De 64-jarige voorzitter van de regerende DPP heeft de 52-jarige Hsiao Bi-khim, die tot november vorig jaar de facto ambassadeur van Taiwan in de VS was, benoemd tot zijn running mate.
Tijdens het debat herhaalde Lai dat hij Tsai's pad zou volgen in de relatie met het vasteland van China en de status-quo zou handhaven, Taiwan zou beschermen en de vrede in de Indo-Pacific zou bewaren.
“De wereld kijkt naar de keuze van het Taiwanese volk tussen democratie en autocratie; de internationale gemeenschap weet heel goed dat alleen Lai Ching-te en Hsiao Bi-khim schouder aan schouder kunnen staan en hand in hand kunnen lopen met democratische bondgenoten”, zei hij in het Mandarijn.
Lai, die zijn politieke carrière begon als wetgever en later burgemeester werd van de zuidelijke stad Tainan, beschreef zichzelf als een “pragmatische werker voor de onafhankelijkheid van Taiwan” toen hij tussen 2017 en 2019 premier van Tsai was. Hij voegde eraan toe dat “Taiwan al een onafhankelijke soevereine natie is, de Republiek China genaamd… het is niet nodig om Taiwan verder onafhankelijk te verklaren.”
Lai's houding kreeg kritiek van zowel China als zijn oppositie. In november noemde Peking Lai en Hsiao het “onafhankelijkheidsduo” dat de vrede aan de overkant van de zeestraat in gevaar zou brengen. Lai's rivalen, Hou en Ko, richtten zich ook op zijn standpunt over Peking-Taipei-kwesties. “De soevereiniteit van Taiwan behoort toe aan de 23 miljoen Taiwanezen, niet aan [China]”, zei Lai in antwoord op een vraag van Ko. “De Republiek China en de Volksrepubliek China zijn niet ondergeschikt aan elkaar, dat is de betekenis van de onafhankelijkheid van Taiwan.”
Lai's politieke programma omvat plannen voor meer gesubsidieerde woningen, evenals het verhogen van de lonen en het verlagen van belastingen.
Hou Yu-ih (KMT)
Hou, voorheen directeur-generaal van de National Police Agency, kreeg aandacht toen hij in 2022 herkozen werd als burgemeester van de noordelijke stad New Taipei, die de hoofdstad omringt, en zijn DPP-rivaal met een aardverschuiving versloeg. Dat jaar versloeg de KMT de regerende DPP bij lokale verkiezingen, wat leidde tot het aftreden van Tsai als partijleider.
De 66-jarige volgde Lai in de meest recente peilingen op de voet. Hij heeft Jaw Shaw-kong, 73, een voormalig KMT-wetgever en een media-persoonlijkheid, benoemd tot zijn running mate.
Hou, die oorspronkelijk in de jaren 1970 lid werd van de KMT onder de dictatuur van Chiang Kai-shek, gaf aan dat hij zich verzette tegen de onafhankelijkheid van Taiwan en One Country, Two Systems, een bestuurskader dat China oplegde aan Hong Kong en Macau, en dat aanprees als een manier voor Taiwan om eenwording te bereiken.
“Geen Taiwanese onafhankelijkheid, geen Één land, Twee systemen”, zei Hou tijdens het televisiedebat. “Verdedig standvastig de vrijheid en het democratische systeem. De toekomst van Taiwan wordt bepaald door de 23 miljoen inwoners.”
Maar Hou werd uitgedaagd door zijn rivalen over zijn standpunt – en dat van de KMT – over het hebben van nauwere banden met China, ondanks de toenemende oorlogszucht van Peking. Hou weerde de kritiek af door te benadrukken dat hij alleen maar aandrong op het herstel van de dialoog tussen China en Taiwan, die Peking had stopgezet tijdens de regering van Tsai.
Hou heeft zijn steun uitgesproken voor de consensus van 1992 – een stilzwijgende overeenkomst tussen Peking en de KMT dat zowel Taipei als Peking deel uitmaken van één China, hoewel elk zijn eigen interpretatie kan hebben.
Tsai verwierp echter het concept en zei in reactie op een toespraak van de Chinese leider Xi Jinping in 2019 dat “we de consensus van 1992 nooit hebben geaccepteerd”. Hou drong erop aan dat communicatie tussen China en Taiwan op basis van de consensus van 1992 de enige manier was om de risico's van een oorlog te beperken, maar zei ook dat Taiwan zijn militaire capaciteit moet versterken om een mogelijke invasie door China af te schrikken.
