Orchideeën zijn één van de meest gewilde bloemen ter wereld. Foto van Mamta B Khatri (The Green Owl). Met toestemming gebruikt.

Orchideeën, bekend om hun schoonheid, geneeskracht en voedingswaarde, zijn waarschijnlijk de meest verhandelde bloemen ter wereld – zowel legaal als illegaal. Verzamelaars zetten, bewust of onbewust, de lokale bevolking onder druk om deze prachtige bloemen uit het wild te plunderen [en – alle links], zodat ze als sierbloemen, medicijnen of voedsel kunnen worden gebruikt. Dit maakt de op één na meest talrijke bloem, met meer dan 29.000 geregistreerde soorten wereldwijd, kwetsbaar en dwingt het soms tot uitsterven. Natuurbeschermers suggereren dat het onder de aandacht brengen van het door de legale handel in orchideeën veroorzaakte instandhoudingsprobleem, het uitsterven van sommige orchideeën kan voorkomen.

Nepal heeft maar liefst 507 geregistreerde soorten orchideeën [ne], en de regering van Nepal heeft alle wilde orchideeën onder Bijlage I en II van de Convention of International Trade of Endangered Species (CITES) (Conventie van Internationale Handel in Bedreigde Soorten) geplaatst – een multilateraal verdrag ter bescherming van bedreigde planten en dieren. Elk jaar verzamelen lokale handelaren echter op niet-duurzame wijze tonnen orchideeën uit het wild en exporteren het naar internationale markten, waardoor bezorgdheid is ontstaan over het behoud van deze planten.

Er wordt jaarlijks vanuit Nepal 10.000 ton geneeskrachtige planten verscheept naar 50 verschillende landen. Dit omvat 24 soorten orchideeën en 12 Dendrobium-variëteiten die kankerbestrijdende eigenschappen hebben. En deze gerapporteerde gevallen zijn slechts het topje van de ijsberg. Er is een lange geschiedenis van het niet-duurzaam verzamelen van orchideeën in de bossen van Nepal. Zo werd er in de jaren tachtig van de vorige eeuw ongeveer 800 ton orchideeën vanuit het oosten van Nepal naar India gesmokkeld, volgens informatie [ne] die in 1985 door Royal Botanical Gardens, Kew, werd gepubliceerd. Een groot deel van de wilde orchideeën uit Nepal gaat naar India en China, en een deel gaat naar Hong Kong.

Reshu Bashyal, die leiding geeft aan het Illegale handel en duurzaam gebruik van medicinale orchideeën in Nepal-project, kwam in de afgelopen 10 jaar 15 meldingen van inbeslagnames tegen – elke inbeslagname varieerde van 4,4 tot 9.364 kilogram orchideeën. Ze vertelde aan Global Voices:

They are mostly transported in trucks or public buses, where orchids are bundled in sacks, plastics, or clothes either solely or in mixed form with other herbs. Sometimes, smugglers hoodwink police using innovative ways, such as hiding them in bus engines, or storing them in sealed drums.

Ze worden overwegend in vrachtwagens of openbare bussen vervoerd, waarbij de orchideeën in zakken, plastic of kleding worden gebundeld, zowel alleen als in gemengde vorm met andere kruiden. Soms misleiden smokkelaars de politie op innovatieve manieren, door ze bijvoorbeeld in motoren van bussen te verbergen of door ze in verzegelde vaten op te slaan.

Volgens Reshu rapporteerde Nepal tussen 2008 en 2016 49.789 kg aan legale handel in orchideeën, waarbij de volumes in de loop der jaren enorm fluctueerden. De legale handel werd met 96 procent gedomineerd door in het wild verzamelde orchideeën, terwijl slechts 4 procent van de handel uit kunstmatig gekweekte orchideeën bestond, meestal behorend tot de geslachten Dendrobium, Coelogyne, Cymbidium en Otochilus. Een kleine hoeveelheid handel van 200 kg bleef ongeïdentificeerd. “Dit biedt de eerste inzichten in de aard en omvang van de illegale handel in orchideeën in Nepal, als onderdeel van een bredere inspanning om de commerciële handelsdynamiek te trianguleren en te verifiëren”, voegde Reshu eraan toe.

Mooie orchideeën groeien over het algemeen op ontoegankelijke takken van oude bomen of kliffen en zijn moeilijk te verzamelen. Foto van Mamta B Khatri (The Green Owl). Met toestemming gebruikt.

Verzameld voor culturele, tuinbouw- en medicinale doeleinden

Buddhi Rai, die behoort tot een inheemse Kirant-stam uit het dorp Siktemba in het Panchtar-district in het oosten van Nepal, is trots op zijn orchideeën, voornamelijk Cymbidiums, die hij gedurende 40 jaar heeft verzameld. “We noemen ze aamlabung in onze taal”, zei Buddhi toen hij met Global Voices sprak. “In onze bossen komen veel soorten orchideeën voor. Ik heb echter het grootste deel van mijn collectie uit de Indiase steden Mirik, Darjeeling en Kalimpong gehaald”. Omdat de hybride orchideeën steviger zijn en de prachtige bloemen maandenlang doorbloeien, geven mensen er de voorkeur aan. Hij voegde eraan toe dat de mooie orchideeën over het algemeen op ontoegankelijke takken van oude bomen of kliffen groeien en moeilijk te verzamelen zijn.

