Solidariteitsdemonstratie voor Palestina, Londen, 15 mei 2021. Foto door Socialist Appeal op Flickr (CC BY 2.0).

In dit gemeenschappelijke artikel, geschreven in samenwerking met het Institute on Statelessness and Inclusion, wordt aan mensen die een verschillende strijd voeren gevraagd waarom Palestina hen aangaat. Het onthult een rode draad van solidariteit tegen staatloosheid, onderdrukking en koloniaal geweld.

Areej al-Shammiry, een mondiale beweging tegen staatloosheid

Ik liep voor het eerst mee in een protestmars voor Palestina tijdens de Tweede Intifada. Ik zat in groep vier (ik was ongeveer tien jaar) en zong samen met honderden leerlingen op ons schoolplein in Koeweit.

“بالروح، بالدم، نفديك يا فلسطين” 

[“Palestina, voor jou offeren we onze ziel en ons bloed”]

Destijds wist ik niet precies wat er speelde, maar ik herinner me de beelden van de twaalfjarige Mohammad Al-Durrah die live op televisie werden uitgezonden. Ik zag hoe Palestijnen zich met stenen verzetten tegen Israëlische tanks. Een ding had ik wel begrepen: Palestina was bezet en Israël was daar de bezetter. Dit feit was genoeg om te weten welke positie ik moest innemen. Omdat ik een kind was, kon ik natuurlijk niet veel doen. Samen slogans zingen op het schoolplein was onze manier om uitdrukking te geven aan onze solidariteit.

Mijn politieke bewustzijn ten aanzien van Palestina groeide samen met bewustwording over mijn eigen staatloosheid. Hoewel onze strijd niet hetzelfde is, gaat het in beide gevallen om onteigening, marginalisatie, uitwissing en ontkenning van rechten. Omdat ik uit een gebied kom dat werd gekoloniseerd, verdeeld en geteisterd door proxy-oorlogen om de hegemonie van de Verenigde Staten in stand te houden, kende ik maar al te goed de koloniale wortels van onze strijd.

Palestijnen belichamen een van ‘s werelds langdurigste en numeriek meest significante gevallen van staatloosheid. Desondanks is Palestina  in het debat over staatloosheid vaak terzijde geschoven. Misschien omdat het de grenzen blootlegt van internationale vluchtelingen- en mensenrechtenorganisaties, die zich eerder richten op het verkrijgen van staatsburgerschap dan op een gemeenschappelijk recht op zelfbeschikking. Palestina laat zien dat staatloosheid niet een anomalie in het rechtssysteem is, maar dat het eerder verbonden is met koloniaal geweld, de militarisering van grenzen en medeplichtigheid op mondiaal niveau.

Terwijl we bijna twee jaar lang [op het moment van het schrijven van dit artikel] via live televisiebeelden getuige zijn geweest van Israëlisch, genocidaal geweld tegen de Palestijnen in Gaza – een voortzetting van de Nakba die heeft geleid tot hun gedwongen verplaatsing en staatloosheid – hebben in Palestina de meest extreme vormen van staatsgeweld plaatsgevonden om kolonialisme, genocide en etnische zuivering mogelijk te maken. Palestijnen worden het recht op zelfbeschikking, nationaliteit en hun recht op terugkeer ontzegd. Als we over de staatloosheid van Palestijnen spreken, moeten we ook het structurele geweld van Israëlische kolonisten, de gedwongen verplaatsing en genocide benoemen.

Het Palestijns verzet tegen dit structurele geweld heeft internationale solidariteit op gang gebracht: met inheemse volkeren die geconfronteerd worden met kolonialisme, met de zwarte bevrijdingsstrijd en met diverse strijdbewegingen in West-Azië, Noord-Afrika en de rest van de wereld. Bewegingen zoals de Boycott, Divestment, Sanctions (BDS) laten zien hoe collectieve actie grenzen kan overschrijden wanneer regeringen Israël niet ter verantwoording roepen, of erger nog, medeplichtig zijn. 

Palestina is dus zowel een duidelijk voorbeeld van wereldwijde onrechtvaardigheid als een inspiratiebron voor verzet. Gemarginaliseerde en staatloze gemeenschappen kunnen veel leren van de Palestijnse zaak. Zekunnen hun politieke invloed doen gelden en slachtofferschap achter zich laten, solidariteitsnetwerken opbouwen om te overleven en de macht trotseren ondanks onderdrukking. Voor degenen die zich bezighouden met staatloosheid, is het ook een oproep om na te denken over onze mislukkingen en ons in te zetten voor verandering. We moeten deze lessen serieus nemen als we een toekomst willen opbouwen waarin geen plaats is voor dit soort geweld.

