machtsmisbruik, schreef, “Navalny is weg. Ben ik de volgende in Poetins dodencel?”

De leider van de oppositiepartij Droa, Elene Khoshtaria, schreef [en] op X dat “de dood van Navalny een bewijs was van de ware, wrede, meedogenloze aard van Rusland en Poetin.”

Giorgi Gakharia, voormalig premier en nu leider van de partij Voor Georgië, betuigde [en] op X zijn medeleven aan de familie en vrienden van Navalny en voegde eraan toe dat de dood van de oppositiepoliticus “een schrijnend symbool is van het voortdurende gemoderniseerde totalitarisme van Rusland”.