Balans 2020: hoe de COVID-19 tragedie een succesverhaal werd voor het China-model

Een parodie over vice premier Sun Chunlan in Stand News, over zijn bezoek aan een residentiële wijk van Wuhan, terwijl de bewoners aan het raam van hun appartement riepen: “Fake, het is allemaal fake,” “Het is alleen maar een formaliteit [het optreden]”.

Het jaar 2020 begon met de uitbraak van COVID-19 in Wuhan en de hele tijd was de nieuwe ziekte een veelbesproken onderwerp in de Chinese sociale media. Terwijl kritische en genuanceerde stemmen de online discussie domineerden gedurende de eerste twee maanden van de pandemie, maakte de discussie al gauw plaats voor een debat over de oorsprong van het virus en de positieve narratieven over China's succesvolle epidemiecontrole.

Toen het nog onbekende SARS-achtige virus geïdentificeerd werd in Wuhan op 8 december 2019, controleerden de Chinese autoriteiten de berichtgeving, beweerden dat de door het virus veroorzaakte ziekte niet-overdraagbaar op mensen was, en markeerden elk tegengesteld bericht als nep-nieuws. De Chinees-Nieuwjaar-viering, die meestal grote familiebijeenkomsten betekenen, ging door zoals altijd, tot 20 januari, toen Dr Zhong Nanshan, een prominente Chinese pulmonoloog die het eerste SARS-virus ontdekte in 2003, op de Chinese televisie bevestigde dat 14 gezondheidsmedewerkers in Wuhan besmet waren met het nieuwe virus.

Drie dagen later, op 23 januari, kondigde Beijing de lockdown van de stad Wuhan aan. Maar het was te laat, omdat meer dan vijf miljoen inwoners van Wuhan de stad verlaten hadden sinds begin januari.

Hong Kong was één van de eerste regio's buiten het Chineses vasteland dat door de uitbraak getroffen werd. De bevolking raakte gefrustreerd over de aarzeling van de regering om bezoekers van het vasteland te beletten Hong Kong binnen te komen. Niettemin, dank zij de ervaring van de stad met de SARS-uitbraak van 2003 in combinatie met de strikte naleving door de bevolking van sociale distantie en semi-quarantaine-maatregelen, slaagde de stad erin de epidemie gedurende het hele jaar 2020 onder controle te houden.

Terwijl Wuhan in complete lockdown leefde en de meerderheid van de staatsgelieerde media alleen positief nieuws brachten over de inspanningen van de regering om de uitbraak van de epidemie onder controle te houden, werden burgerjournalisten zoals Chen Qiushi en dagboekschrijvers zoals de feministische activisten Guo Jing en Ai Xiaoming de belangrijkste bronnen voor de bevolking om op de hoogte te blijven van de situatie in de stad.

Chinese sociale media werden overspoeld door kritische stemmen. Een aantal onderzoeksrapporten van de financiële nieuwszender Caixin onthulden dat de autoriteiten berichtgeving over de uitbraak hadden onderdrukt, whistleblowers gearresteerd hadden, de openbaarmaking van de COVID-19-genoomsequencing minstens twee weken hadden tegengehouden, en online discussies meer dan een maand censureerden.

De Wereldgezondheidsorganisatie werd misleid door de cover-up, wat een vertraging veroorzaakte van het wereldwijde reisverbod vanuit China – iets wat de globale verspreiding van het virus had kunnen voorkomen.

Het nieuws over het COVID-overlijden van Dr Li Wenliang zette het Chinese publiek in rep en roer. Hij was een frontlijn-arts die gearresteerd was door de politie van Wuhan, en gedwongen werd een verklaring te ondertekenen dat het hem speet “geruchten verspreid te hebben” over de overdraagbaarheid van het virus op mensen. Er kwam veel kritiek op het politieke systeem dat de vrijheid van pers en meningsuiting onderdrukt. Sommigen beschreven zelfs het ontwaken van het publiek over de catastrofe als “China's Tchernobyl-moment”.

