Screenshot van Binkov's Battlegrounds Youtube channel.

“Oekraïne vandaag, Taiwan morgen” is een uitdrukking die vaak gehoord wordt in Taiwan, verwijzend naar de gemeenschappelijke bedreigingen die Rusland en China voor beide landen vormen. Maar gaat die vergelijking wel op?

Terwijl Rusland twee keer in Oekraïne is binnengevallen – in 2014 en 2022 – en Oekraïne Moskou militair, diplomatiek en politiek blijft bestrijden, leeft Taiwan sinds 1949 onder dreiging van een invasie van het vasteland van China, maar daar houdt tot nu toe een bevroren status quo stand die de vrede handhaaft. Toch schenden Chinese boten en vliegtuigen regelmatig de Taiwanese wateren en het luchtruim, en de oorlogsretoriek is geëscaleerd, vooral sinds Xi Jinping in 2012 aan de macht kwam in China.

Dus: kan de situatie in Taiwan, een eiland met 23 miljoen inwoners, worden vergeleken met die van Oekraïne, met zijn bevolking van meer dan 40 miljoen en  landgrenzen met zowel Rusland als Europa? Om deze vraag te beantwoorden interviewde Global Voices Yurii Poita, een Oekraïense China-expert die momenteel in Taipei is gevestigd als visiting research fellow bij het Institute for National Defence and Security Research. Het interview vond plaats via Zoom in het Russisch na verschillende gesprekken in Taipei. Poita's antwoorden zijn vertaald en bewerkt voor stijl en beknoptheid.

Yurii Poita. Foto gebruikt met toestemming.

Filip Noubel (FN): “Oekraïne vandaag, Taiwan morgen” is een veelgehoorde uitdrukking die wijst op het feit dat Taiwan zou moeten leren van de grootschalige invasie in Oekraïne door Rusland, omdat een soortgelijke aanval van China in Taiwan niet uitgesloten kan worden. Wat vindt u van deze vergelijking?

Yurii Poita (YP): Ik denk dat de vergelijking opgaat omdat beide landen dezelfde geopolitieke context delen: een groot land ontkent het recht op onafhankelijkheid van zijn buurland, omdat het gelooft zijn invloed op hen te moeten uitbreiden, onder meer door gebruik van militaire middelen. De hamvraag is wat we van zo'n vergelijking verwachten. Dit is ook een vraag die Beijing zichzelf stelt: het probeert allianties te breken, en Taiwanese mensen en hun leiders te demoraliseren op basis van het volgende verhaal: “De VS hebben Oekraïne in opstand laten komen tegen Rusland, en als je wilt voorkomen dat je een tweede Oekraïne wordt, moet je samenwerken en compromissen sluiten met China.”

Voor Taiwan en het Westen betekent deze vraag dat het eiland zich op zo'n scenario moet voorbereiden, want afschrikking werkt niet altijd. Taiwan heeft veel geleerd van de ervaring van Oekraïne op vele gebieden, waaronder strategie, militaire paraatheid, en civiele voorbereiding in geval van oorlog. Wat strategie betreft, zijn nu alle scenario's mogelijk, inclusief dingen die eerder erg onwaarschijnlijk leken. Bovendien zijn wereldhandel en economische integratie niet genoeg om een oorlog te voorkomen, een belangrijke les om te onthouden. Woorden worden daden: als een land decennialang blijft zeggen dat een ander land geen soevereiniteit heeft, en geen eigen taal, kan het naar die woorden handelen. Wat het leger betreft vertegenwoordigen Rusland en Oekraïne een onschatbare studiecase voor Taiwan om het gebruik van wapens en strategieën te observeren, de  methode van asymmetrische oorlogsvoering die in het veld wordt ingezet, de behoefte aan conventionele wapens zoals tanks en vliegtuigen, het gebruik van het HIMARS-systeem dat Taiwan in opdracht heeft gegeven, de essentiële rol van en bescherming tegen drones,  en het cruciale belang van het opslaan van munitie voor lange perioden.

Over het algemeen zijn er in dit opzicht meer overeenkomsten dan verschillen tussen Taiwan en Oekraïne, en Taiwanese partners leren ook van de Oekraïense ervaring om het eiland te ondersteunen.

FN: Waar concentreren Taiwanese besluitvormers zich op wanneer ze Oekraïne analyseren of bespreken? En hoe breidt Taiwan zijn betrekkingen met Oekraïne uit?

 YP: Taiwan voert voortdurend gesprekken om te leren van de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne. Het verlengde de duur van de militaire dienst en ontwikkelde het concept van “Allround verdediging“. Natuurlijk kunnen we niet alle details te weten komen, omdat ze onder staatsveiligheidsgeheimen vallen, dus experts kunnen geen geclassificeerde informatie vrijgeven.

