Hoe zal Azerbeidzjan veranderen door de oorlog in Nagorno-Karabach?

Azeris vieren de overwinning in Nagorno-Karabach, Bülbül Avenue in Bakoe op 10 november 2020. Foto CC-BY-SA 4.0: Toghrul Rahimli / Wikimedia Commons. Bepaalde rechten voorbehouden.

Het op Armeense militairen buitgemaakte materiaal dreunde langs een podium in Bakoe, waarop de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev stond met zijn Turkse tegenhanger en nauwe bondgenoot Recep Tayyip Erdoğan.

De militaire parade die gisteren in de Azerbeidzjaanse hoofdstad gehouden werd, vierde de herovering van een groot deel van Nagorno-Karabach, een bergachtig gebied dat sinds het staakt-het-vuren van 1994 door de etnische Armeense bevolking werd geregeerd als een zelf uitgeroepen staat. Opeenvolgende Azerbeidzjaanse leiders beloofden plechtig het gebied weer onder het beheer van Bakoe te brengen, maar zonder veel succes tot deze laatste militaire operatie die eind september werd gelanceerd.

Eerdere vijandelijkheden zoals die in 2016 worden vaak omschreven als “botsingen”. Maar dit keer was het een grootschalige oorlog, met honderden burgerdoden als gevolg. Azerbeidzjan heeft alle gebieden rondom Nagorno-Karabach heroverd, die vóór de eerste oorlog grotendeels door Azeris bevolkt werden. Bakoe heeft ook een aantal gebieden ingenomen die puur van Karabach waren, waaronder de strategisch belangrijke heuvelstad Sjoesja, die van enorm symbolisch belang is voor de etnische Azeris van Karabach. De zelf uitgeroepen Republiek Artsach is nu een romp-staat, verbonden met zijn Armeense beschermheer via een enkele weg – en bewaakt door meer dan 2 000 Russische vredeshandhavers.

Hun komst was te danken aan het door Moskou bemiddelde staakt-het-vuren van 9 november, waarmee de kaart van de zuidelijke Kaukasus hertekend werd. Terwijl Armenië een nieuwe periode van politieke onrust ingaat en worstelt om duizenden vluchtelingen uit de oorlogsgebieden op te vangen, is het ook interessant om erbij stil te staan wat deze overwinning voor de overwinnaar betekent – zodra dat podium leeg is en de vrolijke massa's terug zijn gekeerd naar hun dagelijkse leven.

Wat betekent de uitkomst van deze oorlog voor de verhoudingen tussen de staat en de samenleving in het autoritaire Azerbeidzjan? Wat betekent dit voor de betrekkingen van Azerbeidzjan met Turkije en Rusland? Wat houdt de toekomst in voor de honderdduizenden Azerbeidzjaanse ontheemden uit Karabach die sinds 1994 op dit moment wachtten?

Om meer te weten te komen, heb ik Sergey Rumyantsev en Sevil Huseynova geïnterviewd, sociologen uit Azerbeidzjan die nu leiding geven aan het Center for Independent Social Research, een onderzoeksinstituut in Berlijn. Het interview is hier verkort weergegeven.

Maxim Edwards: De populariteit van president Ilham Aliyev is nu op zijn hoogst. Wat betekent dat voor de burgerlijke en politieke vrijheden in Azerbeidzjan?

Сергей Румянцев: Ильхам Алиев занимает президентский пост с 2003 года. Это длинный срок. Все позитивное что случилось за это время всегда записывалось на его счет. Реформы бюрократического аппарата, построенные новые школы и отремонтированные старые, мосты и дороги, и даже подземные переходы – все это происходило, по официальной версии, благодаря Ильхаму Алиеву. Нет никаких оснований думать, что после успешной для Азербайджана войны эта ситуация как-то радикально изменится. Победу в войне уже записали на все тот счет Ильхама Алиева. Да, конечно, и сам президент это подчеркивает, победила армия и азербайджанский солдат. Но во главе с умелым дипломатом и “победоносным” верховным главнокомандующим – главным творцом победы.

