Een nikkelmijn in Indonesië. Screenshot van een CNBC YouTube video. Rechtmatig gebruik.

Dit artikel is gepubliceerd als onderdeel van de Global Voices Climate Justice Fellowship, die journalisten uit Chinees-sprekende landen en Global Majority met elkaar in contact brengt, om de gevolgen van de Chinese buitenlandse ontwikkelingsprojecten in kaart te brengen.

Joko, 49, peddelde met zijn kano over het troebele zeewater naar zijn huis in Kurisa, een slaperig vissersdorpje in centraal-Sulawesi, Indonesië. Na acht uur ronddobberen op de Bandazee en gewapend met vier liter dieselolie ter waarde van IDR 100,000 (Euro 5,11), hoopte hij thuis te komen met een visvangst die qua prijsopbrengst het dubbele was van zijn geïnvesteerde brandstof. Hij gaf de vis aan zijn vrouw, die ze behendig in een donkergroene bak gooide. Resultaat: een paar rode snappers en gestreepte tonijn van slechts twee kilo. Net genoeg om een gezin van vijf personen een paar dagen te voeden.

Joko is een  van de weinige vissers die nog in Kurisa, de thuisbasis van de inheemse Bajau-gemeenschap, zijn gebleven. Jaren geleden stond de omgeving van Kurisa bekend om haar kristalheldere water met indrukwekkende koraalriffen en als visrijk gebied. Tegenwoordig is het water troebel en vervuild, en kan er niet meer worden gevist. De kwaliteit van het zeewater is achteruitgegaan door de komst van nikkelmijnen en fabrieken, waardoor het ecosysteem in de omgeving is verontreinigd en het lokale leven tot stilstand is gekomen. Joko:

Vroeger hoefden we alleen maar een net onder ons huis te spannen en vingen we een uur later 10 kilo vis. Nu zijn we al blij als we met vijf kilo thuiskomen, nadat we uren en kilometers van huis op zee zijn geweest.

Na de enorme toename van de nikkelproductie in hun thuisland, zijn de levens van duizenden mensen uit Bahodopi drastisch veranderd.

Indonesië is het land met s’ werelds grootste nikkelreserve van 5,2 miljard ton erts en 57 miljoen ton metaal, gelijk aan 42 procent van de totale reserves wereldwijd. Ze zijn voornamelijk te vinden in Sulawesi en Maluku in het oosten van Indonesië. Een van de rijkste mijnen is te vinden in de thuisbasis van Joko, in het distrct Bahodopi in Sulawesi.  

De kaart van Indonesië. Screenshot van een BBC Youtube video. Rechtmatig gebruik.

De stijgende vraag naar nikkel

De nikkelmijnbouw in Sulawesi begon begin jaren 2000, maar nam een vlucht in het laatste decennium, na een stijgende wereldwijde vraag naar nikkel, een cruciaal onderdeel voor batterijen van elektrische voertuigen (EV's). De wereldwijde overgang naar EV's wordt gestimuleerd dooor de urgente vraag naar milieuvriendelijk vervoer en minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.Voortbouwend op haar enorme nikkelreserves, wilde Indonesië tegen 2027 een belangrijke speler op de wereldmarkt worden.

In 2013 hebben de Indonesische mijnbouwconglomeraten PT Bintang Delapan en PT Sulawesi Mining Investment hun krachten gebundeld met het Chinese mijnbouwbedrijf Tsingshan Holding Group Company Limited (青山控股集团有限公司), om het grootste nikkelverwerkingscentrum in Zuidoost-Azië, het Indonesia Morowali Industrial Park (IMIP), op te zetten. Het project werd omarmd door de politieke leiders in beide landen. In oktober van hetzelfde jaar waren de Chinese president Xi Jinping en de toenmalige Indonesische president Susilo Bambang Yudhoyono aanwezig bij de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst voor het industriepark.