Een belangrijke kwestie is: solidariteit in tijden van oorlog, een onderwerp dat vaak wordt besproken in Taiwan bij het analyseren van Oekraïne. Oekraïne had als samenleving gemakkelijk in tegengestelde kampen kunnen uiteenvallen, gezien het feit dat bepaalde gebieden van Oekraïne tot februari 2022 niet afkerig waren van Rusland. Toch gebeurde dit niet. De taak van Taiwan is om er ook voor te zorgen dat zijn samenleving, waar mensen uiteenlopende opvattingen over China hebben, verenigd blijft in geval van een invasie, zich niet overgeeft en zijn regering vertrouwt.

Verder vragen Taiwanese experts zich ook vaak af waarom Oekraïne niet klaar was voor de invasie, hoe Russische troepen aanvankelijk tot diep in Oekraïens grondgebied konden doordringen, waarom de Oekraïense bevolking niet op tijd werd geëvacueerd, en waarom luchtraketten niet op tijd en in voldoende aantallen werden gekocht.

Wat vaak wordt besproken, is dat Oekraïne erin slaagde volledige steun te krijgen van westerse bondgenoten. Want in het Westen is het geval van Oekraïne en Rusland heel zwart-wit, en duidelijk: Rusland is de agressor, Oekraïne is het slachtoffer en heeft hulp nodig.  Als China Taiwan, dat de meeste landen vanuit het oogpunt van internationaal recht erkenden als onderdeel van China, zou binnenvallen, zou de steun voor Taiwan niet zo zwart-wit zijn als nu het geval is voor Oekraïne. Dat is een wezenlijk verschil.

Ten slotte willen Taiwanese waarnemers weten hoe Oekraïne erin geslaagd is om defensietroepen en het maatschappelijk middenveld met elkaar te verbinden en te beheren om een invasie te voorkomen. Het is duidelijk dat militaire troepen alleen niet voldoende zijn en dus moet de samenleving zich ook inspannen in de vorm van civiele bescherming of als vrijwilligers. Het leger is meestal vrij conservatief en zeer terughoudend om zich open te stellen, dus een punt te bereiken waarop beide partijen elkaar aanvullen, is een echte uitdaging. In Oekraïne zijn we erin geslaagd om militaire professionals en burgers gezamelijk op te leiden.

FN: Beijing blijft een belangrijke economische en politieke speler in Oekraïne, en toch heeft Taiwan steun verleend. Denkt u dat Kiev Taiwan meer ruimte kan geven in zijn politieke, diplomatieke en economische strategie? Wat vindt u van de berichtgeving van de Oekraïense media over Taiwan?

YP: Taiwan heeft humanitaire hulp geleverd aan Oekraïne, en ontwikkelt samenwerking op het niveau van bestuur en burgemeesters. Helaas heeft Oekraïne geen vertegenwoordiging in Taipei. Technologische samenwerking zou de grootste ruimte voor directe samenwerking kunnen bieden. China werd vroeger als een veelbelovende partner beschouwd, maar gezien de manier waarop Beijing Moskou steunt, zijn de beleidsmakers in Oekraïne op zoek naar nieuwe partners, en dat zou Taiwan kunnen omvatten. De media, het maatschappelijk middenveld en het parlement bespreken openlijk deze noodzaak van toenadering tot Taiwan, maar nu moet de boodschap ook aan het Oekraïense bedrijfsleven worden overgebracht.

Oekraïense media berichten over Taiwan omdat de wereldmedia erover berichten. Ik zie hoe zelfs binnen een jaar de berichtgeving is toegenomen. Een van de redenen is dat China zijn militaire dreigementen jegens Taiwan escaleert, en dit diepe weerklank vindt bij de Oekraïners. En als China een oorlog begint, zal dit directe gevolgen hebben voor Oekraïne: het bezoek van de Amerikaanse voorzitter Nancy Pelosi aan Taiwan  werd nauwlettend in de gaten gehouden in Oekraïne, omdat in geval van oorlog in de Straat van Taiwan de wereldeconomie zou instorten. Westerse steun aan Oekraïne zou problematisch kunnen worden of zelfs stopgezet, en hetzelfde zou kunnen gelden voor militaire leveringen.

Ik was verbaasd te zien dat CNA [Taiwan's staatsbedrijf Central News Agency] onlangs Lviv in het westen van Oekraïne bezocht en mensen op straat vroeg wat ze van Taiwan vonden. Velen kenden Taiwan duidelijk en betuigden hun solidariteit met en steun aan Taiwan.

Voor meer informatie over CNA, lees: How do international media portray Taiwan in their coverage?