Verloren en gevonden: de strijd voor het behoud van het taalkundig erfgoed van Nepal
Dit artikel van Alisha Sijapati [en – alle links] werd oorspronkelijk gepubliceerd in de Nepali Times en een bewerkte versie is opnieuw gepubliceerd op Global Voices als onderdeel van een overeenkomst voor het delen van content.
Bij de laatste telling, in 2019, werden er 129 gesproken talen in Nepal geïdentificeerd, maar terwijl er nieuwe talen worden ontdekt, sterven er andere uit.
Minstens 24 van de talen en dialecten in Nepal zijn nu “bedreigd”, en de volgende drie die op het punt staan te verdwijnen zijn Dura, Kusunda, en Tillung, die elk nog maar door één persoon worden gesproken.
“Het zal me niet verbazen als deze drie talen de volgende zijn die verdwijnen. Als er niemand meer is om ze te spreken, zullen we ze niet meer kunnen redden”, zegt Lok Bahadur Lopchan van de Language Commission of Nepal (Taalcommissie van Nepal), die is belast met het behoud van de taalkundige verscheidenheid van Nepal.
Wanneer een taal door minder dan 1.000 mensen wordt gesproken, wordt het gecategoriseerd als “bedreigd”. Lopchan voorspelt dat meer dan 37 talen die in Nepal worden gesproken in die categorie vallen en waarschijnlijk binnen de komende 10 jaar zullen verdwijnen.
Volgens het jaarverslag van 2019 [nep] van de Language Commission of Nepal zijn de meest gesproken talen in het land Nepalees, Maithili, Bhojpuri, Tharu, Tamang, Nepal Bhasa, Bajjika, Magar, Doteli en Urdu, in die volgorde.
Maar net zoals er talen verdwijnen, worden er in afgelegen delen van het land weer nieuwe talen ontdekt, waaronder het Rana Tharu, dat wordt gesproken in het westen van Tarai, Narphu in een afgelegen vallei in Manang, Tsum in de Tsumvallei in Boven-Ghorka, Nubri Larke in de Manaslu-regio, Poike en Syarke.

Kind leest “Dhaplaan Khyaa,” een volksverhaal van Durgalal Shrestha. Foto: Ashish Shakya via Nepali Times. Gebruikt met toestemming.
“Het is een geluk dat deze talen zijn geïdentificeerd, maar het is jammer dat ze door heel weinig mensen worden gesproken en zeer binnenkort kunnen uitsterven”, zegt Lopchan, die eraan toevoegt dat er elke twee weken ergens op de wereld een inheemse taal uitsterft.
Zelfs de talen die tot de top 10 van de meest gesproken talen in Nepal behoren, verliezen hun status van eerste taal. Ouders dringen aan op vaardigheid in Nepalees of Engels op school om goede vooruitzichten op een baan voor hun kinderen te garanderen. Sinds Koning Mahendra over het land regeert, heeft de staat het Nepalees als lingua franca naar voren geschoven, ten koste van andere nationale talen.
Supral Raj Joshi, 29, is een stemacteur die thuis Nepal Bhasa (Newar-taal) sprak toen hij opgroeide. Maar vanaf de basisschool werd er alleen maar Nepalees en Engels in de klas gesproken en vergat hij al snel zijn moedertaal. Terwijl hij Nepalees sprak met zijn familie, viel het hem plotseling op hoeveel hij van zijn cultuur met de taal had verloren.
“Het verlies van de talen van Nepal is het resultaat van een bewust staatsbeleid; ons taalkundig erfgoed werd weggevaagd om een nationaal karakter te promoten”, zegt Joshi.
Koning Mahendra stelde maatregelen in om een verenigde Nepalese identiteit te creëren door middel van kleding, taal en zelfs ontmantelde democratie, en voerde het partijloze Panchayat-systeem in dat volgens hem: “geschikt was voor de Nepalese bodem”.
Experts zeggen dat de beslissing om het idee van nationalisme door middel van één taal af te dwingen, de inheemse gemeenschappen ervan heeft weerhouden hun voorouderlijke taal te spreken.
“De dominante klasse maakte van haar taal de nationale taal, en daarbij leden andere talen bijkomende schade”, zegt Rajendra Dahal, redacteur van Shikshak magazine. “Het einde van een taal is niet alleen een verlies voor een gemeenschap, maar ook voor het land en de wereld.”
Bij de Language Commission of Nepal heerst een gevoel van urgentie om de drie talen die elk nog maar één spreker hebben, te redden. Het werkt samen met de 45-jarige Kamala Kusunda, de enige levende persoon ter wereld die Kusunda spreekt. Ze runt nu een kleine privéschool in Dang om de taal aan meer dan 20 studenten te onderwijzen.
