Afrikaanse staatshoofden en vertegenwoordigers op de tweede Afrikaanse klimaattop. Foto door Sandra Tuombouhm met toestemming gebruikt.

Meer dan zesduizend afgevaardigden kwamen samen in Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië, voor de tweede Afrikaanse klimaattop (ACS2) van 8 tot 10 september. Ze zochten naar klimaatoplossingen, gedragen door Afrika, als voorbereiding op de onderhandelingen tijdens de 30ste UN-conferentie (COP30), de grootste jaarlijkse mondiale conferentie over het klimaat.

De tweede Afrikaanse klimaattop werd georganiseerd om Afrikaanse leiders, jongeren en partners te verenigen en één front te vormen voor een rechtvaardige klimaatfinanciering, sterkere adaptatiestrategieën en de erkenning van Afrika's rol als middelpunt waar oplossingen ontspringen. Tegelijkertijd willen de Afrikaanse afgevaardigden een gezamenlijk standpunt voorbereiden voor de COP30-onderhandelingen. Het was een keerpunt voor Afrika om zichzelf op de voorgrond te plaatsen als een leider in mondiale klimaatdebatten. Leiders, activisten en jonge ondernemers kwamen samen om aan te dringen op hervormingen op het vlak van financiële ondersteuning, sterkere adaptatiestrategieën en de erkenning van de ideeën van Afrikaanse jongeren. De bijeenkomst had als thema ‘De versnelling van mondiale klimaatoplossingen: financiële steun voor Afrika's veerkrachtige en groene ontwikkeling‘. De eerste minister van Ethiopië, Abiy Ahmed, deelde in zijn voorwoord op de opening van het evenement een toonaangevende grondgedachte:

 Africa should not be seen only as a victim of climate challenges, but as a continent of solutions and innovations that could guide the world forward.

Afrika mag niet alleen gezien worden als slachtoffer van klimaatuitdagingen, maar ook als een continent vol oplossingen en vernieuwingen die de wereld kunnen vooruithelpen.

Hij stelde ook het ‘Africa Climate Innovation Compact’ voor: tegen 2030 duizend vernieuwers introduceren die door Afrikanen financieel en juridisch gedragen worden.

Die visie bouwt verder op de eerste klimaattop in Nairobi in 2023. Het is belangrijk om te vermelden dat eraan voorafgaand de Afrikaanse Klimaatbijeenkomst voor Jongeren (AYCA) plaatsvond. De organisatie beoogde daarmee niet alleen de meerderheid van de Afrikaanse jeugd te vertegenwoordigen, maar ook een centrale plaats te geven in het debat.

Uitdagingen in Afrika

Afrika worstelt nog steeds met de pijnlijke erfenis van onrechtvaardigheid in het verleden en de harde realiteit van de steeds ergere klimaatcrisis. Ondanks dat het continent de laagste uitstoot levert, voelt Afrika de impact van de klimaatveranderingen het meest. Financiële steun hiervoor blijft enorm gebrekkig en rijke landen laten herhaaldelijk beloftes van jaarlijkse bijdrages links liggen. Vandaag betalen Afrikaanse landen ongeveer vijf keer zoveel schulden af als ze krijgen als ondersteuning voor het klimaat.

Door dit gebrek aan evenwicht zitten ziekenhuizen overvol door ziektes zoals malaria en cholera die zich door de klimaatveranderingen meer verspreiden. Oogsten mislukken door langere droogtes of plotse overstromingen, waardoor boeren met lege velden en families zonder eten achterblijven. Kuststeden, van Lagos tot Dar es Salaam, worden geconfronteerd met een stijgende zeespiegel die huizen, bedrijven en bronnen van inkomsten van mensen lam legt.

Tegelijkertijd bezit Afrika echter enkele van de rijkste bronnen van hernieuwbare energie op aarde. Alleen al met de zonne-energiecapaciteit is het mogelijk om de hele planeet meerdere keren van stroom te voorzien. In Afrika woont 17% van de wereldbevolking maar het continent ontvangt slechts 3% van de mondiale klimaatinvesteringen. Beperkende financiële systemen en uitbuitende leningen dwingen Afrikaanse landen vaak om terug te grijpen naar fossiele brandstoffen.

EcoVista is een jongerenbeweging voor ecologische rechtvaardigheid in Nairobi (Kenia) en focust op klimaatrechtvaardigheid en het milieu. EcoVista postte op haar X-account:

Fossil fuels are the biggest driver of the climate crisis, responsible for the majority of greenhouse gas emissions. #MakeThemPay
Draw The Line pic.twitter.com/N9aUDWl8e8

— EcoVistaKe (@EcoVistaKE) September 19, 2025

Fossiele brandstoffen zijn de grootste veroorzakers van de klimaatcrisis en de meerderheid van de broeikasgassen. #MakeThemPay
Trek de grens pic.twitter.com/N9aUDWl8e8

- EcoVistaKe (@EcoVistaKE) September 19, 2025

Daarbovenop wordt Afrika nog steeds gepijnigd met de herinnering aan haar koloniale geschiedenis. Terwijl Afrikaanse mineralen in het Globale Noorden de industriële groei bevorderden, bleef het continent achter met ecologische schade en economieën in nood. Door natuurrampen, waaronder tornado's, overstromingen en toenemende woestijnvorming, worden jaarlijks miljoenen mensen gedwongen om hun huis te verlaten. Om die reden keurden de Afrikaanse leiders tijdens de klimaattop de Addis Abeba-verklaring goed, want verandering is dringend aan de orde.