Sihle Nxumalo, Zuid-Afrikaanse activist

De impact van het huidige geweld, de vernietiging en systematische discriminatie van het Palestijnse volk zullen langdurige gevolgen hebben die meer dan één generatie zullen treffen. De apartheid in Zuid-Afrika kwam in 1994 ten einde, maar de gevolgen, trauma's en erfenis ervan zijn tot op de dag van vandaag voelbaar, onder meer in de aanhoudende discriminatie van de inheemse bevolking van Zuid-Afrika door witte kolonisten.

Er zijn duidelijke overeenkomsten tussen het apartheidsbeleid in Zuid-Afrika en het discriminerende beleid van Israël ten aanzien van de Palestijnen. Israël heeft een wrede apartheidsstaat gecreëerd waarin de rechten van Palestijnen systematisch worden ontzegd ten gunste van de bewoners van de illegale nederzettingen: een beleid van fysieke segregatie, gedwongen migratie en illegale landonteigening dat doet denken aan de behandeling van de zwarte bevolking in Zuid-Afrika.

De gevolgen van deze praktijken zijn vandaag de dag nog steeds zichtbaar, aangezien veel zwarte mensen nog steeds in overbevolkte gemeenschappen wonen, in barakken van golfplaat. De witte mensen in Zuid-Afrika, die vandaag de dag ongeveer 10% van de bevolking uitmaakt, bezit nog steeds ongeveer 70% van het land, ondanks 30 jaar “democratie”. Zuid-Afrika staat bekend als de meest ongelijke samenleving ter wereld, met een duidelijke en aanhoudende economische ongelijkheid.

De erfenis van apartheid heeft ook vandaag de dag nog steeds impact op de zwarte bevolking, met hoge werkloosheidscijfers, beperkte middelen, ongelijke kansen en slechte levensomstandigheden. De komende generaties Palestijnen zullen helaas de intergenerationele last van wijdverbreid trauma en vernietiging erven, wat een aanzienlijke invloed zal hebben op hun fysieke gezondheid en emotionele welzijn.

Om een einde te maken aan de apartheid in Zuid-Afrika was een massale interne opstand en aanzienlijke steun en veroordeling van de internationale gemeenschap nodig. Onder deze druk werd de Zuid-Afrikaanse regering gedwongen haar beleid te heroverwegen en aan de onderhandelingstafel te gaan zitten om de weg te plaveien voor een vrij en democratisch land voor al zijn burgers.

Het internationale antwoord op de discriminatie en genocide in Palestina is volstrekt ontoereikend. Dezelfde steun en wereldwijde solidariteit die Zuid-Afrika heeft gekregen, zijn hard nodig om druk uit te oefenen op de wereldmachten om iets concreets te ondernemen, met inbegrip van, maar zeker niet beperkt tot, legitieme economische sancties en onmiddellijke stopzetting van de wapenverkoop aan Israël.

In het geval van Zuid-Afrika is het evident dat het beëindigen van geweld en discriminatie slechts een eerste stap is in een lange, kronkelende weg naar ware vrijheid.

Free Palestine.

Aleksandra Semeriak Gavrilenok, voormalig niet-staatsburger van Letland

Opgegroeid als staatloze, als niet-staatsburger van Letland, leerde ik al vroeg wat het betekent als rechten alleen op papier bestaan, alleen voor degenen die in aanmerking komen, alleen voor degenen die op basis van etniciteit behoren tot deze groep en niet op basis van geboorte. Toen ik ouder werd, leerde ik dat deze buitensluiting niet toevallig was, dat het opzettelijk wordt gecreëerd en in stand gehouden door onrechtvaardige machtsverhoudingen en door overheidsactoren die zich gerechtigd voelen om de rechtsstaat te negeren.

Staatloosheid ontneemt mensen van hun gevoel erbij te horen, van hun maatschappelijke en politieke macht, van hun toegang tot het recht en zelfs van de erkenning van hun bestaan. Maar als mens heb ik het recht om te bestaan. Daarom gaat Palestina mij aan.

Hier in Spanje heb ik ook de strijd van de Sahrawi-gemeenschap meegemaakt. Decennialang werden de Sahrawi gedwongen hun land te verlaten en het recht op een eigen natie en zelfbeschikking ontzegd. Zowel in Palestina als in de Westelijke Sahara wordt de staatloosheid verergerd door kolonisatie en systematische ontmenselijking, wat aantoont hoe ineffectief en onverschillig de internationale orde is geworden.