“Als ik sterf, sterft mijn moedertaal met mij. Ik moest deze taal nieuw leven inblazen vanwege de waarde ervan voor onze mensen, en de hoop om onze voorouderlijke taal levend te houden”, vertelde Kamala Kusunda telefonisch aan de Nepali Times.
Muktinath Ghimire in Lamjung heeft een vergelijkbare taak. Als enige overgebleven spreker van het Dura bereidt hij zich voor om een school op te richten om de taal aan anderen in de gemeenschap te onderwijzen. “We kunnen deze taal niet laten uitsterven”, zegt hij.
Andere talen, zoals het Tsum, die meer recentelijk als duidelijke dialecten werden geïdentificeerd, waren al bedreigd toen ze werden geïdentificeerd als uniek.
“Ouderen in de Tsumvallei spreken uitsluitend Tsum, maar de jongere generatie verliest de taal”, zegt Wangchuk Rapten Lama, zelf een vloeiend Tsum-spreker, die eraan werkt om het gebruik van de taal uit te breiden door culturele activiteiten aan kinderen te introduceren.
De in Canada gevestigde taalantropoloog Mark Turin werkte samen met de Thangmi in de districten Dolakha en Sindhupalchok om hun bedreigde taal vast te leggen.
“Over taalkundigen te spreken die talen redden is net zo belachelijk als suggereren dat apps en digitale technologieën de taal redden,” zegt hij. “Geen van beide is waar, en de veldlinguïstiek wordt nog steeds gedomineerd door vrij koloniale en extractivistische modellen van kennisproductie.”
Hij zegt dat sprekers van inheemse talen zoals de Thangmi erkenning verdienen, omdat ze onvermoeibaar werken aan het terugwinnen, verjongen en nieuw leven inblazen van hun voorouderlijke talen, ondanks de vaak aanzienlijke tegenstand waarmee ze te maken krijgen.
Nadat Nepal op de federale modus overging, was het de verwachting dat scholen in het hele land regionale talen zouden gaan onderwijzen. Artikel 31 van de grondwet zegt: ‘Elke in Nepal woonachtige Nepalese gemeenschap heeft het recht om tot aan het secundair onderwijs, onderwijs in de moedertaal te volgen, en het recht om scholen en onderwijsinstellingen te openen en te runnen, zoals bij wet is bepaald.’
Het Curriculum Development Centre (Curriculum Ontwikkelingscentrum) introduceerde samen met plattelandsgemeenten een ‘lokaal leerplan’ met 100 punten. Hoewel sommige scholen moedertalen als optie aanbieden, kiest een meerderheid voor het “lokale leerplan”.
In oktober 2020 heeft de burgemeester van Kathmandu, Bidya Sundar Shakya, het voor scholen verplicht gesteld Nepal Bhasa te onderwijzen van groep 1-8. Maar er volgde een gemengde reactie van de ouders, waarbij velen het gevoel hadden dat het de studenten teveel zou belasten en dat hun Nepalees en Engels eronder zouden gaan lijden.
Talen evolueren niet meer zodra mensen ze niet meer spreken. Voorouderlijke talen zijn ook nodig om mensen in hun erfgoed te verankeren en een duidelijke identiteit te geven. Door globalisering en het internet wordt dit overal ter wereld steeds moeilijker.
“Mijn kleine kinderen spreken alleen Engels”, zegt Saraswati Lama, die met een Rai getrouwd is, en voor een non-profitorganisatie in Kathmandu werkt. “Mijn dochter heeft het van YouTube geleerd en zij heeft het weer aan haar jongere broer geleerd.” Zowel Lama als haar man spreken niet hun eigen moedertaal en spreken alleen Nepalees met elkaar.
Maar tegenwoordig lijkt het erop dat binnen de Nepalese diaspora het taalkundig erfgoed van het land meer wordt gewaardeerd. Sujan Shrestha werd geboren in Kathmandu, maar verhuisde naar de VS toen hij op de middelbare school zat. Hij is nu een professor aan de Universiteit van Maryland, Baltimore, en zegt dat zijn vrouw en kinderen alleen Engels en Nepal Bhasa, en geen Nepalees spreken.
“Nepal Bhasa geeft de kinderen een identiteit en brengt ze in contact met de rest van de familie, met name hun grootouders. Het gaat erom onze kinderen culturele gevoeligheid en een open geest voor andere culturen en mensen bij te brengen.”
