In de journalistiek blijft ethiek een voortdurend vraagstuk, en ook één waarover journalisten en redacteuren van mening verschillen. Een andere situatie kan andere regels en voorschriften vereisen — er bestaat geen uniforme ethische code.
De Online News Association (ONA) heeft journalisten, onderzoekers en redacteuren via crowdsourcing betrokken bij de ontwikkeling van een ethische code voor journalisten die op veel situaties van toepassing kan zijn. Het project richt zich op nieuwsorganisaties, starters, individuele journalisten en bloggers.
De projectleider, Tom Kent, gaf in een e-mail interview aan:
We vonden dat er een mogelijkheid moest komen voor diegenen die geen gebruik wilden maken van de kant-en-klare ethische code, zoals veel organisaties die aanbieden, om een eigen code op te stellen die recht doet aan hun journalistieke waarden.
Onpartijdigheid in de verslaggeving heeft voortdurend de aandacht van journalisten en staat centraal In het debat over journalistieke ethiek. Met dit project probeert men een middenkoers te varen. Er worden fundamentele principes aangeboden met flexibele ´bouwstenen´ waarmee journalisten of organisaties de code kunnen aanpassen aan hun individuele kijk op journalistiek. De voorgestelde code zal ook over elk onderwerp argumenten bevatten vanuit verschillende perspectieven.
De eerste stap in het proces was het bereiken van overeenstemming over fundamentele uitgangspunten voor journalisten, waaronder ´de waarheid vertellen´, ´belangenverstrengeling´, ´de samenleving´ en ´professioneel gedrag´. Ze roepen op om ieder nieuwsbericht allereerst te toetsen aan deze uitgangspunten.
Bij de tweede stap in het proces moeten journalisten of nieuwsorganisaties de onpartijdigheid aan de orde stellen. Als dit eenmaal is gebeurd kan de ethische code naar hun eigen opvattingen worden aangepast. Hiervoor kan geput worden uit een lange lijst onderwerpen, van obsceniteiten en reclame tot vertrouwelijke bronnen. Ze streven naar internationaal bereik, een breed scala aan belangrijke onderwerpen en actuele opvattingen.
Ontwikkeling
Het project kreeg de bijdragen via internet en is bekend gemaakt tijdens journalistieke bijeenkomsten in Europa, zoals WAN-IFRA (Turijn, Italië), de ‘Organization of News Ombudsmen’ (Hamburg, Duitsland), en het ‘Global Editors Network’ (Barcelona, Spanje).
Een kernteam van vrijwilligers, via crowdsourcing betrokken bij de ontwikkeling van het project, levert een bijdrage aan de code, en verwerkt opmerkingen van geïnteresseerde partijen over de hele wereld. Het kernteam bestaat echter uit journalisten, professionele nieuwsmakers en journalistieke docenten die uit een breed scala van louter westerse organisaties komen. Kent stelde dit in een e-mail aan de orde:
We waren ons er vanaf het begin van bewust dat het project echt internationaal moest zijn. We hebben hard gewerkt om de eerste opzet in balans te brengen met commentaar vanuit de hele wereld, met name vanuit de internationale bijeenkomsten zoals we hierboven hebben genoemd (die allemaal een goede verhouding hebben van deelnemers uit noord en zuid). De crowdsourcing (via de website of in persoonlijke contacten) kwam uit plaatsen die varieerden van India, Ethiopië, Nepal, Kenia en Senegal. We hebben de onderwerpen zo breed mogelijk bekeken.
Hij merkt op dat er over bepaalde onderwerpen — zoals journalisten die cadeaus ontvangen — discussies ontstonden met ‘zuidelijk’ journalisten.
Kent is momenteel kwaliteitsredacteur bij de ‘Associated Press’. Het project is in het leven geroepen om degenen die buiten het reguliere nieuwssysteem werken te helpen (bloggers, starters, individuen). De vraag of zij al dan niet bezig zijn om het mondiale wiel van de voornaamste journalistieke richtlijnen opnieuw uit te vinden, wordt ontweken.
Niettemin wordt er binnen het proces heel wat gediscussieerd. Kent merkte op:
Ik denk dat ik nog het meest verbaasd was over hoeveel aandacht onze crowdsourcers besteedden aan onze fundamentele principes, vooral aan de vraag over het vertellen van de waarheid. We gingen ervan uit dat ‘waarheid’ een duidelijk begrip was, maar we kwamen terecht op bepaalde onderwerpen die terug gaan tot de vroege filosofen: is er slechts één waarheid en wie heeft die dan? Als reactie hebben we het nu net zo vaak over eerlijkheid, accuratesse en rechtvaardigheid als over ‘waarheid’.
Het project is ontstaan uit een workshop tijdens het jaarlijkse congres van ONA in 2013. Er wordt nu gewerkt in Google Docs tot het congres van ONA in Chicago in september. Dan wordt verslag van de vorderingen gedaan en wordt gewerkt aan een meer interactieve web interface.