Ja, er bestaan internationale mechanismen, maar die zijn zinloos geworden. De resoluties van de Verenigde Naties lijken helaas meer op condoleancebrieven dan op concrete maatregelen om schendingen van de mensenrechten te voorkomen en onderdrukkers aan hun plichten te herinneren. Toch wil ik, als iemand die nog steeds gelooft in de belofte om “toekomstige generaties te behoeden voor de gesel van oorlog”, waarop de VN is gebaseerd, blijven hopen dat gerechtigheid zal zegevieren. Daarom gaat Palestina mij aan.

In Europa en de rest van de wereld heb ik het geluk gehad om een zeer heterogene maar toch hechte gemeenschap te ontmoeten van mensen die ervaring hebben met staatloosheid. Hun verhalen, die even mooi als pijnlijk zijn, hebben me veel geleerd over de vele niveaus van discriminatie en intersectionele strijd. Ik heb gezien hoe mensen zonder nationaliteit, met weinig middelen, het systeem bleven en nog steeds blijven uitdagen en veranderen. Dit confronteerde mij met een waarheid: gerechtigheid, erkenning en gelijke rechten voor iedereen zullen niet alleen dankzij instellingen maar ook dankzij collectieve solidariteit worden bereikt. Als iemand die zelf stateloos is geweest, voel ik solidariteit met degenen die dit ondergaan. Daarom gaat Palestina mij aan.

Jullie hebben mij gevraagd waarom Palestina mij aangaat, maar waarom laat het jullie onverschillig?

Fawzi Abdul Fayaz, Rohingya activist

Ik ben diep begaan met Palestina omdat de strijd van de Palestijnen diep resoneert met mijn eigen gemeenschap, de Rohingya. Zowel de Palestijnen als de Rohingya hebben decennia van systematische vervolging, onteigening en verdrijving doorstaan. We zijn niet alleen verbonden door onze gedeelde ervaring met ballingschap maar ook door de voortdurende uitwissing van onze identiteiten door staatsgeweld en gruweldaden. Palestina is niet alleen “hun” strijd, het weerspiegelt ook onze eigen strijd. Arakan, het thuisland van de Rohingya, wordt vaak beschreven als het “Palestina van het Oosten” vanwege de opvallende overeenkomsten in onze tragediën van gedwongen verplaatsing en genocide.

De Rohingya worden vaak omschreven als het ‘meest vervolgde volk ter wereld‘. Ze zijn door de wet van 1982 in Myanmar hun staatsburgerschap ontnomen, beroofd van hun grondrechten en onderworpen aan golven van militaire campagnes. We hebben te maken met een genocide die nog steeds voortduurt. Door de gruweldaden van 2017 – massamoorden, systematisch seksueel geweld en het in brand steken van honderden dorpen – werden meer dan 700.000 Rohingya gedwongen naar Bangladesh te vluchten. Vandaag de dag worden de meeste Rohingya-kinderen in ballingschap geboren, in overbevolkte vluchtelingenkampen zoals dat van Cox's Bazar, zonder ooit voet te zetten op hun voorouderlijk land Arakan. Toch blijft voor ons, net als voor de Palestijnen, de band met ons thuisland intact.

In ballingschap geboren worden en opgroeien betekent het erven van zowel verlies als veerkracht. Onze ouders en ouderen vertellen verhalen over onze dorpen, onze taal en onze tradities en zorgen ervoor dat onze identiteit pogingen tot uitwissing overleeft. Dit intergenerationeel geheugen is meer dan nostalgie; het is verzet. Net zoals Palestijnen hun sleutels, liederen en mondelinge verhalen bewaren, bewaren wij Rohingya onze cultuur en naam als een daad van verzet tegen genocide.

Deze blijvende connectie met het thuisland vormt identiteit, herinnering en verzet. Het herinnert ons eraan dat verdrijving geen einde maakt aan thuishoren – het versterkt het. Rohingya of Palestijn in ballingschap betekent weigeren om te worden vergeten en om zowel de pijn van onteigening als de onwrikbare hoop op gerechtigheid en terugkeer te belichamen.

Abdul Kalam Azad, activist en wetenschapper die werkt met de Miya-gemeenschap in Assam, India

Palestina raakt mij als mens. Mensen voelen van nature empathie wanneer ze bijna twee jaar lang live getuige zijn van de genocide op hun medemensen.

Ik ben niet de enige. Ik ben er zeker van dat voor miljoenen mensen wereldwijd de situatie in Palestina een voortdurende bron van afschuw is. Ik denk vaak dat het grootste deel van de wereld hetzelfde gevoel van machteloosheid deelt bij het zien van het bullebakgedrag van koloniale en imperiale machten.