Maar de ophef duurde niet lang. Alle kritische stemmen die de autoriteit van de Chinese communistische partij in vraag stelden, werden van de sociale media verwijderd. Een enorm groot aantal sociale media-groepen en gebruikers-accounts werd verwijderd. Burgerjournalisten, zoals Chen Qiushi, Fan Bing en Zhang Zhan, werden gearresteerd. Dagboekschrijvers zoals de bekende Chinese schrijver Fang Fang werden aangevallen door online patriotten.

Tegelijkertijd werd er positieve energie losgelaten op de sociale media, die snel overging in verhalen over het falen van andere landen om de pandemie onder controle te krijgen. Het staats-nieuwsagentschap Xinhua ging zo ver de wereld op te roepen China te bedanken voor zijn verwezenlijkingen in de bestrijding van het coronavirus. Desinformatie die beweerde dat het nieuwe virus niet in China ontstaan was, maar in de VS of Italië, gingen ook viraal op Chinese sociale media, en zeker nadat de woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken van China deze samenzweringstheorie ondersteunde.

Sindsdien namen verhalen over China's succesvolle medische hulpverlening aan andere landen, economische groei en toonaanvoerende ontwikkeling van COVID-19-vaccins, de overhand in de reguliere en sociale media over de hele wereld. Maar sommige van deze verhalen zijn niet waar, zoals de vervalsing van de verklaringen van een wetenschapper van de WHO over de ontwikkeling van de Chinese vaccins.

In Hong Kong pleiten pro-Peking-politici voor de implementatie van een verplicht gezondheidscodesysteem, vergelijkbaar met het Chinese systeem dat individuele toegang tot openbare diensten beperkt volgens een drie-kleurencode. Tot nu toe werd een vrijwillig code-systeem ingevoerd met het doel individuele verplaatsingen in de openbare ruimte te registreren, maar het werd niet gebruikt om individuele verplaatsingen te beperken.

Meer recent verdedigde de Chinese president Xi Jinping een aanpassing van het Chinese gezondheidscodesysteem om wereldwijd reizen te beperken en te controleren. Dat leidt tot nadenken over de normalisatie van de epidemie-toezichtmaatregelen, die mensenrechten kunnen ondermijnen en uiteindelijk de liberale en democratische cultuur.

Het is belangrijk te noteren dat het meest succesvolle anti-pandemie-verhaal uit Taiwan komt – een de-facto van China onafhankelijke staat na de burgeroorlog, toen de Kuomingtang overwonnen werd door de Chinese communistische partij in de Chinese burgeroorlog (1945-1950). Terwijl er ongeveer 1-2 miljoen Taiwanezen in China leven voor zaken, werk en educatieve doeleinden, had het land al vroeg in januari preventieve grenscontrolemaatregelen en bewustzijnscampagnes gestart over de uitbraak van de pandemie, omdat de regering de “geruchten” die in China circuleerden, opgemerkt had. Op een kleine uitbraak na in de lente, zonder het nagaan van de gezondheidstoestand of het beperken van de bewegingsvrijheid van de bevolking, telde het land geen enkel besmettingsgeval gedurende meer dan 250 dagen, tot er één ontdekt werd op 22 december.

Tot nu toe heeft Taiwan maar 749 geregistreerde gevallen, en de meerderheid zijn geïmporteerde gevallen. Niettemin weigert de WHO – onder druk van Peking – Taiwan op te nemen in het globale gevecht tegen en preventie van de epidemie.

Het China-model van openbare gezondheidsmaatregelen liet een succesvolle bestrijding van de epidemie toe, maar het massale volgen en beperken van de bewegingsvrijheid van de bevolking is niet zonder gevolgen voor de mensenrechten. Daarom zien velen het Taiwan-model als een betere referentie voor epidemie-controle.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.