Georgië wil oude alfabet behouden in het digitale tijdperk

Het Georgisch alfabet. Een inzending voor de wedstrijd ‘Write in Georgian’. Afbeelding afkomstig van de officiële website, Georgiana.ge.
Onderstaand artikel, geschreven door Monica Ellena [en], is afkomstig van een post [en] van onze partner EurasiaNet.org [en]. Met toestemming hier opnieuw gepubliceerd.
De vingers van Dato Dolidze bewegen langzaam over de toetsen van zijn oude mobieltje als hij een sms'je aan zijn zoon tikt.
“Op mijn telefoon zit alleen het Latijnse alfabet, dus als ik een berichtje schrijf, moet ik de Georgische letters altijd omzetten in Latijnse. Heel vervelend”, aldus de vijftigplusser, sinaasappelverkoper op een groentemarkt in Tblisi.
Hoewel op de nieuwere smartphones het Georgisch alfabet beschikbaar is, moeten veel mensen in Georgië, waar het gemiddeld maandloon $333 bedraagt, zich net als Dolidze behelpen met oudere, goedkopere mobieltjes.
Het unieke alfabet van Georgië is daarom één van de onbedoelde slachtoffers van de digitale vooruitgang geworden.
Al eeuwen oefent het krullerige Georgische alfabet een grote aantrekkingskracht uit op wetenschappers en schoonschrijvers. Zo ook op UNESCO, die afgelopen december het alfabet op hun Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed [en] plaatste.
Eigenlijk kent het Georgisch drie verschillende schriftsoorten: mcehdroeli is het schrift voor alledaags gebruik, maar de meeste antieke documenten zijn geschreven in het oude asomtavroeli en noeschoeri. Ook voor religieuze teksten worden deze oude schriften nog steeds gebruikt. Deze drie schriften kunnen volgens UNESCO naast elkaar bestaan “dankzij hun verschillende functies, die elk een ander aspect weerspiegelen van de diverse culturele identiteit van Georgië” [en].
Het Georgisch alfabet wordt niet direct met uitsterven bedreigd, maar het is wel een underdog. Het schrift wordt enkel gebruikt voor het Georgisch en een aantal verwante talen, zoals het Mingreels en het Svanetisch. Deze talen worden door slechts 3,7 miljoen mensen gesproken, dat is 0,06% van de wereldbevolking. Nu uit onderzoek is gebleken dat er wereldwijd elke twee weken een kleine taal verloren gaat, heeft een aantal Georgiërs het op zich genomen hun taal en alfabet ook voor de toekomst te behouden.
“Kleine talen zijn tegenwoordig uitermate kwetsbaar en hebben bescherming nodig”, vertelt Nino Doborjginidze, hoofd van de faculteit Taalkunde aan de Ilia Chavchavadze Staatsuniversiteit in Tblisi. Hij vervolgt: “Technologische ontwikkelingen voor deze talen, waaronder het Georgisch, ontbreken. Dit belemmert vervolgens de internationale uitwisseling van waardevolle gegevens over de Georgische taal, die mondeling, geschreven of gedrukt bewaard zijn gebleven.”
Uit een rapport van UNESCO uit 2015 blijkt dat van de 7100 talen die momenteel wereldwijd worden gesproken, er 500 online kunnen worden gebruikt. Slechts 348 talen worden ondersteund door Google. De kleine talen die op internet beschikbaar zijn, hebben bovendien vaak beperkingen, zo bestaat er voor het Georgisch in Microsoft Word slechts één lettertype.
Als gevolg van het beperkte bereik op internet wordt het Georgisch vaak in Latijns schrift geschreven. Bedrijven in de detailhandel en dienstverlening doen dit bijvoorbeeld regelmatig in hun reclame-uitingen: “25% p’asdaklebas akhal ch’amosvlis” in plaats van “25% ფასდაკლებას ახალ ჩამოსვლის” (25% korting op de nieuwe collectie).
Om het gebruik van het Georgisch op internet te bevorderen, zijn er inmiddels verschillende particuliere initiatieven ontstaan. In 2015 organiseerde industrieel ontwerper Zviad Tsikolia samen met de TBC bank (de grootste kredietverstrekker in Georgië) de wedstrijd #WriteinGeorgian (schrijf in het Georgisch). Deelnemers werd gevraagd nieuwe lettertypes te ontwerpen en daarbij hun creativiteit de vrije loop te laten.Veel Georgiërs reageerden enthousiast en binnen vijf weken werden er 160 nieuwe lettertypes ingestuurd.