Tangwa Abilu, een klimaat- en milieuactivist uit Kameroen, schreef op X over de confronterende gevolgen voor Afrika:

The horn of Africa is grieving because their
-Their farms are no longer yielding
-Advancement of desert is alarming
-Our major rivers are drying
-Proliferation of pest and pathogens
-Development of tropical diseases.
-Our crop are dieing out.
Climate change is a reality. pic.twitter.com/2MQ5fZG1Zo

— Tangwa Abilu.🌿🌏🌾🍀🍃.SDG's. (@AbiluTangwa) December 29, 2024

De hoorn van Afrika lijdt, omdat…
-onze boerderijen niet meer opbrengen,
-de woestijnvorming alarmerend is,
-onze grootste rivieren opdrogen,
-ongedierte en ziektekiemen de kop opsteken,
-tropische ziektes zich verspreiden,
-onze gewassen niet overleven.
De klimaatverandering is een feit. pic.twitter.com/2MQ5fZG1Zo

— Tangwa Abilu.🌿🌏🌾🍀🍃.SDG's. (@AbiluTangwa) December 29, 2024

Ook K. Diallo, een Afrikaanse auteur, trok aan de alarmbel over de schade door overstromingen in december 2023. Hij postte het volgende op zijn X-account:

flood disaster in the DR Congo is a result of global warming meeting a failed state…..The global South bears more than 95% of the costs and deaths related to climate change despite making up less than 5% of consumption-based cumulative emissions above 350ppm CO2. pic.twitter.com/vTDobNNVl5

— K.Diallo ☭ (@nyeusi_waasi) December 31, 2023

Overstromingen in de Democratische Republiek Congo zijn de gevolgen van de opwarming van de aarde gecombineerd met een mislukte staat… Het Globale Zuiden draagt meer dan 95% van de kosten en sterftegevallen door de klimaatverandering, maar is verantwoordelijk voor minder dan 5% van de cumulatieve uitstoot boven 350 ppm CO2. pic.twitter.com/vTDobNNVl5

— K.Diallo ☭ (@nyeusi_waasi) December 31, 2023

Jonge vernieuwers delen hun persoonlijk verhaal op een side-event. Foto door Sandra Tuombouhm, met toestemming gebruikt.

Eisen met het oog op COP30

Afrikaanse leiders willen betekenisvolle schadevergoedingen als financiering voor de klimaatverandering in plaats van symbolische beloftes. Ze pleiten voor financiering in de vorm van subsidies zonder schulden, dus in geen geval leningen die hen nog afhankelijker maken. De grootste vervuilers zijn dat immers verschuldigd aan de gemeenschappen waar klimaatverandering letterlijk aan de deur staat: mensen die hun boerderij verliezen door droogte of hun huis verliezen door de stijgende zeespiegel. Vooral the Loss and Damage Fund moet deze kwetsbare gemeenschappen op de eerste plaats zetten met directe en snelle ondersteuning: geld voor families in zinkende dorpen, steun voor uitgehongerde boeren en investeringen in de gezondheidszorg om klimaatslachtoffers op te vangen. De Ethiopische eerste minister Abiy Ahmed zei:

Too often, Africa's story begins with what we lack: finance, technology, time. Let us instead begin with what we have: the youngest population in the world, vast solar resources, and the resilience to build a new climate economy.

Afrika's standpunt begint te vaak met wat we niet hebben: financiering, technologie, tijd. Laten we in plaats daarvan beginnen met wat we wél hebben: de jongste bevolking ter wereld, de zon als enorme energiebron en de standvastigheid om een nieuwe klimaateconomie op te bouwen.

De leiders eisen ook een sterkere toewijding van rijke landen. Vorig jaar tijdens COP29 in Baku (Azerbeidzjan) beloofden landen van het Globale Noorden plechtig om 300 miljard Amerikaanse dollar te betalen als klimaatfinanciering, maar dat bedrag is helemaal niet toereikend voor de 1,3 biljoen Amerikaanse dollar die Afrikaanse landen jaarlijks nodig hebben om effectief fossiele brandstoffen te kunnen vervangen.

De tweede Afrikaanse klimaattop bereikte een cruciaal punt toen bleek dat het Tsjaadmeer met meer dan 90 procent gekrompen was. Miljoenen mensen in Kameroen, Tsjaad en de Centraal-Afrikaanse Republiek werden ooit ondersteund door de aanwezigheid van het meer, maar recent ging het inkomen voor ontelbaar vele families in rook op. Afrika is het kwetsbaarst voor klimaatverandering, maar tegelijk een van meest veelbelovende bronnen voor oplossingen. Terwijl de wereld op weg is naar de COP30 in Brazilië in november zeggen Afrikanen dat ze niet alleen gehoord willen worden, maar eisen ze ook dat ze erkend worden om oplossingen te leveren en mee te bouwen aan onze gedeelde toekomst op aarde.