Foto van inmediahk.net. Gebruikt met toestemming.

De volgende bijdrage is de Nederlandse versie van een Chinees artikel dat op 18 september 2022 [zh] gepubliceerd werd op inmediahk.net, een online nieuwssite in Hongkong. Global Voices publiceert dit artikel opnieuw als onderdeel van een overeenkomst met inmediahk.net voor het delen van informatie.

Volgens het onderwijsbureau van Hongkong hebben in het schooljaar 2020/21 minstens 4000 leerkrachten hun beroep vaarwel gezegd. Dat is een toename van 70 procent vergeleken met de 2380 leerkrachten die het jaar ervoor ontslag namen. De verwachting is dat het komende jaar nog meer leerkrachten voor een andere carrière zullen kiezen als gevolg van hardhandig optreden van de overheid en inmenging in de klaslokalen.

De massale uittocht van onderwijsgevenden kwam na de inwerkingtreding op 30 juni 2020 van de nationale veiligheidswet, [en] die gepaard ging met een aangepast onderwijscurriculum gericht op de nationale veiligheid en nieuwe vereisten wat betreft het afleggen van een “eed van trouw”.

Het onderwijsbureau stelde dat de massale uittocht “een persoonlijke keuze” was en dat de overheid het probleem zou aanpakken door schooldirecties te versterken en promotiemogelijkheden te bieden aan jonge leerkrachten.  Over bezorgdheid wat betreft het beleid werd niet gesproken. 

Om erachter te komen waarom duizenden leerkrachten hun carrière vaarwel zeiden, hebben journalisten van inmediahk een aantal van hen geïnterviewd over hun ervaringen.

Een democratische en vrije omgeving voor kinderen

Alan, 53, was sinds 1992 docent natuur-en wiskunde tot hij eind 2020 besloot zijn baan op te zeggen. Hij was toen hoofd van de afdeling natuurkunde met een maandsalaris van HKD 90.000 (ongeveer 11.800 euro). Hij was echter vastbesloten om weg te gaan uit Hongkong: 

I don’t want my children to grow up in such an environment.

Ik wil niet dat mijn kinderen in zo'n omgeving opgroeien.

Hij verkocht zijn huis en verhuisde naar Engeland met zijn vrouw en twee kinderen van 15 en 18 jaar.

Hij zag het leraarschap altijd als een taak voor het leven, maar na de anti-Chinese protesten gericht tegen de uitleveringswet van 2019 [en],wist hij dat de vrijheid in de stad verder beknot zou worden. Al voor zijn vertrek werden er veel klachten tegen leerkrachten ingediend.

Halverwege 2020 werden er door een aantal Peking-gezinde politici en groeperingen in Hongkong meldpunten en websites [en] opgezet, waar het publiek mensen kon aangeven die verdacht werden van het overtreden van de nationale veiligheidswet. Deze zogenaamde verdachte mensen waren journalisten en leerkrachten die zich mogelijk “professioneel misdragen hadden.” Dit initiatief werd later overgenomen door de Hongkongse politie [en].

Om aan zijn nieuwe thuis in Engeland te wennen, nam Alan een parttime baan op de receptie van een hotel. Hij gaf ook privéles aan studenten in Hongkong en het VK. Hij heeft er geen spijt van dat hij zijn carrière vaarwel heeft gezegd en benadrukt:

Seeing my children growing up in a democratic and free environment and having a happy school life is more important.

Mijn kinderen zien opgroeien in een vrije en democratische omgeving waar zij met plezier naar school gaan is veel belangrijker.

Scholen in Hongkong hebben niet langer een educatieve rol

Tiffany, 43, een leerkracht die verantwoordelijk was voor bestuurlijke zaken op een basisschool, is ook naar het VK geëmigreerd. De reden voor haar vertrek legt ze als volgt uit:

Na 2019 veranderde het schoolklimaat snel. Het bestuur wees het onderwijzend personeel erop voorzichtig te zijn met wat ze zeiden in hun lessen en wat ze op sociale media schreven om klachten te voorkomen. De leeromgeving was niet langer educatief.

Tussen 2019 en 2021 ontving het onderwijsbureau 502 klachten omtrent wangedrag van een leerkracht, waarvan 344 klachten gerelateerd waren aan de protesten van 2019. Van de 189 gegronde klachten werden zes leerkrachten ontslagen, 50 kregen een berisping opgelegd, 59 ontvingen een waarschuwing, 39 ontvingen schriftelijk advies en 37 werden verbaal herinnerd aan de inhoud van de nationale veiligheidswet.