Als onderzoeker en activist die werkt met de Miya-gemeenschap in Assam, India, heeft de situatie in Palestina invloed gehad op hoe ik nu denk en werk. Ooit had ik vertrouwen in de internationale gemeenschap. Ik geloofde dat zolang het internationaal recht en het mondiaal bestuur intact bleven, er nooit meer een genocide zou plaatsvinden.

Ik geloofde oprecht dat het onrecht dat gemarginaliseerde mensen, waaronder leden van mijn eigen gemeenschap, werd aangedaan, kon worden gestopt als hun verhalen aan de rest van de wereld zouden worden verteld, dat als onze vrienden en bondgenoten zich zouden organiseren en een wereldwijde opinie zouden vormen, dit ons zou helpen onze regering ervan te overtuigen de grondwet naar de letter na te leven en de rechten van onze medeburgers te beschermen. De situatie in Palestina heeft deze hoop de bodem ingeslagen.

Mijn gemeenschap wordt vandaag de dag blootgesteld aan structureel en fysiek geweld. Miljoenen van ons zijn door discriminerende wetten, beleidsmaatregelen en praktijken stateloos gemaakt. Honderdduizenden van onze huizen zijn gesloopt. Velen kwijnen weg in detentiekampen of zijn met geweld en onder dreiging van geweren gedeporteerd naar het buitenland. Elk aspect van ons leven – ons levensonderhoud, ons voedsel, onze huisvesting, onze mobiliteit, onze religie en onze cultuur – wordt voortdurend aangevallen en gecontroleerd. Laat staan dat we ons een algemene mening kunnen vormen – bijna niemand mag zelfs maar over deze onrechtvaardigheden praten.

Als ik dit zeg, is dat niet om een parallel te trekken met het lijden van onze Palestijnse broeders en zusters. Wat ik wil benadrukken is de ineenstorting van de wereldorde, de verdere uitholling van het morele kompas van de koloniale en imperiale machten en de daaruit voortvloeiende wanhoop, die bijdragen aan voortdurende onrechtvaardigheid over de hele wereld.

Daarom is het nu niet alleen noodzakelijk om de genocide te stoppen voor de vrijheid van de Palestijnen, maar ook om het vertrouwen in de zaak niet te verliezen voor degenen die tegen alle onrechtvaardigheid strijden.

Slotopmerkingen: Lubnah Shomali, Palestijns mensenrechtenactiviste en manager van de belangenbehartigingsafdeling bij het BADIL Resource Center for Palestinian Residency and Refugee Rights

Al bijna twee jaar pleegt het Israëlische apartheidsregime genocide in de Gazastrook, zonder zijn intenties en plannen te verhullen om wat er nog over is van het Palestijnse volk in historisch Palestina uit te roeien.

En ja, niet alleen falen staten in hun reactie, maar ze zijn ook medeplichtig aan genocide, gedwongen deportatie, kolonisatie en apartheid. De Palestijnse bevrijdingsstrijd heeft de medeplichtigheid, passiviteit, het falen en de sabotage van de internationale rechtsorde aan het licht gebracht.

Wat de Palestijnen meemaken is niet nieuw of uniek, zoals dit artikel laat zien. De waarheid is dat in veel delen van de wereld koloniale beleidsmaatregelen en praktijken zijn opgelegd, waaronder het manipuleren van de internationale rechtsorde ten dienste van de politieke en economische agenda's van westerse koloniale staten.

Daarom reikt de Palestijnse bevrijdingsstrijd verder dan het Palestijnse volk in ons thuisland, het historische Palestina, en vindt weerklank bij vele onderdrukte volkeren en groepen in de wereld, wier rechten en vrijheden hun zijn ontzegd en geschonden om een koloniale agenda door te voeren.

De Palestijnse bevrijdingsstrijd bevestigt wat historisch bewezen en tegenwoordig algemeen bekend is: de strijd voor bevrijding, voor fundamentele mensenrechten, voor vrijheid en gerechtigheid vereist veel meer dan loze beloften en veroordelingen, nooit toegepaste resoluties en symbolische gebaren.

Onze bevrijdingsstrijd vereist dat staten hun verplichtingen nakomen om degenen die geen bescherming hebben te beschermen en internationale sancties op te leggen aan degenen die zich schuldig maken aan internationale misdaden, zodat zij worden herinnerd aan hun verantwoordelijkheden en de internationale rechtsorde wordt verdedigd.

We weten ook dat staten dit niet uit eigen beweging zullen doen, vooral als deze acties indruisen tegen hun koloniale agenda. Het is daarom de plicht van de onderdrukte volkeren om weerstand te bieden, en van onze bondgenoten om hun solidariteit te tonen. Door samen de directe acties te intensiveren die de koloniale status quo omverwerpen, kunnen we allemaal vrij zijn.