Brazilië: Belo Monte stuwdam komt voor de rechter

Dit artikel maakt deel uit van onze speciale berichtgeving Forest Focus: De Amazone.
[Alle links verwijzen naar Portugeestalige pagina's, tenzij anders vermeld]

Het Braziliaans gerechtshof heeft de protesten tegen de Belo Monte-waterkrachtcentrale nieuw leven ingeblazen nadat in juni 2011 met de bouw was begonnen [en]. Een rechtzaak die in 2006 door het Openbaar Ministerie van de Braziliaanse deelstaat Pará was aangespannen kwam op 17 oktober voor het regionale federale gerechtshof van de hoofdstad Brasilia.

De rechtzaak heeft betrekking op de geldigheid van wet 788/2005 van Braziliës Nationaal Congres, waarin toestemming werd gegeven voor de bouw van de stuwdam zonder dat eerst de inheemse volken van de gemeente Altamira en omliggende gebieden werden geraadpleegd. Het recht in dit soort gevallen geraadpleegd te worden is vastgelegd in artikel 231 van de Braziliaanse grondwet.

Dit filmpje, gemaakt door de groepering ‘Xingu Vivo para Sempre’ samen met inheemse volken die leven rond de rivier Xingu, geeft een beeld van hun ongenoegen over de bouw van de Belo Monte-dam en hun eisen voor het behoud van hun levenswijze:

Het OM van Pará heeft een website ‘Belo Monte – problemen van het project en de reactie van het OM‘ in het leven geroepen waarop nieuwsberichten, verslagen van rechtzaken en evaluaties over de dam gevonden kunnen worden. Eén van de links leidt naar de blog Belo Monte de Violências [woordspeling met Belo Monte, te vertalen als ‘Prachtige berg van geweld’], bijgehouden door Felício Pontes Jr, Officier van Justitie van Pará's Openbaar Ministerie.

De blog heeft heel wat stof doen opwaaien; Pontes Jr publiceerde er de juridische achtergrond van de rechtzaak en door artikelen waarin hij het project en de openbare civiele procedures bekritiseert. Bovendien plaatste hij een link naar een petitie tegen de dam, een banner van ‘Xingu Vivo para Sempre’ en de video ‘Defendendo os Rios da Amazônia‘ (‘Verdediging van de rivieren in het Amazonegebied’), waarin de impact van het project onder de aandacht wordt gebracht.

Begin september spande Norte Energia S.A. (NESA), het bedrijf verantwoordelijk voor de bouw van de dam, een rechtzaak aan tegen Pontes Jr, waarin verzocht werd hem niet bij de rechtzaak te betrekken en de link naar zijn blog te verwijderen van de website van het Openbaar Ministerie van Pará.

Hangende rechtzaken

Minister of Mines and Energy, Edson Lobão, and President Dilma Rousseff make a toast as the forest destroyed by Belo Monte suffers. Cartoon by Ju Borges (@peledaterra), of blog Pele da Terra, used with permission.

De minister van mijnbouw en energie, Edson Lobão, en president Dilma Rousseff brengen een toost uit terwijl bos wordt verwoest voor de Belo Monte-stuwdam. Spotprent door Ju Borges (@peledaterra), van de blog 'Pele da Terra', gebruikt met toestemming van de artiest.

Verscheidene rechtzaken zijn aangespannen waarin geëist wordt de bouw van de waterkrachtcentrale te staken. Eén van deze zaken is aangespannen door de gemeente Altamira, samen met Pará's OM. De burgemeester van Altamira was eerder een voorstander van het project, maar zij stelt nu dat de voorwaarden van de overeenkomst niet zijn nagekomen en dat de stad  diverse problemen is tegengekomen sinds het project werd goedgekeurd.

Eind september twitterde het OM van Pará:

@MPF_PA: Íntegra do ofício da prefeitura de Altamira, da câmara e de mais de 40 associações pedindo suspensão de Belo Monte: http://bit.ly/r35c37

@MPF_PA: Volledig document vrijgegeven door de gemeente Altamira, de Kamer en meer dan 40 organisaties met de eis de bouw van Belo Monte te staken: http://bit.ly/r35c37

De gemeente Altamira stelt:

Os estudos preliminares ao empreendimento criaram um sonho de uma Altamira de primeiro mundo, com uma infraestrutura urbana e saneamento nunca antes imaginada por nossa sociedade. Não pode agora a nossa população ver transformado este sonho em pesadelo, e passar a acreditar que essa obra só veio para agredir o meio ambiente e trazer miséria para a já sofrida população de Altamira.

