Demonstranten houden in de hoofdstad Tunis portretten van Ridha Yahyaoui omhoog. Foto van Nawaat.org

Vijf jaar na de protesten die een eind maakten aan het 23 jaar durende regime van dictator Zine el Abidine Ben Ali zijn Tunesiërs weer de straat op gegaan om “banen, vrijheid en waardigheid” te eisen.

Het protest brak afgelopen zondag uit in de achtergebleven provincie Kasserine, in het middenwesten van Tunesië, nadat een jonge werkloze man werd geëlektrocuteerd toen hij uit protest in een elektriciteitsmast klom omdat hem een baan bij de overheid was geweigerd. Sindsdien heeft het protest zich verspreid naar andere regio's overal in het land. Zaterdag waren er vreedzame demonstraties in de provincies Kasserine en Sidi Bouzid. Sidi  Bouzid is de plaats waar vijf jaar geleden de Tunesische revolutie ontbrandde.

Hoe begon het protest?

Het protest brak uit op 17 januari in Kasserine, ongeveer 300 km van de hoofdstad Tunis, na de dood van de 28-jarige Ridha Yahyaoui. Yahyaoui hoorde op 16 januari dat hem een baan bij de overheid was geweigerd. Zijn familie vertelde [ar] op het collectieve blog Nawaat dat hij probeerde een afspraak te maken met de gouverneur om zijn teleurstelling te uiten, maar dat hij hem niet mocht ontmoeten. Vervolgens kom hij in een elektriciteitsmast en werd hij geëlektrocuteerd, waarna protest uitbrak is Kasserine en andere regio's overal in het land. Het is niet duidelijk of hij in de mast was geklommen om zelfmoord te plegen of gewoon uit protest tegen de afwijzing.

Kasserine is een van de armste provincies van het land. Volgens overheidscijfers was de werkloosheid [fr] er in 2012 26,2 procent en leefde bijna 30 procent onder de armoedegrens [fr].

In een reeks tweets beschrijft NGO-medewerker Nessryne Jelalia de moeilijke situatie in het gebied:

3 ans que je bosse sur Kasserine, un des pbs majeurs:comportement des décideurs avec les gens, leur mépris aux pauvres et leur arrogance

— Nessryne J (@sasoukee) January 21, 2016

Ik werk nu 3 jaar in Kasserine. Een van de belangrijkste problemen: het gedrag van degenen die beslissingen nemen tegenover de mensen, hun minachting van de armen en hun arrogantie

Y a qu'à Kasserine que j'ai vu des enfants tellement mal-nourris qu'ils ont fait une régression motrice (ne peuvent plus marcher) !

— Nessryne J (@sasoukee) January 21, 2016

Alleen maar in Kasserine heb ik kinderen gezien die zo ondervoed zijn dat ze een motorieke achterstand hebben (ze kunnen niet meer lopen)!

Verslaggever Mohamed Haddad twitterde vanuit Tunis:

البطالة موجودة في تونس الكل 15% => أما علاش القصرين أكثر ب 10% تقريبا، علاش في القصرين أمل الحياة عند الولادة أقل ب7 سنين مقارنة بالعاصمة؟

— Mohamed Haddad (@_MohamedHADDAD) January 23, 2016

Er is overal werkloosheid in Tunesië, gemiddeld 15%, maar waarom is dat 10% hoger in Kasserine? Waarom is de levensverwachting bij geboorte in Kasserine 7 jaar lager dan in de hoofdstad?

Waar wordt geprotesteerd?

Hoewel het protest begon in Kasserine, heeft het zich snel verspreid naar andere regio's, waaronder Sidi Bouzid. Daar stak eind 2010 straatverkoper Mohamed Bouazizi zichzelf in brand, waarna demonstraties tegen de regering losbarstten die uiteindelijk leidden tot de val van het regime van Ben Ali en de gebeurtenissen van de ‘Arabische lente’. Op 21 januari had het protest zich verspreid naar 16 gouvernoraten, volgens een kaart van Nawaat.org. In de hoofdstad Tunis werden verschillende solidariteitsdemonstraties en manifestaties gehouden bij het gebouw van de vakbond en op de belangrijkste straat, de Avenue Habib Bourguiba [en].

Protesten in het hele land, in 16 Tunesische provincies. Kaart van Nawaat.org

Wat eisen de demonstranten?

De demonstranten eisen [ar] banen, ontwikkeling en positieve discriminatie ten gunste van achtergebleven en verarmde regio's zoals Kasserine. Na de demonstraties van 2011 zijn de verschillende regeringen er niet in geslaagd de regionale verschillen [en] afdoende aan te pakken. Hoewel er banen en ontwikkeling zijn beloofd, zijn deze beloftes niet waargemaakt en wordt de inwoners van het binnenland vaak verteld [en] dat ze geduld moeten hebben.

