Het schilderen van de angst die in ons allemaal zit: gesprek met de Syrische kunstenaar Rashwan Abdelbaki

Rashwan Abdelbaki. Title: Number 7. 31.49 x 61.02 inch. Acrylic On Canvas. 2016.

Number 7, Rashwan Abdelbaki. 31.49 x 61.02 inch. Acrylverf op canvas. 2016

Terwijl in de media het portret van Syrië voornamelijk werd geschilderd met beelden van oorlog en vernietiging, heeft de Syrische kunstenaar Rashwan Abdelbaki mogelijkheden gezocht om de stereotypen en percepties te verslaan van een land dat ‘een grote bijdrage heeft geleverd aan de menselijke beschaving’ en ‘een prachtig mozaïek van meer dan achttien religies vertegenwoordigt’.

Abdelbaki (35 jaar) is geboren in de zuidelijke Syrische stad As-Suwayda en woont op dit moment in New York. Vanaf zijn tienerjaren was zijn interesse voor de kunst gewekt. In 2003 bezocht hij de Faculty of Fine Arts in Damascus en studeerde af met een bachelorgraad in druktechnieken.

In zijn werk onderzoekt hij enkele van de meest prangende problemen van onze tijd: immigratie, racisme, religie en politiek. De kunstenaar creëert met levendige kleuren en dynamische interacties een doorlopend narratief waarmee hij de verbeeldingskracht van zijn publiek aanspreekt.

Last Supper, First Wall. 78.74 x 129.92 inch. Acrylic On Canvas. 2017.

Last Supper, First Wall, Rashwan Abdelbaki. 78.74 x 129.92 inch. Acrylverf op canvas. 2017

In september 2016 ontving Abdelbaki een 1-jarig fellowship van het Institute of Internationale Education's Artist Protection Fund (IIE-APF) en werd geaffilieerd fellow van de American Academy in Rome. In januari 2017, een week voor de invoering van president Trump's travel ban, een inreisverbod in de Verenigde Staten voor groepen burgers uit enkele in meerderheid islamitische landen, arriveerde Abdelbaki in New York om zijn fellowship voort te zetten van het Education's Artist Protection Fund, gehost door Arte East en de Elizabeth Foundation for the Arts.

Sinds juli 2018 is Abdelbaki lid van het Artist-at-risk programma van de Westbeth Artist Community die betaalbare huisvesting en ateliers faciliteert. Het programma is opgezet door het New York City Safe Residency Program en wordt geleid door een coalitie van groepen die vrijheid van expressie steunen.

In een interview met Global Voices in New York vertelt Abdelbaki dat hij via schilderijen, etsen, gravures, digitale kunst, installaties en video-kunst uitdrukking geeft aan wat hij beschouwt als ‘de negatieve effecten van racisme, religie en politiek die er op gericht zijn om verdeeldheid te zaaien en ons geloof in de mensheid te vernietigen.’

In augustus 2019 had ik een interview met Abdelbaki.

Omid Memarian: Hoe heeft een jarenlange oorlog in Syrië invloed gehad op Syrische kunstenaars en op jou in het bijzonder?

Rashwan Abdelbaki: De oorlog heeft op iedereen een negatieve invloed gehad, vooral economisch en op het gebied van veiligheid en het was voor velen reden om het land te verlaten op zoek naar nieuwe kansen. Na het ontvangen van mijn bachelorgraad in Syrië, was ik vooral in muziek geïnteresseerd. Ik onderzocht de relatie tussen de muzikant en het instrument. Destijds was mijn kunst vol van muziek, plezier, licht en theater. Maar in 2011 begon ik de veranderingen te voelen die door de oorlog in mijn land werden veroorzaakt. Op persoonlijk vlak en als kunstenaar zorgde de oorlog voor veel verwarring over de ideeën die ik had. Mijn visie op de dingen veranderde. Ik ging meer nadenken over de gevaren waardoor onze gemeenschappelijke menselijkheid wordt bedreigd. Ik richtte mijn aandacht op vragen over de negatieve effecten van racisme, religie en politiek die verdeeldheid zaaien en ons geloof in de mensheid willen vernietigen.

Emptiness, 2016 Acrylic On Canvas 120 x 150 cm

Emptiness, Rashwan Abdelbaki. Acrylverf op canvas. 120 x 150 cm. 2016

OM: Welke verschillen zie je in het werk dat je hebt gemaakt voor en nadat je naar de Verenigde Staten bent geëmigreerd?

RA: Voordat ik naar de Verenigde Staten emigreerde lag de focus in mijn schilderijen op menselijke omgevingen en relaties tussen verschillende groepen mensen en soms op het hele menselijk lichaam zoals op de schilderijen Wedding Night en Early Marriage. Het eerste schilderij dat ik in New York heb gemaakt was Last Supper, First Wall. Dit schilderij was een reactie op de Executive Order 13769 [president Trump’s inreisverbod] die mijn bewegingsvrijheid belemmerde en later zelfs van mij eiste om te vertrekken of te blijven. Jezus heeft ons gevraagd om menselijk te zijn en medemenselijkheid in ere te houden. In antwoord daarop zijn we slechts doorgegaan met het bouwen van muren. Daarna legde ik in schilderijen zoals One Line, Crossed Line en Safety Line de focus meer op het gezicht, het geopend oog en fysieke trekken die een afspiegeling zijn van onze capaciteiten, en op vrijheid. In deze werken is er een duidelijke, fysieke lijn boven de mensfiguur die lijkt te verdrinken maar blijft vasthouden aan zijn hoop.