De Chinese president Xi Jinping en de toenmalige Indonesische president Susilo Bambang Yudhoyono ondertekenen verschillende samenwerkingsovereenkomsten in oktober 2013. Bron: persbericht Ambassade van de Volksrepubliek China in Indonesië. Rechtmatig gebruik.

Sindsdien heeft China een aanzienlijke invloed op de nikkelindustrie in Indonesië. Het IMIP is nu een van de belangrijkste projecten van het Chinese Belt and Road Initiative (BRI), het internationale connectiviteitsplan voor de ontwikkeling en realisatie van infrastructuurprojecten in dichtbevolkte landen.

Bij een discussie over het aandeel van Indonesië in de BRI in het Chinese staatsblad People’s Daily, werd beweerd dat Indonesië nog steeds niet over de infrastructuur en menskracht zou beschikken om haar enorme reserves aan nikkel te exploiteren. 

印尼红土镍矿储量和产量丰富，但基础设施薄弱、工艺落后、人才不足等因素制约了当地镍矿加工业发展. 青山莫罗瓦利园区负责人章凡表示，以不锈钢生产为主业的中国青山控股集团2009年进入印尼。2013年10月，莫罗瓦利园区签约开建。园区一边搞基建，一边将产业链优势互补的中国镍铁冶炼企业吸引入园，共同投资，共担风险，抱团发展.

Indonesië beschikt over enorme reserves en productiemogelijkheden op het gebied van lateriet nikkelerts. Toch hebben factoren zoals een zwakke infrastructuur, onderontwikkelde technologie en onvoldoende getalenteerde mensen, geleid tot een achterstand op het gebied van ontwikkeling door de lokale nikkelertsindustrie. Zhang Fan, hoofd van het Morowali Industrial Park in Tsingshan, vertelde dat China’ s Tsingshan Holding Group voornamelijk roestvrij staal produceert, dat in 2009 door Indonesië is geïmporteerd. In oktober 2013 werd het Morowali Industrial Park ontworpen en met de bouw begonnen.

Ontwikkeling heeft een prijs

Lapola, 36, een visser uit het dorp Tapunggaeya in het zuidoosten van Sulawesi, Noord-Konawe, kampt met hetzelfde probleem als Joko. De zee rondom zijn dorp is nu bruingekleurd, waardoor er minder vissen zijn. Omdat hij niet meer van de visserij kon leven, besloot Lapola in de mijn te gaan werken. Door het vervuilde water waren veel jongeren in het dorp  gedwongen om de visserij vaarwel te zeggen en in de mijnen te gaan werken. Lapola in een interview met Global Voices: 

Jongeren zijn overgestapt om te gaan werken in de nikkelmijnen of in de fabrieken. Alleen de ouderen blijven, omdat ze door het zware werk niet in de mijnen kunnen werken. Soms zoeken ze de zee op, maar dat heeft geen zin.

Door het vervuilde water in Sulawesi, Indonesië, blijven veel vissersgemeenschappen achter en kunnen ze niet de kost verdienen. Screenshot van een  BBC YouTube video. Rechtmatig gebruik.

Katsaing, voorzitter van de Prosperous Indonesian Workers Union, verklaarde dat veel werknemers klaagden over slechte arbeidsomstandigheden, zoals een gebrek aan veiligheidsmaatregelen, lange werkuren, onbillijke arbeidsovereenkomsten en lage lonen. Katsaing vertelde dat veel arbeidsovereenkomsten slechts voor drie maanden worden aangegaan, waardoor de werknemers met meestal alleen een middelbare opleiding in een kwetsbare situatie achterblijven.

Veel mensen die niet aan de eisen voldoen om in de fabriek te werken, werken nog steeds in de landbouw en visserij. Sommigen zijn een eigen bedrijfje begonnen, zoals parkeerterreintjes, straatstalletjes en reparatiewerkplaatsen, om tegemoet te komen aan de behoeften van de groeiende gemeenschap. Maar hun leefomstandigheden zijn er niet beter op geworden.

