Een Facebook-pagina over cookies die cryptomunten adverteren. Verdacht? Foto door Meta.mk, gebruikt met toestemming.

Dit bericht is gebaseerd op verslaggeving door de contentpartner van Global Voices, Meta.mk News Agency, een project van de Metamorphosis Foundation.

Oplichters die vervalste Forbes-artikels en anti-EU desinformatie als lokmiddel gebruiken, richten zich nog steeds op Facebook-gebruikers in heel Europa, waarschuwt de “Metamorphosis Foundation” in Skopje.

Metamorphosis is een maatschappelijke organisatie in Noord-Macedonië die digitale rechten en mediageletterdheid wil bevorderen.

Hun controle van sociale netwerken bracht aan het licht dat bedriegers voortdurend Facebook-advertenties gebruiken, vermomd als links naar artikels van het gerespecteerde Forbes.com, en desinformatietrends handhaven die niet alleen China betreffen, maar ook leden van de Europese Unie, zoals Zweden.

Voorbeeld van de Facebook-advertenties die een vervalst Forbes.com-artikel promoten, dat eigenlijk leidt naar een website, beheerd door oplichters. Foto door Meta.mk.

Op 19 mei waarschuwde het ministerie van binnenlandse zaken van Noord-Macedonië dat bedriegers sociale netwerken en e-mails gebruiken om links te verspreiden die lijken op artikels van Forbes.com, om de aankoop van een zogenaamde nieuwe Chinese crypto-currency aan te prijzen.

Gebruikers die op de links klikken en persoonlijke gegevens vrijgeven aan de oplichters worden dan doelgericht benaderd via de telefoon om hen te overtuigen te “investeren” door maandelijkse betalingen van 250 dollar te verrichten.

Door andere manipulatietechnieken worden ze ertoe aangezet het bedrag te verhogen.

Het anti-computermisdaadteam van de Macedonische politie stelde vast dat de foute links leiden naar een website, gehost in Ukraïne, naar blijkt beheerd door een Russische man. Dit vertoont gelijkenis met het ontmaskerde OneCoin-Ponzi-systeem, beheerd door de Bulgaarse fraudeur Ruja Ignatova, dat wereldwijd een schade veroorzaakte van meer dan 4 miljard dollar.

Activisten waarschuwen dat door Facebook vrijgegeven data over de geografische reikwijdte van de advertenties die tot deze links leiden, aantonen dat de verspreiding tot ver buiten de grenzen van Noord-Macedonië reikt.

Manipulatieve advertenties worden door scammers gebruikt om persoonlijke data van slachtoffers te verzamelen

Metamorphosis identificeerde meerdere gelijkaardige advertenties die gebruikt worden op sociale netwerken. Gebruikers die op deze advertenties klikken, worden omgeleid naar adressen zoals https://fishing2510.myshopify.com/blogs/news/dollar-faces-the-threat-of-being-displaced-by-chinadigital-currency?fbclid=IwAR3x_uvBatgzsr_wLZtDF1z5A1L7cb5F-T_-kefu36mP7n2I4dPk4jzf8N4 in plaats van pagina's op de Forbes.com website.

Bardhyl Jashari, uitvoerend bestuurder van Metamorphosis, legde uit:

Преку манипулативни огласи, измамници продолжуваат да допираат до корисниците на социјалните мрежи низ целиот свет. Користејќи ги податоците кои „Фејсбук“ ги прави јавно достапни како почетна точка на истражувањата, тимот на „Метаморфозис“ откри дека истите огласи им се покажуваат на корисници во скоро сите европски земји, како и во земји од Блискиот Исток и други региони. Измамниците користат Фејсбук-страници навидум на теми од културата, дури и за колачиња, како платформа за пуштање огласи кои ги водат корисниците до веб-страници или блогови што изгледаат исто како оние за кои предупреди МВР

Over de hele wereld worden gebruikers van sociale netwerken voortdurend benaderd met misleidende advertenties. Door Facebook beschikbaar gestelde data over advertenties die gebruikers in Macedonië benaderen, lieten het Metamorphosis team toe te achterhalen dat dezelfde advertenties gebruikt worden in bijna alle Europese landen, en ook in het Midden-Oosten. Fraudeurs gebruiken Facebook-pagina's die schijnbaar over culturele onderwerpen gaan, zelfs ook cookie-pagina`s, als een platform voor het plaatsen van advertenties om gebruikers te leiden naar websites of blogs, die lijken op die waar het ministerie van Binnenlandse Zaken voor waarschuwde.

Metamorphosis, een lid van het European Digital Rights – EDRi-netwerk, ijvert voor het bevorderen van mensenrechten online, inclusief online veiligheid voor kinderen, sinds de oprichting in 2004.