In eigen land heeft Hou voorgesteld om de overheidssubsidies voor jongeren op het gebied van hoger onderwijs en huisvesting op te voeren.
Ko Wen-je (TPP)
Ko, de voormalige burgemeester van Taipei City die in 2019 de Taiwanese Volkspartij (TPP) oprichtte, heeft zichzelf gebrandmerkt als een ‘derde kracht’, die een beroep doet op kiezers die ontevreden zijn over zowel de DPP als de KMT. Hij werkt samen met Cynthia Wu Hsin-ying, 45, een TPP-wetgever en de dochter van een Taiwanese miljardair, om deel te nemen aan de verkiezingen.
De 64-jarige werkte drie decennia als chirurg voordat hij tussen 2014 en 2022 burgemeester van de hoofdstad was. Terwijl Ko eerder de presidentiële campagne van de DPP steunde – inclusief die van Tsai – heeft hij zich de afgelopen jaren van de regerende partij afgekeerd en haar beschuldigd van het escaleren van de spanningen tussen China en Taiwan en het niet oplossen van binnenlandse problemen.
Tijdens het debat zei Ko dat de langdurige overheersing van de Taiwanese politiek door de DPP en KMT had geleid tot “breuken tussen rassen, gemeenschappen en de natie”. Hij beloofde “sociale harmonie, politieke verzoening en vrede in de Straat van Taiwan” tot stand te brengen.
Hij kwam echter onder vuur te liggen – voornamelijk door Lai – omdat hij in 2015 zei dat “beide zijden van de zeestraat één familie zijn”. Ko verdedigde zichzelf door te zeggen dat het slechts een “vriendelijk gebaar” was en dat interacties over de zeestraat gebaseerd moeten zijn op de premisse dat “het democratische systeem en de manier van leven van Taiwan worden beschermd”, eraan toevoegend dat er geen ander alternatief voor Taiwan was dan “het handhaven van de status-quo”. Hij zei dat het zelfbestuurde eiland zijn eigen positie moet vinden en geen pion mag zijn in de rivaliteit tussen de VS en China.
In november probeerden de oppositiekandidaten een alliantie te vormen om hun kansen tegen Lai te vergroten, maar de onderhandelingen liepen fout, live op televisie, omdat Hou en Ko het niet eens konden worden over wie bovenaan het gezamenlijke ticket zou moeten staan.
Tijdens de campagne heeft Ko zich verdiept in het sociale welzijnsbeleid om de hoge kosten van huisvesting, lage lonen en de last van ouderenzorg aan te pakken. Ondanks een achterstand in de peilingen, heeft Ko jonge mensen naar zijn bijeenkomsten gelokt en een enorme aanhang verzameld op zijn sociale media-accounts.
De wetgevende Yuan
Op 13 januari zullen de kiezers ook hun stem uitbrengen voor alle 113 zetels van het parlement van het eiland. Volgens de verkiezingsregels zijn 73 wetgevers ‘districtsgebaseerd’, gekozen first-past-the-post, in kiesdistricten op basis van geografische districten.
Nog eens 34 zetels worden gekozen in een tweede stemronde door een lijst van politieke partijen, die zal bepalen hoeveel zetels elke partij krijgt onder een systeem van evenredige vertegenwoordiging op basis van landelijke stemmen. De verkiezingsregels vereisen ook dat voor elke partij ten minste de helft van de wetgevers die op het stembiljet worden gekozen, vrouw is.
De overige zes zetels worden gekozen door inheemse bevolking, die volgens officiële cijfers 2,5 procent van de bevolking van het eiland uitmaken.
De Centrale Kiescommissie zegt dat 34,5 procent van de kandidaten die strijden om een zetel op de “districtsgebaseerde” en inheemse stembiljetten, vrouw zijn – het hoogste aantal sinds 2008, toen het huidige kiesstelsel werd ingevoerd.
Uit peilingen blijkt dat vermoedelijk geen enkele partij een meerderheid zal behalen, wat betekent dat wie de presidentsverkiezingen ook wint, nog steeds een politieke coalitie in het parlement zal moeten zoeken.