De Kirati-bevolking gebruikt orchideeën om hun traditionele kleding te maken. “De stengels van aamlabung worden net als hooi gedroogd en veranderen zo in gouden koorden”, zegt Buddhi. “Deze koorden worden tot prachtige roosjes gevormd en gaan langer mee wanneer ze voor traditionele kleding worden gebruikt”.

Lees meer: Waarom pelgrims uit India en Nepal zich verdringen om een orchidee te zien die in april bloeit

Hoewel orchideeën voor voedingsmiddelen zoals vanille, salep, chikanda en faham niet in Nepal voorkomen, omvat de ayurvedische industrie in Nepal – een soort traditionele geneeskunde – ongeveer 94 orchideeënsoorten. Veel Nepalese orchideeënsoorten worden ook gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde.

“Ik heb aamchi's (traditionele genezers) uit de Himalaya-regio gezien die wortelknollen van orchideeën die in onze heuvels zijn gevonden, verkopen in steden als Biratnagar en Kathmandu”, voegt hij eraan toe, wijzend op het gebruik van orchideeën voor de genezing van verschillende kwalen. “Ik ben wortelknollen van een orchidee met paarse bloemen, afkomstig uit onze heuvels, in Kathmandu tegengekomen waar ze als afrodisiacum worden verkocht”.

De regering van Nepal heeft alle wilde orchideeën onder Bijlage I en II van de Convention of International Trade of Endangered Species (CITES) (Conventie van Internationale Handel in Bedreigde Soorten) geplaatst. Foto van Mamta B Khatri (The Green Owl). Met toestemming gebruikt.

Tegenstrijdig beleid

Hoewel alle orchideeën in Nepal beschermd zijn, heeft de regering van Nepal in 2008 aangekondigd dat ze het verzamelen van wilde orchideeën voor de handel toestaat, wat in tegenspraak is met het officiële beleid, volgens het onderzoekspaper: ‘Collection and trade of wild-harvested orchids in Nepal‘ (Verzameling en handel van in het wild geoogste orchideeën in Nepal).

“Het verzamelen, gebruik en de verkoop van Dactylorhiza hatagirea, een op een palm gelijkende, inheemse orchideesoort in de Himalaya, lokaal ‘paanch aunle’  genoemd, is strikt verboden”, zei botanicus Kamal Maden tijdens een interview met Global Voices. De soort is gecategoriseerd als bedreigd en staat daarom nog steeds in Bijlage II van CITES, wat betekent dat het niet per se met uitsterven wordt bedreigd, maar dat het kan uitsterven als de handel niet wordt gecontroleerd.

“Paanch aunle is een beschermde soort volgens Bosverordening, 2049 (1993)”, schrijft [ne] Kamal. “In 2005 stelde de derde wijziging van de Bosverordening, 2051 (1995) de uitvoerheffing vast op 500 Nepalese roepies [4,2 US dollars] per kg”. Maar er is nog steeds een bloeiende ondergrondse handel van paanch aunle met China.

Veel andere orchideeënsoorten, waaronder Gastrodia elata, zullen met uitsterven worden bedreigd als de overheid exportvergunningen blijft verlenen voor ernstig bedreigde soorten.

Krachtige beleidshandhaving en duidelijke richtlijnen voor duurzaam oogsten, samen met het behoud van habitats, zullen helpen orchideeën in het wild voor uitsterven te behoeden. Een beter begrip van de handel en het aanpakken van de bedreigingen zijn echter van het grootste belang voor de instandhouding van deze orchideeën.

Reshu Bashyal twittert vaak over orchideeën om mensen aan de bescherming ervan te herinneren.

Meet the two new “buddies” of our office!
When there are issues of the illegal orchid trade from their natural habitats, there are also some small-scale initiations to promote orchid propagation in Nepal – to reduce pressure on the wild orchids. #orchids #nepalorchids pic.twitter.com/t1JBBTqptc

— Reshu Bashyal (@bashyalreshu) February 24, 2021

Maak kennis met de twee nieuwe ‘maatjes’ van ons kantoor! Wanneer er problemen zijn met de illegale handel in orchideeën vanuit hun natuurlijke habitat, zijn er ook enkele kleinschalige initiatieven om de orchideeënvermeerdering in Nepal te bevorderen – om de druk op de wilde orchideeën te verminderen.

Found this beauty in the forest during our recent orchid hunting (somewhere in Nepal)!
As long as we are aware of the conservation importance of these incredible beauties, we get a chance to see them thriving in the wild! #orchids #conservation pic.twitter.com/AvOsqKLVEu

— Reshu Bashyal (@bashyalreshu) March 24, 2021

Heb deze schoonheid in het bos tijdens onze recente orchideeënjacht (ergens in Nepal) gevonden! Zolang we ons bewust zijn van het belang van het beschermen van deze ongelooflijke schoonheden, krijgen we de kans om ze in het wild te zien gedijen!