“Onze taal en ons alfabet maken deel uit van ons cultureel erfgoed. We moeten deze schatten niet alleen beschermen, maar ook blijven gebruiken en moderniseren”, aldus Tsikolia (45), een fervent pleitbezorger voor het gebruik van het Georgisch alfabet in de alledaagse communicatie. Hij vervolgt: “De digitalisering is wereldwijd in opmars en onze letters moeten zich kunnen aanpassen aan een realiteit die niet langer alleen op papier bestaat.”
Vanaf maart kunnen alle lettertypes gratis worden gedownload op de website [ge] van de wedstrijd, vertelt Tsikolia. “De toekomst is glokaal, ondanks de globalisering zullen wereldburgers hun lokale tradities blijven waarderen.” Tot slot merkt hij op: “Hoewel omschakelen naar het Georgische toetsenbord in twee seconden is gebeurd, is zelfs dat voor veel mensen te veel moeite.”
Buurland Armenië, dat ook een eigen unieke taal en alfabet heeft, zal voor dezelfde uitdagingen komen te staan.
Gegham Vardanyan, hoofdredacteur van het online discussieplatform media.am [ge] vertelt: “Met name bij de vele Armeniërs die buiten Armenië wonen, is het gebruikelijk teksten te translitereren, ze om te zetten in een ander schrift. Daarbij gebruikt niet iedereen het Latijnse schrift: Armeniërs in Rusland schrijven Armeens in Cyrillisch schrift. Het resultaat is echt bizar en vaak is er geen touw aan vast te knopen.”
Net als in Georgië hebben ook hier enthousiastelingen het initiatief genomen. Zohrab Yeganyan, persvoorlichter van de Armeense ombudsman, raakte zo gefrustreerd dat het Armeens op internet amper werd gebruikt, dat hij in 2012 op zijn Facebookpagina het volgende bericht postte: “Laten we van 7 februari de dag maken dat iedereen op internet Armeens schrijft.” Zowel in Armenië zelf als onder de Armeniërs in het buitenland was de reactie overweldigend.
“Mensen die het Armeens alleen konden spreken, besloten het nu ook te leren schrijven. Ze begonnen te oefenen met berichten op sociale media”, vertelt Yeganyan aan EurasiaNet. Hij zei verder dat hoewel de Armeense overheid relatief weinig doet om het alfabet te ondersteunen, er tekenen zijn dat de particuliere sector dit wel begint te doen. “Sinds kort stuurt een mobiele provider zijn klanten berichten in het Armeense schrift in plaats van het Latijnse”, aldus Yeganyan.
Volgens Yeganyan hebben dit soort initiatieven ertoe bijgedragen dat het Armeense schrift weer in de mode raakt. Mensen realiseren zich nu dat juist hun eigen alfabet het meest geschikt is om de klanken van hun taal uit te beelden.
“Transliteratie is inmiddels uit de mode”, vertelt Yeganyan. Het wordt tegenwoordig alleen nog gebruikt om met iets of iemand de spot te drijven.