При всех раскладах, победа в войне многое меняет. Очевидно, что президент приобрел новый и очень внушительный политический и символический ресурс дополнительной легитимности. После удачной войны режим приобрел и большую устойчивость. По крайней мере на какой-то неопределенный срок. Весь политический спектр без исключения, включая самых ярых оппонентов и критиков президента поддержали войну. Тот опыт всеобщей общественной солидарности в дни войны о котором с такой гордостью говорили и представители власти и оппозиционеры не пройдет бесследно. Однажды “согрешив” и поддержав режим критикам власти будет труднее сохранить за собой роль без страха и упрека критиков авторитарной и коррумпированной власти. Суммируя, можно сказать, что политической свободы в стране не было до войны, и тем более нет причин думать, что свободы будет больше после ее удачного для режима завершения.

Sergey Rumyantsev: Ilham Aliyev is al sinds 2003 president. Dat is een lange tijd aan de macht. Al het positieve dat in die tijd gebeurd is, wordt altijd aan hem toegeschreven. Van hervormingen van de staatsbureaucratie tot het renoveren en bouwen van scholen, bruggen en wegen, zelfs voetgangerstunnels – de officiële richtlijn is dat het allemaal te danken is aan Ilham Aliyev. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat deze situatie na de succesvolle militaire campagne van Azerbeidzjan radicaal zal veranderen. Voor deze overwinning is de eer ook al aan Ilham Aliyev gegeven. Ja, natuurlijk benadrukt de president zelf dat deze overwinning aan het leger en de Azerbeidzjaanse soldaten te danken is. Maar deze overwinning is vooral te danken aan het leiderschap van een vaardige diplomaat en “zegevierende” opperbevelhebber.

Het winnen van een oorlog leidt altijd tot enorme veranderingen, onder alle omstandigheden. Het is duidelijk dat de president een nieuwe en zeer krachtige bron van extra legitimiteit heeft verworven. Het regime heeft meer stabiliteit gekregen, althans voor de nabije toekomst. Het hele politieke spectrum heeft zonder uitzondering deze oorlog gesteund, zelfs de meest scherpe critici en tegenstanders van de president. De algemene ervaring van solidariteit tijdens deze oorlog, waarover de autoriteiten en de oppositie met zoveel trots hebben gesproken, zal zeker sporen achterlaten. Na ‘gezondigd’ te hebben door het steunen van de regering, zal het nu moeilijker worden voor critici van diezelfde regering om hun rol weer op te pakken zonder hun eigen angst en de verwijten van anderen onder ogen te zien. Kortom, we kunnen zeggen dat er voorheen in Azerbeidzjan al geen politieke vrijheid was en dat er nu, nadat het regime zo succesvol oorlog heeft gevoerd, nog minder reden is om wat extra vrijheid te verwachten.

Севиль Гусейнова: Я бы сказала, что наивысший пик популярности президент достиг во время боевых действий. И с каждым взятым селом или райцентром градус популярности повышался. После 10 ноября, на фоне празднования победы, сразу прозвучала и критика от наиболее националистически настроенных оппозиционеров и публичных деятелей. Обещания вернуть целиком весь Карабах пока не сбылись, хотя взятие Степанакерта, как принято считать, было лишь вопросом времени. Более того, на территории страны теперь находятся российские военные и это обстоятельство раздражает и вызывает опасение не только у профессиональных критиков режима, но и у многих обывателей. Думаю, что в случае ухудшения экономической и социальной обстановки голоса критиков, приглушенные на фоне победы, вновь зазвучат громче. Важно и то обстоятельство, что не был решен важнейший вопрос о статусе Нагорного Карабаха. Т.е. в целом, ситуация очень не стабильная и в любой момент может претерпеть значительные изменения. Но в целом, в краткосрочной перспективе, имидж президента укрепился, а это означает, что в области гражданских прав каких-то изменений в лучшую сторону ожидать не приходится.