Ce n’est pas que pr un travail que ces gens protestent, c’est pr la dignité et contre le clientélisme, exactement comme à sidibouzid en 2010

— Emna EL HAMMI (@Psycke) January 21, 2016

Deze mensen demonstreren niet alleen voor werk, maar voor waardigheid en tegen vriendjespolitiek, net zoals in Sidi Bouzid in 2010.

Hoe reageerde de regering?

De regering reageerde zoals gewoonlijk met beloftes en beschuldigingen. Een woordvoerder van de regering zei in reactie op het protest dat er 5000 nieuwe banen zouden worden gecreëerd in Kasserine. Demonstranten wezen die beloftes echter af. In Kasserine zei [en] een demonstrant tegen MiddleEast Eye:

This is only a cosmetic solution that has no basis in reality,” he said. “If you employ 5,000 men from Kasserine, then 5,000 more from Baja will rise up. They have the right to employment. It’s the same case with Sidi Bouzid.

Dat is een puur cosmetische en onrealistische oplossing”, zei hij. “Als je 5000 mannen in Kasserine een baan geeft, gaan er 5000 demonstreren in Baja. Ze hebben recht op werk. Hetzelfde geldt voor Sidi Bouzid.

Premier Habib Essid zei [en] op France24 dat zijn regering geen toverstokje heeft waarmee de economische problemen van het land kunnen worden opgelost. Hij voegde eraan toe:

What is happening in Tunisia with the youth is not new. We inherited this situation… We need people to be patient.

Wat er met de Tunesische jongeren gebeurt is niet nieuw. We hebben deze situatie geërfd. De mensen moeten geduld hebben.

In reactie op de uitspraken van de premier schreef [en] blogger Lina Ben Mhenni op Facebook:

We know that you do not have a magic wand …
But you did not show the will to improve the situation.You did not listen to the youth …You have been indifferent to the people needs and claims …
Corruption, nepotism, repression, misuse of power are everywhere …

We weten dat jullie geen toverstokje hebben…
Maar jullie laten niet zien dat jullie de situatie willen verbeteren. Jullie luisteren niet naar jongeren… De behoeften en eisen van de mensen kunnen jullie niets schelen…
Overal is corruptie, nepotisme, onderdrukking en machtsmisbruik…

In een toespraak aan het volk zei [en] president Beji Caïd Essebsi op 22 januari dat de protesten “natuurlijk” zijn en dat er “zonder werk geen waardigheid” is. Vervolgens verweet hij “handen met slechte bedoelingen” dat ze “de situatie aanwakkerden”.

Zijn er slachtoffers?

Bij de botsingen kwam een politieagent om het leven en raakten tientallen demonstranten gewond.

Er werden ook vandalisme en plunderingen geregistreerd, waarna de regering vanaf 22 januari een avondklok instelde. De demonstranten hebben echter afstand genomen van deze daden.

In een op 21 januari gepubliceerde verklaring [ar] zei de woordvoerder van een groep demonstranten die in Kasserine een sit-in hielden bij het hoofdkantoor van het gouvernoraat:

We blijven vreedzaam strijden voor onze wettelijke rechten totdat onze eisen worden ingewilligd. We wijzen elke vorm van geweld af en zijn niet schuldig aan de aanvallen op openbare instellingen.

Revolutie 2.0?

Deze protesten hebben overeenkomsten met de protesten die in 2011 een eind maakten aan het regime van Ben Ali. Beide keren begon het in een verarmde regio in het binnenland, uitgelokt door een wanhoopsdaad. In 2010 brak het protest uit nadat Bouazizi zichzelf in brand had gestoken toen de politie zijn weegschaal en koopwaar in beslag had genomen. Ook de eisen en slogans waren hetzelfde: “banen, vrijheid en waardigheid”.

Het is echter nog te vroeg om te zeggen wat de nasleep van deze protesten zal zijn. Bovendien is dit voor een aantal Tunesische demonstranten en netizens geen “revolutie 2.0″, maar een voortzetting van de revolutie die vijf jaar geleden begon.

It was an unfinished revolution … #Tunisia

— Med Dhia Hammami (@_med_Dhia) January 21, 2016

De revolutie is niet afgemaakt…

I understand people in #Tunisia are saying: ‘This is not the second uprising. The first one never died.’ #kasserine#5years

— Rik Goverde (@RikGoverde) January 20, 2016

Ik begrijp dat mensen in Tunesië zeggen: ‘Dit is niet de tweede opstand. De eerste is nooit gestopt.’