Tiffany kreeg een klacht van ouders nadat ze haar leerlingen huiswerk had gegeven waarvoor ze artikelen uit de krant moesten gebruiken. De ouders verweten haar dat ze politieke aangelegenheden in het klaslokaal wilde brengen en trokken haar politieke gezindheid in twijfel. 

Hoewel ze niet bestraft werd, had ze wel een voorgevoel dat “de situatie zou verergeren.”

In het schooljaar 2020/21 werden aspecten van nationale veiligheid op de scholen geïntroduceerd.  

Zo moesten alle openbare scholen gedurende het schooljaar 2021/22 iedere dag de nationale vlag hijsen en wekelijkse ceremonies voor het hijsen van de vlag [en] houden. Om aan de vereiste te voldoen werd er op de school van Tiffany een team van vlaghijsers en een ladderploeg gevormd. De school selecteerde zorgvuldig leerlingen uit regeringsgezinde gezinnen voor de teams.

In februari 2021 maakte het onderwijsbureau bekend dat de richtlijnen voor onderwijs in nationale veiligheid het volgende schooljaar ingevoerd zouden worden. Twee maanden later, op 15 april, werd voor het eerst de nationale veiligheidsonderwijsdag gehouden op alle basis-en middelbare scholen.

Op die dag vervielen alle lessen op de school van Tiffany. Gewapend met powerpointpresentaties gingen leerkrachten de klaslokalen binnen om de nationale veiligheidswet te promoten.

Tiffany maakt zich geen zorgen dat haar dochters “gehersenspoeld” zullen worden, omdat ze hun over de actuele gebeurtenissen verteld heeft en hen in het verleden ook heeft meegenomen naar bijeenkomsten. Ze wil echter niet dat haar dochters in een vijandige omgeving leven waar conflict aanwezig is. Ze waarschuwt haar dochters om niet over de protesten te praten met hun klasgenootjes of prodemocratische leuzen uit te spreken [en].

There are so many red lines. They will eventually learn how to “survive” and grow up, but I don’t want to see them just learning how to survive, I want them to learn freely. 

Er zijn zoveel grenzen die niet overschreden mogen worden.  Ze zullen uiteindelijk wel leren om te “overleven” en opgroeien, maar ik wil niet dat ze alleen maar leren overleven.  Ik wil dat ze in vrijheid leren.

In de zomer van 2021 verliet ze Hongkong en vertrok naar het VK met haar dochters van 5 en 11.

Ah Tien, met meer dan 20 jaar ervaring in het onderwijs, was verantwoordelijk voor de implementatie van de richtlijnen voor onderwijs in nationale veiligheid, voor ze deze zomer haar school verliet. 

In februari 2021 publiceerde het onderwijsbureau “Nationale veiligheid: bijzondere richtlijnen voor scholen”, een nieuw raamwerk voor het onderwijscurriculum voor 15 schoolvakken. Scholen werden verzocht om hun leerplan te herzien en voor eind augustus een nieuwe versie in te dienen voor het schooljaar 2021/22.

Grenzen en zelfcensuur

Naast het opstellen van een werkschema voor het nieuwe schooljaar moest Ah Tien ook het lesmateriaal van haar collega's controleren, een team samenstellen belast met nationaal veiligheidsonderwijs, de dagelijkse en wekelijkse ceremonies voor het hijsen van de nationale vlag coördineren, cursussen nationale veiligheid organiseren voor leerkrachten en zo verder.

Zelfcensuur was normaal geworden op scholen. Collega's die Algemene Studies onderwezen, kozen altijd onderwerpen die “politiek correct” waren.

De “bijzondere richtlijnen” vermelden expliciet dat “het leerkrachten afgeraden wordt om hun persoonlijke politieke mening kenbaar te maken, verkeerde waarden over te brengen of opruiende taal te gebruiken.” Ah Tien koos ervoor om haar opvattingen voor zich te houden, zoals haar mening over het hardhandige optreden tijdens de studentenprotesten op 4 juni 1989 op het Tiananmenplein in Peking. 

In de zomer van 2022 besloot ze om van loopbaan te veranderen:

I am so fed up with the fear of stepping into red lines and making mistakes.

Ik heb er genoeg van om steeds bang te zijn dat ik een grens overschrijd of een fout maak.

