Een straat in Oslo de dag na de explosie. Foto van Francesco Rivetti, 23 juli 2011, gepubliceerd op Flickr (CC-BY-NC-SA).

Op vrijdag 22 juli 2011, om 15:26 uur, vond er een explosie plaats in Oslo, Noorwegen, waarbij zeven mensen omkwamen en grote schade werd aangebracht aan verschillende regeringsgebouwen. Slechts een paar uur later werden de verschrikkingen voortgezet toen een man die zich voordeed als politieagent het vuur opende op deelnemers aan een kamp van de Noorse Arbeiderspartij (AUF) [no] op het eiland Utøya. Ten minste 85 mensen werden op het eiland gedood voordat de politie de schutter arresteerde en hem identificeerde als een 32-jarige Noor genaamd Anders Behring Breivik [en].

Al snel werd de Facebook-pagina van Breivik (inmiddels offline) ontdekt, plus één Twitter-bericht [en] dat hij op 17 juli had geplaatst. Bloggers en journalisten in Noorwegen en daarbuiten blijven op internet zoeken naar sporen van de man die zouden kunnen helpen om zijn ondoorgrondelijke acties te verklaren.

Op zoek naar aanwijzingen voor een motief

Zaterdag vond blogger Kevin Slaughter (@kevinslaughter [en]) uit de Verenigde Staten een 1.514 pagina's tellend manifest [en] en een video [en] van 12 minuten die van Breivik leken te zijn, hoewel ze in het Engels waren gepubliceerd onder het pseudoniem “Andrew Berwick”. Het is een onsamenhangende tirade tegen “cultuurmarxisten” en de “islamisering van Europa” die ook adviezen voor potentiële terroristen bevat. De Noorse media hebben bevestigd [no] dat het document en de video op de dag van de aanslagen door Breivik zijn geüpload.

Hoewel het document niet bepaald prettige lectuur is, is het door de grote nieuwsgierigheid naar de identiteit van de moordenaar een populair onderwerp van discussie geworden.

Op Twitter kunnen discussies over het document nu worden gevonden onder de hashtag #N2083, een verwijzing naar de titel van het document: “2083: A European Declaration of Independence”.

Blake Hounshell (@blakehounshell [en]), hoofdredacteur van Foreign Policy Magazine [en], twitterde zaterdag live citaten uit het manifest terwijl hij het aan het doorlezen was:

@blakehounshell: Auteur geeft dapper toe: “Niet iedereen is geschikt als Opperrechter.”

@blakehounshell: “Gedraag je politiek correct of in ieder geval gematigd, draag normale kleding. Probeer je redekunstige activiteiten te beperken. Wees niet overdreven actief op forums.”

@blakehoundshell: Auteur adviseert om tegen vrienden/collega's/familie te vertellen dat je bijvoorbeeld World of Warcraft bent gaan spelen en dat je je daar op wilt concentreren.

In tegenstelling tot zijn eigen advies was Breivik wel degelijk actief op online forums, waaronder dat van de Noorse extreem-rechtse website tegen moslim-immigratie Document.no. Zijn reacties op deze website van 2009 en 2010 [no] zijn in het Engels vertaald en overgenomen [en] op de persoonlijke blog van Doug Saunders (@DougSaunders [en]), de Europese bureauredacteur voor de Canadese krant Globe and Mail.

Overgenomen uit andere bronnen

Zondag onthulde de oprichter van Document.no, Hans Rustad [en], dat Breivik in zijn manifest hele alinea's had overgenomen [no] uit het manifest van Ted Kaczynski, bijgenaamd de “Unabomber”. Kaczynski stuurde tussen 1978 en 1995 een reeks bombrieven naar universiteiten en luchtvaartmaatschappijen, waarbij drie mensen omkwamen. Breivik heeft in de tekst van Kaczynski het woord “socialist” vervangen door “cultuurmarxist”. Rustad schrijft dat hij dit ontdekte via een niet genoemde bron die “het manifest de hele nacht heeft bestudeerd” en “toevallig een overeenkomst ontdekte”. In reactie op de grote nieuwsgierigheid van de media heeft Document.no zich gedistantieerd [no] van Breivik, wijzend op persoonlijke kritiek op Rustad in het manifest en op het feit dat Breivik ook actief was op andere online forums, zoals Minerva [no] en de Zweedse neonazistische site Nordisk.nu [sv].

Eerdere bijdragen van Breivik zijn ook gevonden op het online forum voor gamers Eu.Battle.Net, waar spelers van World of Warcraft en andere online games voor meerdere spelers over games discussiëren. In een discussie met de titel “Attacker from Oslo a WoW player??” [en] (“Is de aanvaller van Oslo een WoW-speler??”) vragen leden van het forum zich af of ze ooit contact hebben gehad met Breivik en vrezen ze dat zijn verleden als gamer waarschijnlijk zal leiden tot negatieve berichtgeving in de media over videogames.

In de blog van de New York Times, The Lede, publiceerde Robert Mackey verschillende links naar aanwijzingen op internet voor de motieven van de man die van de aanvallen wordt verdacht [en] en naar verschillende video's van burgers waarin de schade in de straten van Oslo is te zien [en].