Categorieën

Start een discussie
Topartikelen uit de hele wereld
Vertalen voor Global Voices
Archief per maand
- maart 2021 3 artikelen
- februari 2021 14 artikelen
- januari 2021 18 artikelen
- december 2020 12 artikelen
- november 2020 13 artikelen
- oktober 2020 19 artikelen
- september 2020 16 artikelen
- augustus 2020 15 artikelen
- juli 2020 9 artikelen
- juni 2020 17 artikelen
- mei 2020 18 artikelen
- april 2020 20 artikelen
- maart 2020 9 artikelen
- februari 2020 5 artikelen
- januari 2020 7 artikelen
- december 2019 8 artikelen
- november 2019 5 artikelen
- oktober 2019 2 artikelen
- september 2019 9 artikelen
- augustus 2019 8 artikelen
- juli 2019 2 artikelen
- juni 2019 4 artikelen
- mei 2019 2 artikelen
- april 2019 5 artikelen
- maart 2019 9 artikelen
- februari 2019 2 artikelen
- januari 2019 6 artikelen
- december 2018 3 artikelen
- november 2018 6 artikelen
- oktober 2018 8 artikelen
- september 2018 4 artikelen
- augustus 2018 3 artikelen
- juli 2018 4 artikelen
- juni 2018 1 artikel
- mei 2018 1 artikel
- april 2018 2 artikelen
- maart 2018 4 artikelen
- februari 2018 9 artikelen
- januari 2018 10 artikelen
- december 2017 4 artikelen
- november 2017 4 artikelen
- oktober 2017 2 artikelen
- september 2017 8 artikelen
- augustus 2017 7 artikelen
- juli 2017 9 artikelen
- juni 2017 8 artikelen
- mei 2017 10 artikelen
- april 2017 3 artikelen
- maart 2017 9 artikelen
- februari 2017 13 artikelen
- januari 2017 12 artikelen
- december 2016 5 artikelen
- november 2016 17 artikelen
- oktober 2016 9 artikelen
- september 2016 10 artikelen
- augustus 2016 11 artikelen
- juli 2016 8 artikelen
- juni 2016 10 artikelen
- mei 2016 7 artikelen
- april 2016 10 artikelen
- maart 2016 4 artikelen
- februari 2016 9 artikelen
- januari 2016 5 artikelen
- december 2015 4 artikelen
- november 2015 6 artikelen
- oktober 2015 12 artikelen
- september 2015 12 artikelen
- augustus 2015 9 artikelen
- juli 2015 9 artikelen
- juni 2015 13 artikelen
- mei 2015 14 artikelen
- april 2015 14 artikelen
- maart 2015 22 artikelen
- februari 2015 11 artikelen
- januari 2015 19 artikelen
- december 2014 9 artikelen
- november 2014 10 artikelen
- oktober 2014 8 artikelen
- september 2014 12 artikelen
- augustus 2014 2 artikelen
- juli 2014 2 artikelen
- juni 2014 5 artikelen
- mei 2014 5 artikelen
- april 2014 4 artikelen
- maart 2014 8 artikelen
- februari 2014 8 artikelen
- januari 2014 12 artikelen
- december 2013 12 artikelen
- november 2013 24 artikelen
- oktober 2013 46 artikelen
- september 2013 18 artikelen
- augustus 2013 9 artikelen
- juli 2013 8 artikelen
- juni 2013 9 artikelen
- mei 2013 8 artikelen
- april 2013 13 artikelen
- maart 2013 9 artikelen
- februari 2013 12 artikelen
- januari 2013 17 artikelen
- december 2012 7 artikelen
- november 2012 16 artikelen
- oktober 2012 14 artikelen
- september 2012 3 artikelen
- augustus 2012 13 artikelen
- juli 2012 11 artikelen
- juni 2012 11 artikelen
- mei 2012 15 artikelen
- april 2012 18 artikelen
- maart 2012 15 artikelen
- februari 2012 18 artikelen
- januari 2012 17 artikelen
- december 2011 16 artikelen
- november 2011 15 artikelen
- oktober 2011 15 artikelen
- september 2011 19 artikelen
- augustus 2011 17 artikelen
- juli 2011 15 artikelen
- juni 2011 15 artikelen
- mei 2011 15 artikelen
- april 2011 16 artikelen
- maart 2011 26 artikelen
- februari 2011 36 artikelen
- januari 2011 37 artikelen
- december 2010 19 artikelen
- november 2010 22 artikelen
- oktober 2010 18 artikelen
- september 2010 18 artikelen
- augustus 2010 15 artikelen
- juli 2010 16 artikelen
- juni 2010 24 artikelen
- mei 2010 23 artikelen
- april 2010 24 artikelen
- maart 2010 20 artikelen
- februari 2010 16 artikelen
- januari 2010 22 artikelen
- december 2009 18 artikelen
- november 2009 18 artikelen
- oktober 2009 15 artikelen
- september 2009 19 artikelen
- augustus 2009 16 artikelen
- juli 2009 23 artikelen
- juni 2009 27 artikelen
- mei 2009 22 artikelen
- april 2009 20 artikelen
- maart 2009 23 artikelen
- februari 2009 15 artikelen
- januari 2009 9 artikelen