Sevil Huseynova: Ik zou zeggen dat de president tijdens het conflict de top van zijn populariteit heeft bereikt. En met elk dorp of elke regio die ingenomen werd nam zijn populariteit toe. Maar na 10 november, terwijl de overwinning werd gevierd, begonnen publieke figuren en de meer nationalistisch gerichte aanhangers van de oppositie kritiek te uiten. De beloften om heel Karabach te heroveren waren niet nagekomen [zeiden ze], hoewel men algemeen geloofde dat de verovering van Stepanakert slechts een kwestie van tijd was. Bovendien is Rusland nu militair aanwezig in Azerbeidzjan, wat zowel prominente critici van het regime als veel gewone mensen stoort. De stemmen van deze critici, die nu overstemd worden door de overwinningsvieringen, zullen volgens mij opnieuw gehoord worden als de economische en sociale situatie verslechtert. Het is ook belangrijk dat er geen overeenkomst is over de status van Nagorno-Karabach. In het algemeen is de situatie dus zeer instabiel en kan deze op elk moment aanzienlijk veranderen. Maar op de korte termijn is het imago van de president versterkt, wat betekent dat er geen reden is om veranderingen ten goede te verwachten wat de burgerrechten betreft .

ME: Het lijkt erop dat er in Azerbeidzjan onvrede heerst over de nieuwe rol van Rusland in de regio. Wat betekent dat voor de betrekkingen tussen Azerbeidzjan en Rusland als de extase straks is uitgewerkt? En zal die onvrede voor of tegen het regime werken?

СР: Очевидно, что присутствие российских военнослужащих в Карабахе играет против политического режима. Уже сейчас данное обстоятельство вызывает настороженность даже в среде убежденных симпатизантов власти. Но не думаю, что данное обстоятельство как-то поменяет в ближайшее время атмосферу “партнерских” отношений между двумя режимами. Россию всегда недолюбливали и критиковали. На уровне СМИ или, допустим, школьных учебников по истории, Россия и русские все постсоветские годы были составной частью образа врага. Но на уровне внешних отношений большее значение имели личные связи. При Борисе Ельцине отношения с Россией были более напряженными. При Владимире Путине гораздо более партнерскими. То есть такой негативный образ России и русских, как империи и имперской нации, союзника Армении больше предназначался для внутренней аудитории. В отношениях между президентами и правительствами всегда находился общий язык. Я думаю, что это и вопрос взаимной поддержки авторитарных лидеров. Каждый режим нуждается в определенной поддержке из вне.

SR: Het is duidelijk dat de Russische militaire aanwezigheid in Nagorno-Karabach tegen het regime zal werken. De huidige stand van zaken veroorzaakt al wat ongemak, zelfs onder overtuigde aanhangers. Maar ik denk niet dat er in de nabije toekomst veel zal veranderen aan de sfeer van “partnerschap” tussen de twee regimes. Rusland werd altijd al bekritiseerd en gewantrouwd. In de media, maar ook in geschiedenisboeken op school, maakten Rusland en de Russen gedurende de jaren na de Sovjet-Unie altijd al deel uit van het algemene vijandsbeeld. Maar wat de buitenlandse betrekkingen betrof, waren persoonlijke contacten belangrijker. Onder Boris Jeltsin waren de betrekkingen met Rusland ietwat gespannen. Onder Vladimir Poetin is er meer samenwerking geweest. Dit houdt in dat het negatieve beeld van Rusland en de Russen als imperialistische natie en bondgenoot van Armenië eerder bedoeld was voor binnenlands gebruik. Presidenten en regeringen hebben een gemeenschappelijke taal kunnen vinden. Ik denk dat het ook een kwestie van wederzijdse steun is tussen autoritaire leiders. Elk regime heeft wel wat externe steun nodig.

СГ: Присутствие российских военных в целом в обществе воспринимается негативно. Но, в то же время, невмешательство России в военные действия как бы компенсирует этот негатив. Весь вопрос в том, что будет, когда приблизится окончание пятилетнего срока пребывания миротворцев в Карабахе? Рано или поздно придется разбираться со сложными вопросами статуса Нагорного Карабаха. Мне кажется, что труднее придется российскому режиму. У азербайджанских властей есть ясное понимание выгодного для них и отвечающего интересам всей нации решения этого вопроса. Полный контроль со стороны Азербайджана. Армянскую сторону такое развитие дел никак не устраивает. Россия пытается сохранить отношения с обоими странами и чем дальше, тем труднее будет добиваться этой цели.

Возрастающее недовольство, если оно случится в Азербайджане, будет играть против азербайджанских властей, потому что именно при их участии на территорию страны вошли войска третьего государства.

SH: De Russische militaire aanwezigheid wordt in de samenleving inderdaad negatief ervaren. Maar tegelijkertijd maakt de niet-inmenging van Rusland in de vijandelijkheden het enigszins goed. De echte vraag is wat er gebeurt als het einde van het vijfjarenmandaat van de vredeshandhavers in zicht komt? Vroeg of laat zal de complexe kwestie van de status van Nagorno-Karabach moeten worden aangepakt. Het lijkt mij dat dit een hoop kopzorgen zal veroorzaken voor het Russische regime. De Azerbeidzjaanse autoriteiten hebben een duidelijk idee over deze kwestie dat hen en de hele natie goed uitkomt: volledige controle door Azerbeidzjan. Maar aan Armeense kant zullen ze niet tevreden zijn met die stand van zaken. Ondertussen probeert Rusland de betrekkingen met beide landen te onderhouden, maar hoe verder hun standpunten van elkaar afwijken, hoe moeilijker dat voor Moskou zal worden.

Als er in Azerbeidzjan een groeiende ontevredenheid ontstaat, zal dat inderdaad tegen de autoriteiten werken omdat die de troepen van een derde staat in het land hebben binnengelaten.

ME: Turkije heeft Azerbeidzjan tijdens de hele oorlog ook uitgebreide steun verleend. Maar Turkije staat voor zijn eigen crisis. Wat zal Turkije in ruil krijgen voor zijn hulp? Wat kan Ankara verwachten?

СР: Турция уже получила определенные дивиденды от активной поддержки Азербайджана в войне. Сама война позволила хотя бы на некоторое время отвлечь значительную часть населения Турции от социальных проблем. С экономикой все очень плохо и лучший выход для негативных эмоций – участие в маленькой победоносной войне. Пантюркистские идеи и национализм правого толка широко распространенны в обеих странах, если не сказать, что доминируют в них. Война предоставила дополнительную возможность поиграть на этих струнах, возбудить приятные эмоции солидарности в борьбе против общего врага.

Помимо этого, Турция максимально укрепила свой символический авторитет и влияние в Азербайджане. Любовь к “братской” Турции сейчас сильна как никогда. Нужно сказать, что Реджеп Эрдоган выглядел куда внушительнее на трибуне в качестве оратора обращавшегося к азербайджанским военнослужащим и гражданам страны, чем Ильхам Алиев. Тем более, что Алиев и не сказал ничего нового. А вот Эрдоган даже стихи о Лачине продекламировал.

Турция тоже получает прямое наземное сообщение с Азербайджаном – Мегринский коридор. Эта часть соглашения выгодна обеим сторонам.
Ну и, наконец, можно ожидать, что последуют какие-то новые выгодные для Турции соглашения. Теперь мяч на поле Алиева, который в долгу перед Эрдоганом, которому уже были обещаны контракты. Но сфера строительства это очевидное поле отмывания коррупционных миллиардов. И мало вероятно, что азербайджанский режим не воспользуется таким шансом в полной мере.

Восстановление разрушенных сел и городов – это отличная возможность для азербайджанской власти вновь говорить о том, что с социальными реформами придется повременить. Вначале нужно построить дома и дороги и вернуть вынужденных переселенцев домой. Турецкий бизнес допустят к проектам по восстановлению территорий, но львиная доля и контроль над процессом останется за семьей Алиевых-Пашаевых.

SR: Turkije heeft al bepaalde vergoedingen voor zijn steun aan Azerbeidzjan ontvangen. De oorlog heeft het een tijd lang mogelijk gemaakt een belangrijk deel van de bevolking af te leiden van sociale problemen in de Turkse samenleving. De economische situatie is erg slecht en de beste manier om negatieve gevoelens te onderdrukken is om betrokken te raken bij een “triomfantelijk oorlogje”. Pan-Turkse ideeën en rechts-nationalisme zijn wijdverbreid of zelfs dominant in beide landen. De oorlog bood een nieuwe mogelijkheid om hetzelfde geluid te laten horen, waarbij de solidariteit werd aangewakkerd in de strijd tegen een gemeenschappelijke vijand.

Bovendien heeft Turkije zijn symbolische autoriteit en invloed in Azerbeidzjan zo veel mogelijk versterkt. De liefde voor “broederlijk” Turkije is nog nooit zo intens geweest. Het moet ook gezegd worden dat de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan erg indrukwekkend was op het podium [van de overwinningsparade] toen hij zich tot de Azerbeidzjaanse militairen en burgers richtte, veel meer dan Ilham Aliyev. Vooral omdat Aliyev niets nieuws zei. Terwijl Erdoğan zelfs gedichten reciteerde over Lachin [een strategisch belangrijke stad in Nagorno-Karabach].

Turkije krijgt ook een directe landverbinding met Azerbeidzjan, een corridor door Megri in Armenië. Dat deel van de overeenkomst bevalt beide partijen goed. En tot slot kan worden verwacht dat er nieuwe overeenkomsten gesloten worden die Turkije ten goede zullen komen. Nu ligt de bal in het kamp van Aliyev — hij staat bij Erdoğan in de schuld, aan wie al contracten zijn beloofd. De bouwsector is een voor de hand liggende manier om miljarden wit te wassen, en het is onwaarschijnlijk dat het Azerbeidzjaanse regime deze kans niet ten volle zal benutten.

De wederopbouw van verwoeste dorpen en steden is een uitstekende kans voor de Azerbeidzjaanse autoriteiten om te betogen dat sociale hervormingen moeten worden uitgesteld. In de eerste plaats moeten wegen en huizen worden gebouwd voor de terugkeer van de ontheemden. Turkse bedrijven zullen worden uitgenodigd voor wederopbouwprojecten in de herwonnen gebieden, maar het leeuwendeel en de uiteindelijke controle over het proces zullen blijven berusten bij de [regerende] familie Aliyev-Pashajev.

ME: Veel Azerbeidzjaanse ontheemden wonen al meer dan vijfentwintig jaar buiten Karabach. Wat zullen de grootste obstakels zijn voor hun terugkeer naar huis? Zullen ze allemaal bereid of in staat zijn dit te doen?

СР: Можно точно сказать, что все захотят вернуть свои дома и какие-то земельные участки. Квартиры. Но будут ли жить на этих территориях? Кто-то, конечно, останется. Кто-то вернув дом, возможно отстроив его останется в Баку, где есть работа и налажена жизнь. Так живут не только вынужденные переселенцы, но и вся страна. Надежды найти хоть какую-нибудь работу, сделать карьеру, приводят очень многих жителей страны в столичный Баку.

И, конечно, есть проблема поиска финансовых средств. Пока неясно в какой форме государство будет оказывать поддержку. Но если какая-то семья, а таких очень много, за почти 30 лет так и не смогла обустроить свой быт, если люди все эти годы продолжали жить в ужасных условиях в бывших пионерских лагерях, общежитиях и тому подобных местах, это значит, что у них просто не было средств построить себе новые дома, приобрести земельные участки, курить квартиры. Понятно, что такие возможности не появятся вдруг только потому, что они могут вернуться к своим разрушенным домам.

SR: Het kan zeker gezegd worden dat ze allemaal willen terugkeren naar hun huizen en hun land, hun appartementen. Maar zullen ze in deze gebieden blijven wonen? Natuurlijk zullen sommigen blijven. Anderen zullen er misschien heen gaan om hun huizen te herbouwen en daarna naar Bakoe terugkeren waar ze hun werk en hun leven hebben. Dat is de realiteit van het leven voor het hele land, en niet alleen voor de ontheemden. Ze hopen een baan en een flat te vinden en naar de hoofdstad te verhuizen zoals zoveel andere Azerbeidzjanen.