Jashari vermeldde ook:

Многу загрижувачка карактиристика на овие групи на организиран криминал е што исто така користат страници кои тематски се наменети за деца и тинејџери за да ги камуфлираат своите злонамерни содржини. На пример страница претставена како заедница за популарната игра „МајнКрафт“ (со име напишано малку поинаку „Минекравт“) објавува огласи што продолжуваат да шират дезинформации за Шведска, насочени кон корисници во десетици земји – од Русија, Австрија и Белгија, до Сингапур, Катар и Обединетите Арапски Емирати.

Een erg zorgwekkende ontwikkeling is, dat deze georganiseerde misdaadnetwerken ook pagina's gebruiken die gericht zijn op kinderen en teenagers om de schadelijke inhoud te camoufleren. Een voorbeeld: een merkpagina voor het populaire spel MineCraft (getiteld Minecravt) toonde advertenties die voortdurend desinformatie over Zweden verspreiden, gericht op gebruikers in een groot aantal landen, waaronder Rusland, Oostenrijk, België, Singapore, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.

Facebook-transparantiemechanismen tonen aan dat een MineCraft-themapagina wordt gebruikt als platform voor advertenties door oplichters.

Gebruikers die op deze advertenties klikken, worden naar een pagina geleid die hen ertoe verleidt hun persoonlijke data in te voeren. In het geval van Zweden was dit voorgesteld als een kortingsbon.

Inhoud van een door oplichters samengestelde pagina waarvoor Facebook-advertenties reclame maken.

Terwijl MineCraft een grote groep volwassen volgers heeft, is het spel vooral populair bij jongeren tussen 9 en 11 jaar. De gevolgde strategie beoogt het conditioneren van toekomstige gebruikers die erg ontvankelijk zijn voor desinformatie en zwendel.

Oplichters kunnen de impact van politieke desinformatie uitbuiten

Facebookadvertentie van November 2019 die reclame maakt voor een zwendelpagina en desinformatie over Zweden en de EU aanscherpt.

In november 2019 waarschuwde het “Metamorphosis’ Critical Thinking for Mediawise Citizens – CriThink project” (project over kritisch denken voor mediawijze burgers) dat oplichters profiteren van gevestigde desinformatieverhalen over Zweden.

Gesponsorde Facebook posts lokken mensen, eerder geselecteerd via rechts-populistische propagandanetwerken gebaseerd in Noord-Macedonië. Ze worden misleid door mediamanipulaties, oorspronkelijk gepubliceerd door pro-Kremlin media, en ertoe gebracht berichten te geloven over onrust in Zweden en de Europese Unie (EU).

Op dezelfde manier verspreiden deze artikels de valse informatie dat Zweden een cryto-munt geïntroduceerd zou hebben die de Euro tegenwerkt.

Om deze geo-gerichte advertenties te lanceren, benutten oplichters eerder gebruikte series van pagina's met onderwerpen van algemene interesse, waaronder pagina's die aangeduid zijn als niet-officïele fanclubs van Westerse beroemdheden zoals  acteurs Liam Neeson en Anthony Michael Hall.

CriThink, een initiatief ondersteund door de EU-delegatie in Noord-Macedonië, informeerde gebruikers van sociale media over de transparentiekenmerken van Facebook-pagina's, om verdachte pagina's van oplichters aan te stippen en te melden via de daarvoor voorziene mechanismen van het platform.

Om burgers te stimuleren mediageletterdheid te bevorderen, schreef CriThink artikels over sociale netwerken met instructies over het gebruik van rapportagefuncties om beheerders te waarschuwen voor schadelijke inhoud, variërend van haatzaaien tot oplichting.

Vermelding van Facebook over het verwijderen van zwendelpagina's, gericht op gebruikers in Macedonië.

Enkele weken later, in december 2019, informeerde Facebook een aantal gebruikers die aan een online actie hadden deelgenomen, dat de advertenties die als zwendel gemeld werden, verwijderd waren.

Achtergrond: het gebruik van de naam Forbes in RNM (Republiek Noord-Macedonië)

Het tijdschrift Forbes met een goede reputatie als bron voor geloofwaardige zakelijke informatie, werd ook slachtoffer van meerdere mediamanipulaties in Noord-Macedonië.

De regering die het land bestuurde van 2006 tot 2017 gebruikte belastinggeld om advertenties of gesponsorde inhoud te publiceren in Forbes en andere Westerse media.

Deze artikels gingen voornamelijk over de voordelen die het land biedt aan buitenlandse investoren.

Verder werden de stukken ook gebruikt voor binnenlandse propaganda. Media gerelateerd aan de populistische regerende partij stelden betalende inhoud verkeerdelijk voor als artikels geschreven door economische experten of personeel van Forbes die het  economische beleid van de toenmalige regering loofden.

Deze mediazwendel kwam herhaaldelijk voor en werd meer dan eens aan het licht gebracht in 2014 door de “Media Fact-Checking Service” (media-feitencontrolesysteem) opgericht door Metamorphosis met steun van USAID.