Ani, een jonge moeder uit het dorp Fatufia, had het moeilijk omdat door stof en luchtverontreiniging haar tweede kind acute ademhalingsproblemen had gekregen, waardoor ze regelmatig bijna twee jaar lang medische hulp nodig had. De buitenwereld meldde dat,volgens het gemeenschapsgezondheidscentrum uit Bahodopi, sinds 2018 infecties van de bovenste luchtwegen met bijna 7.000 gevallen, bovenaan stonden als de meest voorkomende ziektes in het district. Volgens gezondheidswerkers is stof, afkomstig van het industriële complex, de oorzaak.

De afgelopen tien jaar heeft China meer dan 65 miljard US dollar in de nikkelindustrie van Indonesië geïnvesteerd. Uit een officiële verklaring door de Indonesische regering blijkt dat China 90 procent van de nikkelmijnen en smelterijen controleert. Dit betekent voor Indonesië wat betreft haar nikkelreserves een uitdaging, vooral omdat de regering meer investeerders uit de Verenigde Staten en Europa wil aantrekken.

Milieuproblemen

In Motowali zijn de milieuproblemen nog steeds niet opgelost. Buiten de schade die de mijnbouw heeft aangericht, veroorzaken de IMIP-smelterijen die hun energie van de kolencentrale krijgen, nog steeds aanzienlijke koolstofemissies. Volgens het Indonesische ministerie van Energie en Minerale Hulpbronnen produceert elke 1 GW-kolencentrale 5 miljoen ton Co2 uitstoot. De inwoners klagen al lang over water- en luchtverontreiniging, gezondheidsproblemen en ontbossing in hun gemeenschap.

De ooit weelderige en groene heuvels van Morowali zien er door de mijnbouwactiviteiten tegenwoordig bijna overal donkerbruin uit. Als het regent vervuilt de meegevoerde aarde van de heuvels de irrigatiekanalen van de rijstvelden en de rivieren, waarna het water oranjebruin kleurt. De afvoer van warm water, afkomstig van de door stoom aangedreven turbine van de fabriek, die elektriciteit levert aan de industriegebieden, stroomt rechtstreeks naar zee, waardoor de watertemperatuur stijgt, de koraalriffen worden aangetast en de vis uit de baai wordt verdreven. 

Luchtfoto van de gevolgen van nikkelmijnbouw. Screenshot van een  BBC YouTube video. Rechtmatig gebruik.

Door de rook die de smelterij elke zes uur uitstoot, kleurt de hemel grijs, worden de mensen bedolven met zwarte stof, rotten de lemen daken en vervuilen de vloeren en keukens van de huizen.

Een rapport door de Rosa-Luxemburg-Stiftung (RLS), een Duitse politieke belangenorganisatie, meldde dat nikkelverwerkingsfabrieken van het IMIP milieuverontreinigende stoffen zoals zwaveldioxide, stikstofoxiden en steenkoolgas uitstoten, die bij inademing ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Door vervuild water en stof kampen de bewoners met ademhalingsproblemen en een jeukende huid. Nog erger is dat veel mensen het zich niet kunnen veroorloven toegang te krijgen tot medische verzorging.

Na een decennium telt het IMIP nu meer dan 50 nikkelsmelterijen en bijna 84.000 werknemers, waaronder 10 procent uit China. Het complex beslaat meer dan 4.000 hectare met een eigen lucht- en zeehaven, luxe hotels, slaapgelegenheid voor werknemers en andere noodzakelijke faciliteiten. Het IMIP produceert 4,76 miljoen ton nikkel ruwijzer (NPI), voornamelijk geëxporteerd naar China.

Haar ijzeren greep op de nikkelbronnen heeft ervoor gezorgd, dat China de wereldwijde EV-productie-industrie domineert en voorlopig niet snel zal opgeven.