En natuurlijk is er het probleem van de financiële middelen. Het is nog niet duidelijk in welke vorm de staat steun zal bieden. Maar als een gezin de afgelopen 30 jaar niet in staat is geweest een stabiel leven op te bouwen en er zijn veel van zulke gezinnen als ze al die tijd in abominabele omstandigheden hebben moeten leven, bijvoorbeeld in vroegere pionierskampen, slaapzalen en soortgelijke accommodaties, dan betekent dit dat ze eenvoudigweg niet over de middelen beschikken om voor zichzelf nieuwe huizen te bouwen, percelen over te nemen of appartementen te kopen. Iedereen begrijpt dat dergelijke kansen zich niet zomaar ineens zullen voordoen omdat ze nu naar hun verwoeste huizen kunnen terugkeren.

СГ: С возвращением возникает большая проблема определения прав собственности. Учитывая, что речь идет о сотнях тысячах людей решить эту проблему будет очень непросто. В 1990-е люди покидали свои дома в спешке. У многих не сохранились документы. Большинство так наверняка и не смогли оформить права собственности. Это ведь был Советский союз, с его особенным отношением к недвижимости. Это будет очень сложный процесс. Но, в любом случае, это рано или поздно должно было случиться. Жаль, что для этого понадобилась новая война.

SH: De terugkeer van ontheemden naar Karabach roept de vraag op over het definiëren van eigendomsrechten. Gezien het feit dat we het over honderdduizenden mensen hebben, zal het heel moeilijk zijn om dit probleem op te lossen. In de jaren negentig hebben veel mensen hun huizen in grote haast verlaten. Velen hadden geen eigendomsbewijzen. Dit was de Sovjet-Unie, die haar eigen manier van vastgoedbeheer had. Het zal een moeilijk proces zijn, maar vroeg of laat moet het toch gebeuren. Het is jammer dat daarvoor een nieuwe oorlog nodig was.

ME: Aliyev heeft onlangs verklaard dat er geen speciale autonome status zal zijn voor Armeniërs in Karabach, maar heeft ook gewezen op “culturele autonomie”. In ieder geval lijkt Bakoe bijna drie decennia lang geen enkele vorm van autonomie te hebben voorgesteld die de zorgen van Armeniërs in Karabach zou kunnen wegnemen. Kan dat veranderen?

СР: Что касается автономии для Карабаха, то я скорее пессимист. Об автономии не договорились до победы, почему режим должен идти на этот непопулярный шаг сейчас? Да и в целом, что может значить автономный статус для какой-то территории в современном Азербайджане, где авторитарная власть стремится к полному контролю над обществом? Даже если статус и будет предоставлен, то это будет какая-то форма культурной автономии. Не более того.

SR: Als het gaat om autonomie voor Karabach ben ik nogal pessimistisch. Er was geen enkele afspraak over autonomie vóór de militaire overwinning, dus waarom zou het regime nu zo'n impopulaire stap moeten zetten? En meer in het algemeen, wat voor betekenis heeft een autonome status voor dit of dat gebied nou echt in het hedendaagse Azerbeidzjan waar een autoritair regime streeft naar volledige controle over de samenleving? Zelfs als een dergelijke status zou worden toegekend, zou het een of andere vorm van culturele autonomie zijn. Niets meer.

СГ: Не думаю, что официальная позиция будет меняться кардинальным образом. Более того, как победившая сторона, Азербайджан может занять еще более бескомпромиссную позицию по вопросу статуса Карабаха. Теперь стороны поменяются местами. Азербайджан будет устраивать до поры до времени статус-кво, а армянская сторона попытается выносить этот вопрос на широкое обсуждение. Более того, Азербайджан может поднять вопрос финансовой компенсаций и таким образом сузит шансы другой стороны во время переговоров.

По понятным причинам есть сейчас и сохранится еще на долгие годы большой запас недоверия к карабахским армянам. Они с оружием в руках выступили против официальной азербайджанской власти. Поэтому предоставление реальной автономии представляется мало вероятным. По крайней мере, власти будут всеми силами сопротивляться такому решению. Тем более, что встретят в этом полную поддержку у практически всего населения страны.

SH: Ik verwacht niet dat het officiële standpunt drastisch zal veranderen. Bovendien kan Azerbeidzjan als winnende partij een nog veel onverzoenlijkere houding aannemen ten aanzien van de status van Karabach. Ze staan nu aan de andere kant. Azerbeidzjan zal er genoegen mee nemen de status quo voorlopig te handhaven, terwijl de Armeense kant zal proberen de kwestie ter discussie te stellen. Azerbeidzjan zou ook de vraag van financiële compensatie aan de orde kunnen stellen om de kansen van de andere partij tijdens de onderhandelingen te verkleinen.

Om voor de hand liggende redenen is er nu een diep wantrouwen jegens de Armeniërs in Karabach en dat zal nog vele jaren zo blijven. Zij namen de wapens op in oppositie tegen de Azerbeidzjaanse autoriteiten. Daarom lijkt het onwaarschijnlijk dat er echte autonomie wordt verleend. Op zijn minst zullen de autoriteiten zich met al hun macht tegen zo'n tendens verzetten. En daarbij zullen ze de volledige steun krijgen van bijna de hele bevolking.

ME: De Kaukasus-geleerde Laurence Broers heeft gesuggereerd dat deze overwinning meer aanzien zou kunnen betekenen voor veteranen in de Azerbeidzjaanse politiek. De situatie is heel anders, maar veteranen hadden na de eerste Karabach-oorlog een grote invloed in Armenië. Kunnen ze een politieke uitdaging vormen in Azerbeidzjan?

СР: Очевидно, что статус армии и людей в форме сильно вырос. Армейская служба никогда не пользовалась большой популярностью в стране. Возможно сейчас ситуация поменяется. Человек в военной форме будет пользоваться гораздо большим уважением. За ними теперь слава героев. В стране появился новый влиятельный институт, новые публичные люди, претендующие на всеобщую любовь.

Но думаю, что в ближайшие годы конкуренции Алиеву эти люди не составят. Им понадобится время, чтобы привыкнуть к роли самостоятельных игроков. Весь вопрос в том, что однажды, неизбежным образом трон под Алиевым закачается и тогда военные могут быстро заполнить образовавшийся вакуум власти.

SR: Het is duidelijk dat de status van het leger en de mensen in uniform sterk is verbeterd. De militaire dienst is in Azerbeidzjan nooit echt erg populair geweest. Maar misschien zal de situatie nu veranderen. Een man in militair uniform zou meer respect kunnen krijgen. Ze worden nu als helden beschouwd. Er is een instelling verschenen in het land die niet alleen invloed vereist maar algemene bewondering.

Niettemin denk ik niet dat deze mensen de komende jaren met Aliyev zullen concurreren. Het zal enige tijd duren voordat ze eraan gewend zijn onafhankelijke spelers te zijn. Waar het om gaat is dat op een dag de troon onder Aliyev zal worden weggetrokken en dat het leger dan heel snel het daaruit voortvloeiende machtsvacuüm zou kunnen vullen.

СГ: Думаю, что власть может осознавать эти риски. Сейчас Алиев способен контролировать армию. У власти есть ресурсы необходимые для того, чтобы держать военных под своим контролем. У президента есть и кнут и пряники для этого. Но, учитывая, что готовится масштабная коммеморация победы, роль ветеранов будет в ближайшие годы только возрастать. Возможно однажды люди прошедшие войну попытаются заявить о себе на политическом поле. Если такое случится в ситуации политического кризиса, то это не сулит стране ничего хорошего.
Но можно думать, что в ходе войны не выделились какие-то очень уж яркие персоналии в среде военного руководства. Власти все же старались подчеркивать роль президента как главнокомандующего и в конце войны он получил неофициальное звание “победоносного”. Думаю власти очень ревностно будут следить за положением дел в этой сфере.

SH: Ik denk dat de autoriteiten zich bewust zijn van deze risico's. Aliyev is nu in staat het leger te controleren, en de regering heeft de nodige middelen om het leger onder controle te houden. De president kan de ‘wortel-en-stok’ methode hanteren. Maar de rol van veteranen zal de komende jaren alleen maar toenemen, aangezien er nu al grootschalige herdenkingen van de overwinning gepland worden. Misschien zullen degenen die in deze oorlog hebben gevochten proberen zich ooit in de politiek bekend te maken. Als dat tijdens een politieke crisis zou gebeuren, voorspelt dat niets goeds voor het land.