Jonge leerkrachten willen ook niet meer in het onderwijs staan. Voorbeelden daarvan zijn Keung en S.

Keung was docent wetenschappen en ICT. Hoewel deze twee vakken op zich niet heel veel met nationale veiligheid te maken hebben, voelde hij wel degelijk de negatieve effecten:

When teaching energy and natural resources, we have to cite examples from China and highlight “ecological security” and “resource security” from a nationalistic point of view. As for computer class, the focus is on “cybersecurity,” and we have to teach the students to be responsible for their online speech and fact-checking.

Als jouw les over energie en natuurlijke grondstoffen gaat, dan moet je voorbeelden geven uit China en zaken zoals “ecologische veiligheid” en “bescherming van grondstoffen” moeten vanuit een nationalistisch oogpunt behandeld worden.  Tijdens computerlessen gaat het altijd over “cyberveiligheid” en we moeten de leerlingen erop wijzen verantwoordelijk te zijn wat betreft de berichten die ze online zetten en feiten te controleren.

Aangezien scholen regelmatig rapporten moeten indienen over de leerresultaten, moeten leerkrachten aspecten van nationale veiligheid in hun lesmateriaal en huiswerkopdrachten opnemen. 

In november 2021 bracht het onderwijsbureau een nieuw raamwerk curriculum uit voor “waardeneducatie” voor alle openbare en gesubsidieerde scholen. Dit curriculum richt zich op het versterken van de nationale identiteit van de studenten en de ontwikkeling van normen en waarden zoals gezagsgetrouwheid, empathie en hard werken. In de school van Keung zijn de leerkrachten die voor de klas staan verantwoordelijk voor de implementatie van het curriculum. 

Do I really want to execute this? I find it difficult to talk about something I don’t believe in. I really don’t want to be the one doing this… last year, you could just avoid sensitive topics, in 2021/22, you have to take an active role [in the national security education]. 

Wil ik dit echt doen?  Ik vind het moeilijk om over iets te praten waar ik niet achtersta.  Ik wil dit gewoon echt niet doen… vorig jaar kon je dit soort lastige onderwerpen nog ontwijken, maar in 2021/22 moet je actief deelnemen [aan nationaal veiligheidsonderwijs].

Ondanks goede loopbaanperspectieven besloot Keung ontslag te nemen en een andere weg in te slaan.

Hetzelfde geldt voor S. die al vijf jaar Chinese vakken doceert. Hij kan zichzelf er niet toe brengen om les te geven volgens het curriculum. Hij is van plan om in 2023 ontslag te nemen en in het buitenland te gaan studeren.

In het nationaal veiligheidsonderwijs zijn aspecten van de Hongkongse basiswet toegevoegd aan Chinese geschiedenisboeken voor leerlingen van de onderbouw, waaronder de stelling dat “Hong Kong al eeuwenlang Chinees grondgebied is.” Hongkong staat dus uitdrukkelijk op de kaart van de Qin-dynastie (259–210 BC) omdat de eerste Qin-keizer een militaire expeditie naar Baiyue [en] ondernam — dit ligt tegenwoordig in Zuid-China en Noord-Vietnam.

S. herinnert zich nog dat hij van plan was het klaslokaal binnen te gaan en de tekst voor te lezen om er maar vanaf te zijn, maar uiteindelijk kon hij geen woord uitbrengen.

Geen ruimte voor deliberatie en compromis

Naast het implementeren van het nationaal veiligheidsonderwijs moeten alle leerkrachten cursussen hierover volgen die gegeven worden door het onderwijsbureau. Tijdens deze lessen kreeg S. hoofdpijn en last van zijn maag. In de les huilde hij zachtjes:

My body doesn't work, and I could not bear such a kind of nonsense and absurdity, I simply can't take it.

Mijn lichaam functioneerde niet meer en ik kon die flauwekul en onzinnigheid niet aanvaarden. Ik kan er gewoon echt niet meer tegen.

Als reactie op de kritiek uit de onderwijssector benadrukte het onderwijsbureau, in een artikel dat in februari 2021 op hun website geplaatst werd, dat er geen ruimte is voor deliberatie en compromis [zh] :

…scholen moeten erop wijzen dat alle burgers verantwoordelijk zijn voor het waarborgen van de nationale veiligheid, er is geen ruimte voor debat of compromis; studenten moeten leren wat het waarborgen van de nationale veiligheid inhoudt en verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelen.