Skopje, Macedonië. Foto: Eko-svest, gebruikt met toestemming.

De afgelopen twee jaar is de luchtverontreiniging in de steden in de Balkan steeds erger geworden. Sarajevo en Skopje zijn uitgeroepen tot de meest vervuilde steden [en] in Europa. In de winter is de smog het ergst.

Jongeren in Skopje eisen van de stad dat er meer nachtbussen gaan rijden en om hun eisen kracht bij te zetten hebben ze in de hele stad tenten opgezet bij bushaltes [mk]. En voetgangers en fietsers uit Skopje hebben een demonstratie gehouden voor meer veiligheid op straat [mk] en een betere infrastructuur voor niet-gemotoriseerd verkeer.

Netburgers delen hun grieven via Twitter, met de hashtag #ЧистВоздух (SchoneLucht):

Вдиши длабоко! #ЧистВоздух pic.twitter.com/JVTNzBzVPC

— Коприва (@Kopriva) December 7, 2015

Haal diep adem!

,,Диши длабоко” – Игор Џамбазов
,,Не можам, загаден е воздухот” – Скопје #СкопјеНеДише #ЧистВоздух #БидиЗелен https://t.co/mLxSvbNZse

— Цветко (@CvetkoBidiZelen) February 1, 2015

“Diep ademhalen” – Igor Džambazov
“Lukt niet, de lucht is verontreinigd” – Skopje

Град Скопје набави и парни локомотиви #чиствоздух pic.twitter.com/6n42S3caB1

— The Macedonian дечко (@B0b0A) February 17, 2016

Skopje heeft nu ook de beschikking over stoomlocomotieven.

Steeds meer mensen trekken naar de stad en wereldwijd leidt de snelle groei van de steden tot problemen. Het groeiende aantal stedelingen leidt tot meer verkeer en meer auto's op de weg. Vooral in economieën in ontwikkeling zoals op de Balkan is dat een uitdaging. Het openbaar vervoer is onbetrouwbaar en voldoet niet, mensen zijn zich niet zo bewust van het milieu en het voornaamste vervoermiddel is nog altijd de dieselauto.

De auto's rijden op fossiele brandstoffen die leiden tot de uitstoot van grote hoeveelheden koolstofdioxide, fijnstof [en] en een hele reeks gevaarlijke gassen die luchtverontreiniging veroorzaken en een bedreiging vormen voor de volksgezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bevestigde dit tijdens COP21 [en], de klimaatconferentie die in 2015 plaatsvond in Parijs. Dr. Carlos Dora zei toen dat er jaarlijks meer dan zeven miljoen mensen overlijden aan ziektes die gerelateerd zijn luchtverontreiniging. Hij zei ook dat diesel een belangrijke oorzaak van luchtverontreiniging is.

“Als we het over vervoer hebben, denken mensen meteen aan wegen. Maar we hebben niet nog meer wegen nodig. We moeten zorgen dat het openbaar vervoer beter kan worden en mensen laten nadenken over andere middelen van vervoer, zoals fietsen en lopen,” zei Carlos Felipe Pardo van Despacio [en], een non-profitorganisatie die onderzoek doet naar de kwaliteit van het leven.

Half juli van dit jaar maakte de burgemeester van Skopje, Koce Trajanovski, echter bekend [mk] dat er 17 miljoen euro wordt geïnvesteerd in de aanleg van negen kilometer nieuwe wegen en boulevards in de Macedonische hoofdstad; het is een maatregel om het zakelijke klimaat in het land te verbeteren. Hij zei niets over mogelijke oplossingen voor het openbaar vervoer of faciliteiten voor mensen die op de fiets of te voet door de stad gaan.

Een parkeerplaats voor fietsen in Amsterdam. Foto: GV, CC-BY.

Noorwegen laat zien hoe dergelijke situaties kunnen worden verbeterd. Het land geeft het goede voorbeeld [en] in het gebruik van elektrische auto's. De overheid stimuleert het gebruik van een elektrische auto met lage wegenbelasting en gratis parkeerplaatsen. Inmiddels is één op de vijf verkochte auto's in Noorwegen een elektrische auto. Noorwegen, Zweden, Duitsland en Nederland zijn ook de landen met de meeste fietsen per hoofd van de bevolking [en] en ze hebben een uitgebreid netwerk van fietspaden in de steden, naast smalle wegen voor auto's.

In de steden in de Balkan zijn de groene plekken kleiner geworden om ruimte te maken voor nieuwe gebouwen om de groeiende bevolking te huisvesten, maar volgens de deskundigen ligt het probleem bij de slechte en niet-duurzame stadsplanning. In de meest vervuilde steden van Macedonië, zoals Skopje [en] en Tetovo [en], eisen activisten en burgers dat de lokale overheid verantwoording aflegt over de gang van zaken.

#ДоброУтро Град Скопје! Дури и за Европска недела на мобилност, Скопје беше крцато со коли. Сакаме акција не само декларација за #чиствоздух https://t.co/Xfch8HxC7I

— BanAna (@Banankata) September 26, 2016

Goedemorgen, stadsbestuur van Skopje! Zelfs tijdens de Europese week van de Mobiliteit barstte het van de auto's in Skopje. Wij willen actie voor schone lucht, geen mooie praatjes over schone lucht!

De Macedonische ngo Eko-svest [mk/en] wil mensen duidelijk maken hoe belangrijk groene ruimte in de stad is. De organisatie plaatst in Skopje en Tetovo verticale groene tuinen die ze “Stadsbomen” noemen. Maar op een persconferentie om het project meer bekendheid te geven, maakte Ana Colovic Leshoska van Eko-svest wel het volgende duidelijk: “Stadsbomen zijn geen vervanging voor echte bomen. Bomen kunnen nergens door vervangen worden.”