We kunnen zeggen dat er onder de militaire leiding geen echt opvallende figuren waren. De autoriteiten probeerden de rol van de president als opperbevelhebber te benadrukken en aan het einde van de oorlog had hij de officieuze titel “zegevierend” gekregen. Ik denk dus dat de autoriteiten angstvallig zullen proberen om deze stand van zaken in de gaten te houden.

ME: Verschillende buitengewoon gruwelijke video's waarin Azerbeidzjaanse soldaten Armeense krijgsgevangenen en burgers verminken en onthoofden zijn opgedoken op sociale media. De Azerbeidzjaanse eisers zijn een onderzoek begonnen. Hoewel dit zou kunnen wijzen op een erkentenis van deze misdaden, heeft de aanklager al een deel van het videobewijsmateriaal als nep verworpen. Wat is de context en de waarschijnlijke uitkomst?

: Отрицание военных преступлений, нежелание обсуждать проблемы насилия – это не новая тенденция. Обе стороны занимались этим на протяжении всех тридцати лет конфликта. Понятно, что признание таких фактов может еще и сильно подпортить праздник победы в Азербайджане. Так что подтекст здесь один – азербайджанская сторона будет и дальше отрицать факты совершения ее военнослужащими каких-либо преступлений. В этом контексте всегда будет ставиться спекулятивный вопрос: а почему международное сообщество ничего не говорит десятилетиями о преступлениях армян? О той же трагедии в Ходжалы? Это старая пластинка, которую заездили обе стороны, но она им еще прослужит многие годы.

SR: De ontkenning van oorlogsmisdaden en de onwil om dit geweld te bespreken is geen nieuwe tendens. Beide partijen hebben dit de afgelopen 30 jaar van dit conflict gedaan. Het is ook duidelijk dat het erkennen van dergelijke feiten de overwinningsfeesten in Azerbeidzjan zou kunnen bederven. Er is dus maar één manier om tussen de regels te lezen: aan Azerbeidzjaanse zijde zal men blijven ontkennen dat de militairen welke misdaden dan ook hebben begaan. In deze context zullen altijd de volgende vragen worden gesteld: Waarom heeft de internationale gemeenschap al die tientallen jaren niets gezegd over de misdaden van de Armeniërs? Of over de tragedie in Chodzjali? Dit zijn oude argumenten die al vele malen door beide partijen zijn aangehaald. En die in de komende jaren nog goed van pas zullen komen.

СГ: На протяжении многих лет обе стороны инвестировали в популяризацию образа врага. Героизация поступка Рамиля Сафарова, военного офицера убившего армянского коллегу, также сыграло очень важную роль. Те, кто совершал такого рода действия возможно даже и не понимали, что совершают акты военных преступлений. Конечно, данное обстоятельство не может быть оправданием, но многое говорит об атмосфере в стране. Всеобщая эйфория на фоне военных успехов и позитивная реакция со стороны зрителей, могли только подстегивать кого-то на радикальные шаги. Сам факт снятия на видео и распространение в социальных сетях таких роликов лишь подтверждают такие догадки. В этой ситуации, только жесткая реакция военного начальства могла остановить подобные действия.

SH: In de loop der jaren hebben beide partijen veel moeite gedaan om de ander als vijand af te schilderen bij de bevolking. De waarde die toegekend werd aan de daad van Ramil Safarov, de Azerbeidzjaanse militaire officier die zijn Armeense collega vermoordde, heeft ook een zeer belangrijke rol gespeeld. Degenen die zulke daden hebben gepleegd, hebben zich misschien niet eens gerealiseerd dat ze oorlogsmisdaden begingen. Dat is natuurlijk geen excuus, maar het zegt wel veel over de sfeer in het land. De algemene euforie tegen de achtergrond van militaire successen en een positieve reactie van het publiek zou mensen kunnen aanmoedigen om deze richting in te slaan. Juist het feit dat dergelijke daden werden gefilmd en gedeeld op sociale netwerken bevestigt deze gissingen alleen maar. In deze situatie kan alleen een harde reactie van de militaire leiding een einde maken aan dergelijke daden.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.