Categorieën

Start een discussie
Categorieën
Topartikelen uit de hele wereld
Vertalen voor Global Voices
Archief per maand
- maart 2021 3 artikelen
- februari 2021 14 artikelen
- januari 2021 18 artikelen
- december 2020 12 artikelen
- november 2020 13 artikelen
- oktober 2020 19 artikelen
- september 2020 16 artikelen
- augustus 2020 15 artikelen
- juli 2020 9 artikelen
- juni 2020 17 artikelen
- mei 2020 18 artikelen
- april 2020 20 artikelen
- maart 2020 9 artikelen
- februari 2020 5 artikelen
- januari 2020 7 artikelen
- december 2019 8 artikelen
- november 2019 5 artikelen
- oktober 2019 2 artikelen
- september 2019 9 artikelen
- augustus 2019 8 artikelen
- juli 2019 2 artikelen
- juni 2019 4 artikelen
- mei 2019 2 artikelen
- april 2019 5 artikelen
- maart 2019 9 artikelen
- februari 2019 2 artikelen
- januari 2019 6 artikelen
- december 2018 3 artikelen
- november 2018 6 artikelen
- oktober 2018 8 artikelen
- september 2018 4 artikelen
- augustus 2018 3 artikelen
- juli 2018 4 artikelen
- juni 2018 1 artikel
- mei 2018 1 artikel
- april 2018 2 artikelen
- maart 2018 4 artikelen
- februari 2018 9 artikelen
- januari 2018 10 artikelen
- december 2017 4 artikelen
- november 2017 4 artikelen
- oktober 2017 2 artikelen
- september 2017 8 artikelen
- augustus 2017 7 artikelen
- juli 2017 9 artikelen
- juni 2017 8 artikelen
- mei 2017 10 artikelen
- april 2017 3 artikelen
- maart 2017 9 artikelen
- februari 2017 13 artikelen
- januari 2017 12 artikelen
- december 2016 5 artikelen
- november 2016 17 artikelen
- oktober 2016 9 artikelen
- september 2016 10 artikelen
- augustus 2016 11 artikelen
- juli 2016 8 artikelen
- juni 2016 10 artikelen
- mei 2016 7 artikelen
- april 2016 10 artikelen
- maart 2016 4 artikelen
- februari 2016 9 artikelen
- januari 2016 5 artikelen
- december 2015 4 artikelen
- november 2015 6 artikelen
- oktober 2015 12 artikelen
- september 2015 12 artikelen
- augustus 2015 9 artikelen
- juli 2015 9 artikelen
- juni 2015 13 artikelen
- mei 2015 14 artikelen
- april 2015 14 artikelen
- maart 2015 22 artikelen
- februari 2015 11 artikelen
- januari 2015 19 artikelen
- december 2014 9 artikelen
- november 2014 10 artikelen
- oktober 2014 8 artikelen
- september 2014 12 artikelen
- augustus 2014 2 artikelen
- juli 2014 2 artikelen
- juni 2014 5 artikelen
- mei 2014 5 artikelen
- april 2014 4 artikelen
- maart 2014 8 artikelen
- februari 2014 8 artikelen
- januari 2014 12 artikelen
- december 2013 12 artikelen
- november 2013 24 artikelen
- oktober 2013 46 artikelen
- september 2013 18 artikelen
- augustus 2013 9 artikelen
- juli 2013 8 artikelen
- juni 2013 9 artikelen
- mei 2013 8 artikelen
- april 2013 13 artikelen
- maart 2013 9 artikelen
- februari 2013 12 artikelen
- januari 2013 17 artikelen
- december 2012 7 artikelen
- november 2012 16 artikelen
- oktober 2012 14 artikelen
- september 2012 3 artikelen
- augustus 2012 13 artikelen
- juli 2012 11 artikelen
- juni 2012 11 artikelen
- mei 2012 15 artikelen
- april 2012 18 artikelen
- maart 2012 15 artikelen
- februari 2012 18 artikelen
- januari 2012 17 artikelen
- december 2011 16 artikelen
- november 2011 15 artikelen
- oktober 2011 15 artikelen
- september 2011 19 artikelen
- augustus 2011 17 artikelen
- juli 2011 15 artikelen
- juni 2011 15 artikelen
- mei 2011 15 artikelen
- april 2011 16 artikelen
- maart 2011 26 artikelen
- februari 2011 36 artikelen
- januari 2011 37 artikelen
- december 2010 19 artikelen
- november 2010 22 artikelen
- oktober 2010 18 artikelen
- september 2010 18 artikelen
- augustus 2010 15 artikelen
- juli 2010 16 artikelen
- juni 2010 24 artikelen
- mei 2010 23 artikelen
- april 2010 24 artikelen
- maart 2010 20 artikelen
- februari 2010 16 artikelen
- januari 2010 22 artikelen
- december 2009 18 artikelen
- november 2009 18 artikelen
- oktober 2009 15 artikelen
- september 2009 19 artikelen
- augustus 2009 16 artikelen
- juli 2009 23 artikelen
- juni 2009 27 artikelen
- mei 2009 22 artikelen
- april 2009 20 artikelen
- maart 2009 23 artikelen
- februari 2009 15 artikelen
- januari 2009 9 artikelen