Definitieve uitspraak over oorlogsmisdadiger Ratko Mladić betekent opluchting, ontkenning, maar geen einde

Ratko Mladić, voormalig commandant van het Bosnisch-Servische leger staat terecht voor het ICTY in mei 2014. Foto van het ICTY, CC BY 2.0.

Vorige week werd het eindarrest geveld in de zaak tegen Ratko Mladić, de commandant van Generale Staf van het Army of Republika Srpska (VRS) – het Bosnisch-Servische rebellenleger. De Bosniërs hebben het besluit toegejuicht, maar wezen er ook op dat veel van de slachtoffers van Mladic nog steeds niet gevonden zijn en niet naar behoren begraven konden worden. In Servië en de Republika Srpska heeft de afronding van de zaak geleid tot een alarmerende toename van het ontkenningseffect, waar de populistische regeringen weinig aan gedaan hebben.

Mladić werd voor het eerst aangeklaagd door het Joegoslaviëtribunaal (ICTY) in juli 1995, minder dan twee weken nadat troepen onder zijn bevel de grootste massaslachting op Europese bodem sinds de Tweede Wereldoorlog hadden aangericht, volgend op de val van het VN-“vredesgebied” Srebrenica.

Generaal Mladić was officieel op de vlucht sinds 1996, maar hij werd beschermd door zowel het Bosnisch-Servische leger en veiligheidsdiensten als het toenmalige Joegoslavische leger en hun veiligheidsdiensten.

Hij kon vrij bewegen en leidde een normaal leven in Servië, althans vóór de val van Slobodan Milošević, en was een prominente aanwezigheid op militaire bases, waaronder Topčider in de buitenwijken van Belgrado.

Op 31 mei 2011 werd Mladić uiteindelijk uitgeleverd aan het ICTY om terecht te staan voor misdaden die hij in Bosnië en Herzegovina had begaan.

In november 2017 werd hij schuldig bevonden aan 10 van de 11 oorspronkelijke aanklachten, waaronder genocide in Srebrenica, uitroeiing van niet-Serviërs, moord, vervolging en deportatie van niet-Servische burgers in heel Bosnië en Herzegovina, onwettige aanvallen op burgers en terreur, en voor de VRS-campagne van sluipschutters en beschietingen van Sarajevo, alsook gijzelingen, onder meer van VN-personeel in Bosnië en Herzegovina.

Het ICTY hield in december 2017 formeel op te bestaan, en zijn restfuncties, waaronder het toezicht op vonnissen en de behandeling van eventuele beroepsprocedures, vallen onder de jurisdictie van een opvolgend orgaan, het International Residual Mechanism for Criminal Tribunals (IRMCT).

Op 8 juni verwierp het IRMCT het beroep van Mladić tegen de veroordelingen voor genocide en misdaden tegen de menselijkheid, wat betekent dat de 78-jarige hoogstwaarschijnlijk de rest van zijn leven in de gevangenis zal doorbrengen.

Tot de leiders die de bevestiging van het oorspronkelijke vonnis tegen Mladić verwelkomden, behoorden de Amerikaanse president Joe Bidende Britse minister van Buitenlandse Zaken Dominic Raab en VN secretaris-general António Guterres.

De speciale adviseur van de secretaris-generaal voor de preventie van genocide, Alice Wairimu Nderitu, zei:

The decision to uphold Mladić's convictions by the International Tribunal for the Former Yugoslavia, as well as his sentence of life imprisonment, provides historical certainty and finality for victims and survivors…It also sends a hugely important message throughout the Western Balkans where we see genocide denial and the glorification of convicted criminals such as Mladić not only persisting but increasing.

De beslissing om de veroordeling van Mladić door het Joegoslaviëtribunaal te bekrachtigen, evenals zijn veroordeling tot levenslange gevangenisstraf, biedt historische zekerheid en finaliteit voor slachtoffers en overlevenden … Het geeft ook een enorm belangrijk signaal af in de hele Westelijke Balkan, waar we zien dat ontkenning van genocide en de verheerlijking van veroordeelde misdadigers zoals Mladić niet alleen blijven bestaan, maar zelfs toenemen.

Beslissing zaait verdeeldheid in de Balkan

In Bosnië en Herzegovina waren activisten en NGO's die de overlevenden en nabestaanden vertegenwoordigden, overwegend tevreden met het besluit. Activisten van de organisatie Vrouwen van Srebrenica uit Tuzla zeiden dat ze weliswaar blij waren met het vonnis, maar dat niets hun echtgenoten, zonen, broers en vaders kan terugbrengen.

