Solsiret Rodríguez Aybar. Screenshot van video op YouTube.

Drie en een half jaar geleden verdween de 23-jarige Solsiret Rodríguez Aybar uit haar woning in El Callao, een voorstad van de Peruviaanse hoofdstad Lima, waar ze woonde met haar partner Brian Villanueva. Rodríguez, moeder van twee, studeerde sociologie aan de Federico Villarreal National universiteit en was activiste voor de “Ni una menos”-beweging [es – alle links]  (niet één vrouw minder).

Hoewel haar ouders haar toen als vermist hadden opgegeven, werd haar verdwijning door de overheid nooit onderzocht. Ook in de media kwam de zaak niet of nauwelijks aan bod.

Het was pas in februari 2020, onder leiding van een nieuwe procureur, dat de eerste arrestaties in verband met Solsirets zaak verricht werden. Kort daarna ontdekten de autoriteiten dat Rodríguez dood was en dat haar overblijfselen al die tijd verborgen lagen in het huis van de familie van haar partner.

Er loopt nu een moordonderzoek naar Villanueva's naaste familie, na verschillende jaren waarin de politie hen nooit opriep om te getuigen. Er is ook nooit een huiszoeking geweest in hun woning.

Sindsdien is er een ware explosie van verontwaardiging op Peruviaanse sociale media. Waarom duurde het meer dan drie jaar vooraleer de Peruviaanse overheid begon gerechtigheid na te streven voor de familie van deze jonge vrouw?

De zaak

Op 24 augustus 2016 deed Brian Villanueva aangifte waarin hij beweerde dat Solsiret haar gezin in de steek had gelaten. Twee dagen later probeerden Solsirets ouders aangifte te doen van haar verdwijning, maar de politie aanvaardde die niet omwille van de vorige melding van Villanueva.

Een recente anekdote over deze zaak:

El superior Dante Pastor se negó a admitir la denuncia aduciendo que por su “amplia experiencia”, seguramente Solsiret se había ido de la casa, probablemente con otro hombre y estaba “con la cabeza caliente”.

Politiecommandant Dante Pastor weigerde de klacht, en “dankzij zijn enorme ervaring” ging hij ervan uit dat Solsiret hoogst waarschijnlijk haar gezin had achtergelaten, wellicht met een andere man en dat ze een “losbandig type” was.

De ouders slaagden er uiteindelijk in een klacht in te dienen op1 september van dat jaar, maar benadrukten dat procureur Lucila Aliaga, toen verantwoordelijk voor de zaak, geen enkele maatregel nam om de jonge vrouw te vinden.

In 2018 werd de zaak overgenomen door procureur María Quicaño. En, eveneens volgens Solsirets ouders, vorderde het onderzoek niet. Het was pas toen procureur Jimmy Mansilla Castañeda de zaak in handen nam in januari 2019, dat er enige vooruitgang werd geboekt.

Het traceren van Rodríguez telefoonsignalen bleek cruciaal. De onderzoekers ontdekten dat de simkaart van haar telefoon er was uitgenomen en in de telefoon van Andrea Aguirre Concha, Villanueva's schoonzuster geplaatst.

Aguirre en haar partner Kevin Villanueva, Brians identieke tweelingbroer, werden gearresteerd op 18 februari 2020, en kort daarna bekenden ze dat de stoffelijke resten van Solsiret Rodríguez verstopt zaten in het huis dat ze met Brian deelden.

Volgens het getuigenis van Aguirre was Rodríguez gestorven toen ze aan het ruziën waren, en had ze bij het vallen haar hoofd gestoten. De autopsieresultaten blijken deze versie echter niet te bevestigen. Het Peruviaanse Hoofd van de Nationale Recherche, José Luis Lavalle verklaarde tijdens een persconferentie :

Aquí se ve que habrían ejercido violencia sobre la víctima y esto nos trae a las posibilidades de un homicidio calificado; es decir, un asesinato, y que el móvil gira alrededor de un conflicto al interior de este grupo familiar.

We zien hier dat er geweld werd uitgeoefend op het slachtoffer, en dat wijst op doodslag met verzwarende omstandigheden, dat betekent dus moord, en het motief houdt verband met een conflict binnen de familie.

Carlos Basombrùio, Minister van Binnenlandse Zaken toen Rodrìguez verdween, en afgetreden om redenen die geen verband houden met deze zaak, tweette zijn spijt omdat hij het politierapport geloofd had waarin verzekerd werd dat zij vrijwillig haar partner en kinderen verlaten had:

Si pudiera renunciar de nuevo lo haría de nuevo.
Asumo toda la responsabilidad política. pic.twitter.com/SXDyXSB1fP

— Carlos Basombrio (@CarlosBasombrio) February 19, 2020

Als ik opnieuw ontslag kon nemen, ik zou het doen. Ik neem de volledige politieke verantwoordelijkheid.