Vooronderzoek naar de onderneming van dit project spiegelden ons een welvarend Altamira voor met stedelijke infrastructuur en gezondheidsvoorzieningen waar we voordien alleen van konden dromen. Onze bevolking zal niet machteloos toezien als dit vooruitzicht verandert in een nachtmerrie; wij geloven nu dat het enige dat dit project zal brengen, milieuvervuiling is en nog grotere armoede voor de bevolking van Altamira, die het al moeilijk genoeg heeft.

Ook onderwijzers, leerlingen en de kerk van de nabijgelegen stad Vitória do Xingu zijn ontevreden over de niet nagekomen voorwaarden waaronder het project was goedgekeurd en hebben een openbare bijeenkomst geëist om hierover mee te praten, volgens de website van Xingu Vivo.

De 12e openbare civiele procedure tegen Belo Monte gaat van plaatselijke boeren uit, zoals Verena Glass op 4 oktober meldt op Twitter:

@VerenaGlass: 12a Ação Civil Publica Belo Monte: MPF quer obrigar NESA a respeitar direitos dos agricultores atingidos http://bit.ly/oauebT

@VerenaGlass: 12e openbare civiele procedure Belo Monte: OM wil NESA verplichten de rechten van getroffen boeren te respecteren http://bit.ly/oauebT

De meest effectieve juridische stap tegen Belo Monte was de voorlopige bevel op 27 september de werkzaamheden op de rivier Xingu stil te leggen. Deze actie ging uit van Altamira's Associatie van kwekers en exporteurs van siervissen (Acepoat). Het Braziliaans Instituut voor milieu en hernieuwbare natuurlijke bronnen (Ibama) eerder toestemming had verleend aan de Acepoat om op de Xingu te vissen; dit was onverenigbaar met de toestemming voor de dam omdat hiermee de toegang tot de rivier beperkt zou worden en de locale fauna zou veranderen.

Belo Monte, mensenrechten en inheemse volken

De eerste gevolgen van de dam waren met name voelbaar voor de indianen uit het gebied rond de Xingu; volgens Xingu Vivo namen zowel malaria als kindersterfte toe, omdat dit deel van de bevolking slechte gezondheidsvoorzieningen kent. Ook illegaal kappen kwam veelvuldiger voor.

Al deze redenen brengen journalist en blogger Leonardo Sakamoto ertoe Belo Monte de “boter op het hoofd” te noemen van President Dilma Rousseffs tijdens haar historische toespraak bij de opening van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties eind september (zie het verslag [en] van Global Voices). Sakamoto benadrukt de noodzaak voor de Braziliaanse regering om te reageren op het verzoek begin april van de Interamerikaanse Mensenrechtencommissie de bouw stil te leggen in verband met de bescherming van inheemse gemeenschappen en andere groepen.

Op 30 september legde Kayopó “Cacique (leider)” Raoni, een bewoner van het gebied bij de Xingu, vanuit het VN hoofdkwartier in Geneve een verklaring af op video waarin hij zegt dat hij Belo Monte “nooit zal accepteren”. De video is te zien met Portugese gesproken vertaling en Engelse ondertitels:

De laatste grote manifestatie tegen de energiecentrale vond plaats in augustus op diverse plaatsen ter wereld [en].  De organisatie Xingu Vivo para Sempre, één van de meest uitgesproken groeperingen tegen Belo Monte, riep op tot protest via twitter op 11 oktober en koppelde het protest tegen de centrale aan een wereldwijd protest op 15 oktober.

De demonstratie voor ware democratie vond plaats in talrijke steden in Brazilië. Het twitterprofiel @xinguvivo verklaarde:

Porque Belo Monte é um projeto que vai na contramão do desenvolvimento que respeita a vida.#reasons15o

Omdat Belo Monte als project indruist tegen een ontwikkeling van een meer respectvolle houding ten opzichte van het leven. #reasons15o (redenen voor 15 oktober)

Youtube-gebruiker rodrigoguim1 heeft een video [pt] geplaatst van het “Acampada Indígena” (Kamp van indianen) op 15 oktober in São Paulo:

Een nieuwe campagne is erop gericht druk uit te oefenen op het lokale federale gerechtshof (‘TRF1′) om de 12 zaken tegen Belo Monte voor de rechter te brengen. De website van de campagne ‘TRF1, het is uw verantwoordelijkheid om wandaden in de Xingu te voorkomen!’ geeft de emailadressen van de drie rechters die met de zaak van Pará's OM bezig zijn. De zaak werd eerder uitgesteld en een nieuwe datum is nog steeds niet bepaald; de zaak zal in het meest optimistische geval over twee weken worden hervat.

Dit artikel maakt deel uit van onze speciale berichtgeving Forest Focus: De Amazone.

Dit artikel maakt deel uit van onze speciale berichtgeving over

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.