“Als hij enig gevoel voor medemenselijkheid had, had hij niet rustig kunnen slapen, zou hij toegegeven hebben dat hij genocide gepleegd had, en zich verontschuldigd hebben,” zei Vasvija Kadić in een interview met de portal Klix.ba.

Overlevenden hebben ook gewezen op het feit dat de gebieden rond de killing fields nog steeds een actieve plaats van de misdaad zijn en dat de stoffelijke resten van meer dan duizend slachtoffers nog steeds vermist zijn.

Een groot aantal overlevenden en familieleden leeft in de hoop dat zij de stoffelijke resten van hun dierbaren nog kunnen begraven.

Veel van de overlevenden waren bijeengekomen in het herdenkingscentrum in Potočari om het definitieve vonnis te volgen.

Een van hen vertelde verslaggevers dat zij de bevestiging van schuld hadden verwacht, maar dat het te lang had geduurd om Mladić voor het gerecht te brengen.

Očekujemo ovu presudu, ali smatramo da je već sada i kasno, Mladić je mnogo ranije trebao biti osuđen, ali opet očekujemo i nadamo se da će pravda biti zadovoljena.

We wachten op dit vonnis, maar we denken dat het nu te laat is. Mladić had al lang veroordeeld moeten zijn, maar we verwachten en hopen nog steeds dat er recht zal geschieden.

Het vonnis toonde eens te meer aan dat de cultuur van ontkenning diep geworteld is in zowel Servië als in delen van Bosnië en Herzegovina die het meest te lijden hebben gehad van de aanval van Mladić – de Republiek Srpska.

In Trebinje, in het oostelijk deel van Bosnië en Herzegovina, verscheen na de uitspraak een grote poster met een foto van Mladić met de titel “Held!” .

Een andere verscheen bij een viaduct in Banja Luka, met de zin: “Wij geven niet om vonnissen uit Den Haag, jij bent de held van de Servische Republiek.”

De huidige Bosnisch-Servische leider Milorad Dodik zei dat de ICTY aan “selectieve rechtspraak” deed.

Driekleurige [Servische] vlag met de beeltenis van Mladić en het woord “Held!” geplaatst op de vestingmuur van de Oude Stad in Trebinje.

Regeringsgezinde tabloids in Servië prezen Mladić als een Servische held en zeiden dat hij was veroordeeld “ondanks het feit dat er geen bewijs tegen hem was”. Anderen noemden hem “moedig en koppig”, en karakteriseerden het proces als een groot onrecht.

Frontpagina's van Servische tabloids na de definitieve uitspraak voor Ratko Mladić. Objektiv: “Geheim van Mladić's ring: moed en weerstand”. Kurir: “Haagse onrechtvaardigheid voor Mladić, levenslange gevangenisstraf bevestigd: raak niet aan onze open wonde! Zijn familieleden stierven van verdriet”. Informateur: “Alle Haagse vonnissen zijn tevergeefs: Mladić Servische held voor altijd!”. Rechtmatig gebruik.

De officiële reacties in Belgrado waren meer gematigd, maar verre van bemoedigend. Premier Ana Brnabić zei dat er geen twijfel over bestaat dat het Joegoslavië-tribunaal een “politiek tribunaal” is met een anti-Servische inslag.

Een vooraanstaande minister in de regering van de Servische president Aleksandar Vučić, Aleksandar Vulin, zei dat het vonnis niet over gerechtigheid ging maar over “wraak”.

Velen wezen erop dat Vučić zelf een fervent aanhanger van Ratko Mladić was.

Vučić heeft zelfs ooit verklaard dat de Servische Assemblee een veilig onderkomen is voor Mladić en een andere Bosnisch-Servische oorlogsmisdadiger, Radovan Karadžić.

Hij plaatste ook borden langs de Zoran Đinđić Boulevard (genoemd naar de Servische premier en tegenstander van Milošević die in 2003 werd vermoord) met de tekst: “Ratko Mladić Boulevard.”

Vergeet niet dat Vucic in 2007 Ratko Mladic prees. De feiten veranderden niet, er was geen geheim over de misdaden die Mladic pleegde. Vucic steunde hem OMDAT hij misdaden had begaan. Wat veranderde waren de kansen voor Vucic.
. https://t.co/TZLXOBGegC pic.twitter.com/wJ3UAhLufY

- Florian Bieber (@fbieber) 8 juni 2021

[Op de foto houdt toenmalig parlementslid Vučić een bord vast met “Veilig huis voor Ratko Mladić” in het Servische parlement].

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.