Shukria Attaye, een vijftigjarige Afghaanse zakenvrouw. Foto Ezzatullah Mehrdad.

Als de zon ondergaat in een schraal erf in het westen van de Afghaanse hoofdstad Kaboel, zijn een zus en een broer in vuile overalls bezig voer te mengen en te kneden voor een nieuwe kudde melkkoeien die op komst is.

Het zijn de vijftigjarige Shukria Attaye, en haar vijf jaar oudere broer Mohammad Ali. In een land waar de genderrollen strikt bepaald zijn en waar anciënniteit primeert, is het ongewoon dat Mohammad Ali op de loonlijst van zijn zus staat.

“Ik ben trots op mijn zus”, zegt Mohammad Ali, die ongeveer $200 per maand verdient in het familiebedrijf.

“Ik dacht aanvankelijk dat het geen succes zou worden, dat ze er net van zou kunnen leven, maar meer niet.”

Attaye, die analfabete is, is de baas van drie mannen die op het terrein werken. Haar positie aan het roer van de familie heeft ze niet zonder slag of stoot verkregen, nadat haar man verwondingen opliep door de Taliban en niet meer in staat was tot werk.

Hoewel ze niet uit een verarmde familie komt, is ze ook niet van rijke komaf. Vijf jaar geleden startte ze het melkveebedrijf met minder dan 40 000 Afghani ($700). Momenteel heeft ze plannen om te investeren in een zuivelverwerkingsbedrijf.

“Ik wilde niet dat mijn kinderen op straat zouden moeten werken,” zo beschrijft Attaye haar motivatie. “Mijn moed, enthousiasme en vertrouwen hielpen me te werken en vooruit te komen.”

Shukria Attaye op haar erf dat ze pachtte voor een jaarlijks bedrag van $1000. Foto Ezzatullah Mehrdad.

Attayes leidinggevende kwaliteiten kwamen tot uiting in ongunstige omstandigheden. Haar familie was samen met duizenden anderen het land ontvlucht naar Iran tijdens de periode na de sovjetinvasie van 1979. In Iran nam ze een prominente plaats in bij een vrouwenraad die samenwerkte met de Verenigde Naties i.v.m. vluchtelingenkwesties.

In 1996, toen de bloedige interne gevechten eindelijk afnamen en het land onder talibanbewind  kwam, nodigde de VN haar uit terug te keren naar Afghanistan om er te werken voor hun kantoor in de westelijke stad Herat.

De familie was nog maar nauwelijks teruggekeerd toen haar man zonder uitleg door de Taliban werd gearresteerd en zo erg gefolterd dat hij de rest van zijn leven zou lijden aan hartkwalen en andere aandoeningen.

De eindjes aan elkaar knopen

De familie verhuisde naar Kaboel en Shukria Attaye opende een bakkerij. Haar schoonfamilie had alle banden met hen verbroken omdat ze vreesde dat Shukria financiële hulp zou vragen nu haar man arbeidsongeschikt was. De bakkerij floreerde echter en Attaye begon met de handel in auto's en kleine percelen grond.

Terwijl de gezondheid van haar man alsmaar slechter werd — hij overleed in 2016 — raakte ook het spaargeld op.

Ze herinnert zich dat ze volkomen blut was na verschillende bezoeken voor medische behandelingen in het nabijgelegen India.

Attaye toonde Global Voices een schuldbriefje dat aantoonde dat ze geld had moeten lenen voor hun terugreis uit India in 2013.

Het was ongeveer rond die tijd dat Attaye besloot een zuivelbusiness te beginnen. Ze leende geld van een kennis en kocht één melkkoe voor $700. Nadat ze de koe met winst had verkocht kocht ze er nog een paar. Momenteel heeft ze 25 koeien.

Mevr. Attaye zorgt goed voor haar melkkoeien. Foto Ezzatullah Mehrdad.

Andere vrouwen helpen

In Afghanistan worden werkende vrouwen op allerlei gebieden gestigmatiseerd. Laila Haidari leidt het internationaal erkende programma voor drugs rehabilitatie “Mother Camp” en vertelt dat ze door de lokale religieuze geestelijken beschuldigd werd van prostitutie.

Om haar centrum te kunnen bekostigen begon ze in 2013 met een restaurant. Voor veel klanten echter was het ondenkbaar dat een vrouw een restaurant runde. Dikwijls vroegen ze niet alleen eten en drinken maar vonden ze dat seksuele diensten inbegrepen waren.

Haidari gebruikte haar positie als ondernemer en haar invloed op de sociale media om andere vrouwen mondiger te maken, ze geeft financiële steun aan ongeveer 35 meisjes en vrouwen om de middelbare school af te maken en naar de universiteit te kunnen.

“Afghaanse vrouwen mondiger maken is geen Amerikaans project”, zo vertelde ze Global Voices, refererend aan geregelde lokale kritiek op initiatieven zoals het hare. “Het gaat over het vinden van een doel en de moed om in zichzelf te geloven.”

De afgelopen jaren heeft Shukria Attaye zich ook ingezet om anderen te helpen. Tegenwoordig geeft ze onderdak aan twee vrouwen, de ene is gescheiden, de andere is weduwe.

“Wanneer ik het zuivelbedrijf uitbreid zal ik meer vrouwen in nood onderdak geven.”