Een blik op de lange geschiedenis van feministische bewegingen in Syrië

Op een affiche staan historische foto's van Syrische vrouwen die deelnemen aan openbare evenementen in de twintigste eeuw. Copyright SFJN 2018. Gebruikt met toestemming. Klik voor grote afbeelding.
Het volgende artikel is het resultaat van een partnerschap tussen Global Voices (GV) en het Syrian Female Journalists Network (SJFN). Het is geschreven door Joey Ayoub, editor van GV MENA Newsroom met bijdragen van Alice Bonfatti, vertaalster Italiaans voor Global Voices en schrijver Elias Abou Jaoudeh.
De Syrische feministische beweging begon aan het einde van de negentiende eeuw toen de landen die nu bekend zijn als Syrië en Libanon onderdeel waren van het Ottomaanse rijk.
We krijgen een inkijk in deze rijke geschiedenis door een gesprek (in het Arabisch) tussen SFJN en Maya Alrahabi, mede-oprichtster van de Syrian Women's Political Movement [ar-en]. Het gesprek werd geüpload op SFJN's SoundCloud account [ar].
.
Het is geen toeval dat de feministische beweging begon aan het einde van de negentiende eeuw, in de tijd van de Nahda, ‘awakening’ in het Engels, een periode van culturele renaissance die begon in Egypte en zich al snel uitbreidde naar Libanon, Syrië en andere Arabisch-sprekende landen.
Hoewel de aandacht meestal uitgaat naar figuren als de Egyptische moslimgeleerde Rifa'a el-Tahtawi of de Libanese maronitische wetenschapper Butrus Al-Bustani, benadrukt Alrahabi de voortrekkersrol van wat de Syrische feministische beweging zou worden..
Sinds het begin van de beweging namen Syrische feministes deel aan de mondiale roep om basisrechten voor vrouwen zoals stemrecht en scholing.
مثل ما منعرف النسوية, الموجة تانسوية العالمية الاولى كانت تحي فقط عن بعض حقوق النساء, مثل التعليم او المشاركة بالانتخابات. فهذا طالبوا فيه النسويات الرائدات بسورية بنهاية القرن التاسع عشر وبداية القرن العشرين
Zoals we weten, sprak de eerste mondiale feministische golf slechts over een paar vrouwenrechten: opleiding en kiesrecht. Ook Syrische feministische activisten eisten die rechten op aan het einde van de negentiende eeuw.
Syrische vrouwen kregen in 1953 stemrecht.
Alrahabi brengt vrouwen in herinnering zoals Marianna Marrash [en] die, al in 1870, voor dagbladen schreef en opriep tot de bevrijding van vrouwen (en was daarmee misschien wel de eerste Arabische vrouw die dat deed). Geboren en gestorven in Aleppo, leefde ze lang genoeg (1848-1919) om mee te maken hoe haar stad van Ottomaanse in Fransen handen overging. Marrash is misschien zelfs wel de eerste vrouw geweest die voor Arabischtalige dagbladen schreef. Ze bracht de traditie van Mujtama'at wa Majaless al-Adabyya Al-Nisa'iya [literaire kringen voor vrouwen] weer tot leven in haar familiehuis in Aleppo en mengde geselecteerde Europese invloeden met haar eigen Syrische invloeden.
Alrahabi refereert ook aan Mary Ajami en Adila Bayham Al Jazairi als uitstekende voorbeelden:
بتذكر مثلا ماريا عجمي اللي اسست السنة 1910 مجلة العروس وعادلة بيهم الجزائري اللي عملت في جمعيات نسائية، هدفها ثفافية واجتماعية والمنادة بحقوق المرأة مما يتناسب مع الموجة النسوية الاولى اللي كانت موجودة بالعالم.
Ik herinner me bijvoorbeeld Marya Ajami [en] die in 1910 het tijdschrift Al-Arous (De bruid) oprichtte en Adila Bayham Al-Jazairi [ar] die vele feministische organisaties oprichtte met een educatief en maatschappelijk doel en streed voor vrouwenrechten. Dit viel samen met de eerste mondiale feministische golf.
De beweging werd voortgezet, met hoogte- en dieptepunten, tot de Syrische staatsgreep in 1963 met het omverwerpen van de onafhankelijke Syrische Republiek en de opkomst van de Ba'ath partij.
Hierna volgde een tweede staatsgreep waarbij de leiders van de partij in 1966 werden afgezet en Salah Jadid werd geïnstalleerd, gevolgd door een derde coup door Hafez al-Assad die zichzelf in 1971 uitriep tot leider van Syrië. De familie Assad regeert Syrië tot op heden. Hafez al-Assad overleed in 2000 en werd opgevolgd door zijn tweede zoon Bashar al-Assad.
De houding van deze regimes ten opzichte van de Syrische feministische beweging was om ze te verbieden, in te perken of op te slokken. Hierdoor stokte de ‘natuurlijke ontwikkeling van de feministische beweging’, aldus Alrahabi en wat ervan over was ging op in de General Union of Syrian Women (GUSW). Behalve de GUSW, vervolgt ze:
لم يعد يرخص لاي جمعية نسائية جديدة وهذا استمر من 1963 لليوم
Heeft geen andere feministische beweging een licentie gekregen. En deze situatie duurt voort sinds 1963.
Onnodig te zeggen dat wat de GUSW wel of niet kon doen, vanaf het begin streng werd ingeperkt:
الاتحاد النسائي كان منظمة شبه حكومية لانه كان اولا عاملها شكلي ووظيفتها الاولي هي فقط التسفيق والتهليل انجازات السلطة في سورية او النظام السوري. لم تقدم على الارض للحقيقة مساعدة حقيقية للنساء.
Het GUSW was een semi-overheidsorganisatie met alleen formele taken. Hun acties mondden uit in slechts applaudisseren voor en het vieren van de regerende partij in Syrië. Het bood geen daadwerkelijk hulp aan vrouwen.
Volgens Alrahabi betekende dit monopolie van de staat dat zowel Syrische als de meeste Arabische feministen niet konden meedoen aan de tweede feministische golf die begon in de jaren zestig.
لما صارت الموجة النسوية الثانية بالعالم واللي هي بدأت بالستينات تقريبا وبدأت تحكي عن مفهوم الجندر, مفهوم توريع الادوار الاجتماعية بين الرجل والمرأة بالمجتمع, هون كان متوقف تطور الحراك النسوي بكا الدول العربية نتيجة سيطرة الانظمة الاستبدادية عليها
Met de start van de wereldwijde, tweede feministische golf omstreeks 1960, begonnen we gender en genderrollen in de maatschappij te begrijpen. De ontwikkeling van het feminisme door de hele Arabische wereld werd hier tegengehouden door de controle van autoritaire regimes.
Maar, er waren een aantal feministen in de Arabische wereld die over vrouwenrechten spraken vanuit een genderperspectief. Alrahabi gaf het voorbeeld van Hanan Nijme, die in 1980 In Damascus haar eigen culturele salon opzette. Nijme was bepalend in de vraag naar wetswijzigingen om de omstandigheden van vrouwen en kinderen in Syrië te verbeteren en een aantal concessies van de staat veilig te stellen. Hieronder volgt een korte biografie van Nijme (in het Arabisch).
Met deze achtergrond in gedachten interpreteert Alrahabi de Syrische revolutie sinds 2011.
الثورة كانت ثورة على كل شيء ولذلك الناشطين الثوريين للحقيقة كان الهم دور بان تكون النساء ضمن مسيج الثورة وهذا تمدي لتنصيقيات اللي كان فيها تواجد للنساء مهم. وتطورت بعدين المنظمات النسوية السورية في الخارج اللي دعت لحقوق المرأة أو ادماج مطالب بمطالب الثورة. على صعيد اخر, كان في حركات متطرفة هي للحقيقة تعاملت مع النساء بوحشية وقمع وحاولت اعادة النساء الى ما قبل كذا قرن. فكان للحقيقة طرفين للمعادلة بعد الثورة
De revolutie in 2011 was een revolutie tegen alles. De vrouwen hadden een rol als revolutionaire activisten in de voorhoede van de revolutie en dat breidde zich uit naar de belangrijke aanwezigheid van vrouwen in organisaties (van protesten, plaatselijke raden enz.). De Syrische feministische organisaties die zich daarbuiten ontwikkelden, streden voor vrouwenrechten die samengingen met de eisen van de revolutie. Op een ander niveau, waren er extremistische groeperingen die vrouwen bruut en repressief behandelden en probeerden om ze eeuwen terug in de tijd te sturen. Tijdens de revolutie vocht je dus op twee fronten.