Verontwaardiging op sociale media

Journaliste Mabel Huertas vat de zaak samen:

2 fiscales, uno tras otro, renunciaron a investigar el caso de Solsiret, no les dio la gana, faltaron a su principal función, defender a una ciudadana y perseguir el delito. Un tercer fiscal en el 2019 hizo su trabajo y finalmente la justicia está cerca. @FiscaliaPeru vergüenza.

— Mabel Huertas (@mabel_huertas) February 19, 2020

Twee procureurs na elkaar seponeerden het onderzoek van Solsirets zaak, ze vonden het niet nodig een onderzoek in te stellen, ze respecteerden hun voornaamste taak niet: het verdedigen van een burger en het straffen van een misdaad. In 2019 deed een derde procureur zijn job en eindelijk is gerechtigheid nabij. Schande over de Peruviaanse openbare aanklagers.

Carlos León Moya, een columnist bij verschillende mediaorganen, stelt enkele prangende vragen:

Sobre el caso Solsiret. Su cuñado, Kevin Villanueva, siempre fue el principal sospechoso. Entonces, ¿cómo así NO registraron la casa de su pareja? ¿Cuándo lo hicieron, tres años y medio después? Además, la Fiscalía estuvo meses sin hacer la denuncia. Les importó un pito.

— Carlos León Moya (@contracultural) February 19, 2020

In verband met Solsirets zaak. Haar schoonbroer, Kevin Villanuva, was altijd de hoofdverdachte. Hoe komt het dan dat het huis van zijn partner nooit doorzocht is? Wanneer doen ze het, drie en een half jaar later? Bovendien werkte het openbaar ministerie maanden zonder een verslag in te dienen. Het kon hen werkelijk geen zier schelen.

Kathe Soto, een vriendin van Rodríguez, schreef over de pijn waarmee ze de afgelopen drie jaar en half leefde:

Hace 3 años, 5 meses y 26 días recibí una llamada qe marcaría mi vida.
Llamaban para decirme qe Sol, una d mis mejores amigas, no había llegado a casa, estaba desaparecida.
Hicieron “investigaciones” y decían q ella se había ido.
Sol nunca se fue, hoy sabemos q la desaparecieron. pic.twitter.com/toDUJfGm7G

— Kathe Soto (@kateSotoT) February 18, 2020

Drie jaar, vijf maanden en 26 dagen geleden kreeg ik een telefoontje dat mijn leven zou veranderen. Er werd me verteld dat Sol, een van mijn beste vriendinnen, niet was thuisgekomen, dat ze vermist was. Ze voerden “een onderzoek” uit en zegden dat ze was weggegaan. Sol is nooit weggegaan, ze hebben haar doen verdwijnen.

 

Eén geval van de vele honderden

In 2019 waren 168 vrouwen slachtoffer van gendergelateerd geweld in Peru, terwijl er slechts vier gevangenisstraffen voor vrouwenmoord werden uitgesproken. In oktober 2019 werd de eerste man tot levenslang veroordeeld voor femicide.

Saira Luján, een activiste van Paro Internacional de Mujeres, verklaarde in Salto Diario:

Las mujeres víctimas de violencia no solo se enfrentan a sus agresores y a la sociedad machista sino también al sistema judicial que, lejos de garantizar protección de acuerdo a una normativa nacional aún deficiente, duda de ellas, las revictimiza y obtienen sentencias arbitrarias que incluso llegan a la absolución de la pena del agresor.

Vrouwen die het slachtoffer zijn van geweld krijgen niet alleen te maken met hun agressors en een seksistische maatschappij, ze worden ook geconfronteerd met een juridisch systeem dat hen allerminst bescherming verzekert wegens ontoereikende nationale wetten, een systeem dat hun verhaal ook betwijfelt, hen opnieuw tot slachtoffer maakt en arbitraire vonnissen uitspreekt die soms zelfs leiden tot de vrijspraak van de agressor.

Sinds 20 februari 2020 werden in Peru 25 vrouwen vermoord als gevolg van gendergeweld.

Vijfentachtig percent van deze moorden gebeuren in de context van “partnerschap, samenwoning, sentimentele relatie, ex-vriend of ex-man”, verklaart de adjunct voor Vrouwenrechten aan het kabinet van de Peruviaanse ombudsvrouw Eliana Revollar. Zoals psychiater Martha Rondón zegt:

… el hombre cree o hace creer que es el jefe de la familia y que debe “sancionar” a la mujer por no obedecer. Por eso la cela, por eso la controla y por eso en muchos casos, le quita la vida.

… mannen denken of doen anderen geloven dat zij de baas zijn in de familie, en dat ze een vrouw moeten “straffen” als ze niet gehoorzaamt. Dat is waarom hij haar als bezit beschouwt, haar controleert en, in veel gevallen, haar vermoordt.