OM: Op veel van je schilderijen hebben mensen maar een oog en vaak lijkt het gezicht misvormd. Wat zeggen deze figuren over jouw opvatting over de menselijke conditie en de belangrijke thema's van onze tijd?

RA: In de portretten geef ik uitdrukking aan de angst die in ons allemaal zit en die ons wakker houdt, zelfs als we onze ogen willen sluiten en vredig willen slapen. Maar door hetgeen waarvan we nu getuige zijn – geweld, oorlogen en racisme – moeten we een oog open houden om te weten wat er om ons heen gebeurt, om klaar te zijn voor willekeurig welke schok of verrassing. In mijn portretten trek ik een cirkel rondom het geopend oog om de aandacht naar het oog te trekken. Deze personen zijn, zoals iedereen, gevangenen van hun eigen overtuigingen, daarom schilder ik ze met gestreepte kleding in lege cellen. Ze kunnen niet voorbij de ruimte van hun overtuigingen zien. Dit is de huidige staat van onze wereld en de mensheid, veroorzaakt door religieuze conflicten, corrupte politici en hun machtsmisbruik, en door discriminatie.

Rashwan Abdelbaki. Title: Women. Acrylic On Canvas. 150 x 150 cm. 2016.

Women, Rashwan Abdelbaki. Acrylverf op canvas. 150 x 150 cm. 2016

OM: Op veel van je schilderijen en tekeningen lijkt er een gevoel van nieuwsgierigheid te zijn en een zoeken naar de relatie tussen individuen en hun omgevingen. Door de richting van de hoofden en ogen en de interacties met anderen op de schilderijen Love, Last Supper, First Wall en Number 7 wordt een overkoepelend thema gecreëerd, ingebed onder jouw levendig kleurenpalet. Wat heeft je geïnspireerd tot het maken van dit werk?

RA: Ja, dat klopt. In het begin probeerde ik meer het personage aan te duiden (een oog open, een oog gesloten) door het creëren van fysieke relaties en lege ruimtes, om een scène op een bepaalde tijd en op een bepaalde plaats weer te geven. Je kunt dat zien dat op de schilderijen Last Supper, First Wall en Number 7, waar groepen personen zich in een soort doemscenario bevinden, opgesloten in binnenruimtes, aan de grond genageld en met een lege blik, alsof ze naar buiten naar iets onbestemds staren.

Maar op het schilderij Love en de schilderijen Safety Line, Whisper en Hope is er iets specifieks: een man en een vrouw, op een moment van liefde, met lijnen en obstakels. Beiden hebben slechts een oog geopend en het andere gesloten, zoals alle personages op mijn schilderijen. Het bijzondere aan deze schilderijen is dat ze samen twee geopende ogen hebben, de hele scène wordt duidelijker, alsof ze elkaar beschermen.

De kleuren van al deze schilderijen zijn impressionistisch en soms abstract, zoals wat er in de wereld gebeurt. Ik gebruik ze als verwijzing naar verschillende politieke partijen of religies, wat je ziet aan deze personages en hun strepen. Maar ik gebruik deze kleuren ook om een visie van hoop te creëren waarnaar ik op zoek ben en die ik aan anderen wil doorgeven.

OM: Het kleurenpalet dat je gebruikt is aansprekend en uitnodigend, maar sommige van je concepten zijn ‘ongemakkelijk’ zoals Music on Paper 4 of Emptiness. Wat dacht je tijdens het creëren van deze situaties?

RA: Ik begrijp wat je bedoelt met ‘ongemakkelijk’. Op de schilderijen die gemaakt zijn vanuit een ander concept dan waar Emptiness uit voort is gekomen, ligt de nadruk op het weglaten van elementen. We kijken naar een symbolische representatie van het ding in plaats van het Ding an sich. Evenzo is er in deze schilderijen een krachtige stilering, een canonisatie van formele elementen tot essentiële stijlfiguren. Er zijn altijd een of twee figuren die zich in een kamer bevinden, geschilderd in een schreeuwerig kleurenpalet dat opsluiting en geweld suggereert. Persoonlijk staat dit heel dicht bij mij. In veel gevallen is het een weergave van mijn eigen unheimisch gevoel uit de tijd dat ik met muziek bezig was om dat onrustige gevoel van angst te verwerken dat ik de afgelopen jaren heb gehad. Ik wilde begrijpen wat die waan was die door deze angst binnenin mij was gecreëerd en erachter komen hoe ik die te lijf moest gaan.

This is My Place. Acrylic On Canvas. 150 x 200 cm. 2016.

This is My Place, Rashwan Abdelbaki. Acrylverf op canvas. 150 x 200 cm. 2016

OM: Hoe heeft het leven van de afgelopen twee jaar in New York je veranderd als kunstenaar? Zijn er dingen die je nu anders ziet wat betreft kwesties rondom kunst, identiteit, geografie en politiek? 

RA: Reizen en leven in New York heeft me geholpen vertrouwd te raken met nieuwe beschavingen, culturen, talen, muziek enzovoort. In mijn moederland Syrië was dit niet mogelijk, behalve via internet of het nieuws. In New York heb ik meer geleerd over mijn artistieke missie door samen te werken met mensen in de Verenigde Staten en Europa. Als ze op mijn schilderijen het gezicht met een geopend en een gesloten oog zagen, raakte ik hen, en door hun opmerkingen voelde ik dat ze behoefte hebben aan veiligheid, vrede en liefde.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.