Categorieën

Start een discussie
Categorieën
Topartikelen uit de hele wereld
Vertalen voor Global Voices
Archief per maand
- maart 2021 3 artikelen
- februari 2021 14 artikelen
- januari 2021 18 artikelen
- december 2020 12 artikelen
- november 2020 13 artikelen
- oktober 2020 19 artikelen
- september 2020 16 artikelen
- augustus 2020 15 artikelen
- juli 2020 9 artikelen
- juni 2020 17 artikelen
- mei 2020 18 artikelen
- april 2020 20 artikelen
- maart 2020 9 artikelen
- februari 2020 5 artikelen
- januari 2020 7 artikelen
- december 2019 8 artikelen
- november 2019 5 artikelen
- oktober 2019 2 artikelen
- september 2019 9 artikelen
- augustus 2019 8 artikelen
- juli 2019 2 artikelen
- juni 2019 4 artikelen
- mei 2019 2 artikelen
- april 2019 5 artikelen
- maart 2019 9 artikelen
- februari 2019 2 artikelen
- januari 2019 6 artikelen
- december 2018 3 artikelen
- november 2018 6 artikelen
- oktober 2018 8 artikelen
- september 2018 4 artikelen
- augustus 2018 3 artikelen
- juli 2018 4 artikelen
- juni 2018 1 artikel
- mei 2018 1 artikel
- april 2018 2 artikelen
- maart 2018 4 artikelen
- februari 2018 9 artikelen
- januari 2018 10 artikelen
- december 2017 4 artikelen
- november 2017 4 artikelen
- oktober 2017 2 artikelen
- september 2017 8 artikelen
- augustus 2017 7 artikelen
- juli 2017 9 artikelen
- juni 2017 8 artikelen
- mei 2017 10 artikelen
- april 2017 3 artikelen
- maart 2017 9 artikelen
- februari 2017 13 artikelen
- januari 2017 12 artikelen
- december 2016 5 artikelen
- november 2016 17 artikelen
- oktober 2016 9 artikelen
- september 2016 10 artikelen
- augustus 2016 11 artikelen
- juli 2016 8 artikelen
- juni 2016 10 artikelen
- mei 2016 7 artikelen
- april 2016 10 artikelen
- maart 2016 4 artikelen
- februari 2016 9 artikelen
- januari 2016 5 artikelen
- december 2015 4 artikelen
- november 2015 6 artikelen
- oktober 2015 12 artikelen
- september 2015 12 artikelen
- augustus 2015 9 artikelen
- juli 2015 9 artikelen
- juni 2015 13 artikelen
- mei 2015 14 artikelen
- april 2015 14 artikelen
- maart 2015 22 artikelen
- februari 2015 11 artikelen
- januari 2015 19 artikelen
- december 2014 9 artikelen
- november 2014 10 artikelen
- oktober 2014 8 artikelen
- september 2014 12 artikelen
- augustus 2014 2 artikelen
- juli 2014 2 artikelen
- juni 2014 5 artikelen
- mei 2014 5 artikelen
- april 2014 4 artikelen
- maart 2014 8 artikelen
- februari 2014 8 artikelen
- januari 2014 12 artikelen
- december 2013 12 artikelen
- november 2013 24 artikelen
- oktober 2013 46 artikelen
- september 2013 18 artikelen
- augustus 2013 9 artikelen
- juli 2013 8 artikelen
- juni 2013 9 artikelen
- mei 2013 8 artikelen
- april 2013 13 artikelen
- maart 2013 9 artikelen
- februari 2013 12 artikelen
- januari 2013 17 artikelen
- december 2012 7 artikelen
- november 2012 16 artikelen
- oktober 2012 14 artikelen
- september 2012 3 artikelen
- augustus 2012 13 artikelen
- juli 2012 11 artikelen
- juni 2012 11 artikelen
- mei 2012 15 artikelen
- april 2012 18 artikelen
- maart 2012 15 artikelen
- februari 2012 18 artikelen
- januari 2012 17 artikelen
- december 2011 16 artikelen
- november 2011 15 artikelen
- oktober 2011 15 artikelen
- september 2011 19 artikelen
- augustus 2011 17 artikelen
- juli 2011 15 artikelen
- juni 2011 15 artikelen
- mei 2011 15 artikelen
- april 2011 16 artikelen
- maart 2011 26 artikelen
- februari 2011 36 artikelen
- januari 2011 37 artikelen
- december 2010 19 artikelen
- november 2010 22 artikelen
- oktober 2010 18 artikelen
- september 2010 18 artikelen
- augustus 2010 15 artikelen
- juli 2010 16 artikelen
- juni 2010 24 artikelen
- mei 2010 23 artikelen
- april 2010 24 artikelen
- maart 2010 20 artikelen
- februari 2010 16 artikelen
- januari 2010 22 artikelen
- december 2009 18 artikelen
- november 2009 18 artikelen
- oktober 2009 15 artikelen
- september 2009 19 artikelen
- augustus 2009 16 artikelen
- juli 2009 23 artikelen
- juni 2009 27 artikelen
- mei 2009 22 artikelen
- april 2009 20 artikelen
- maart 2009 23 artikelen
- februari 2009 15 artikelen
- januari 2009 9 artikelen