Saúl Luciano Lliuya bij de lagune Palcacocha die groter wordt door het smelten van gletsjers als gevolg van klimaatverandering. Foto: Walter Hupiu Tapia/Germanwatch e.V., gebruikt met toestemming.

Dit artikel, geschreven door Megan Rowling en Reuters, verscheen voor het eerst op Climate Home News op 28 mei 2025. Een herziene versie is hieronder opnieuw gepubliceerd als onderdeel van een samenwerkingsovereenkomst met Global Voices

Op 28 mei 2025 verwierp een Duitse rechtbank de rechtszaak van een Peruaanse boer die schadevergoeding eiste van het Duitse energiebedrijf RWE, omdat deze zijn boerderij in gevaar zou brengen door de effecten van klimaatverandering. De rechter oordeelde dat de geschatte schade te klein is om de zaak verder te behandelen.

Toch waren juridische en wetenschappelijke experts die de baanbrekende zaak op de voet gevolgd hebben enthousiast over de uitspraak. Deze stelt volgens hen vast dat grootvervuilers, ook vanuit het buitenland, aansprakelijk gehouden kunnen worden voor hun bijdragen aan de opwarming van de aarde.

Daarbij zou deze rechtszaak gemeenschappen die de gevolgen ervan ondervinden de mogelijkheid geven om hun recht te halen voor de rechter. Delta Merner, werkzaam voor de Climate Litigation Hub at the Union for Concerned Scientists, liet weten: ‘De uitspraak bevestigt dat klimaatwetenschap de basis kan vormen voor wettelijke aansprakelijkheid, een belangrijk precedent in de strijd voor klimaatgerechtigheid.’ De milieuorganisatie wijst ook op de tientallen vergelijkbare rechtszaken die wereldwijd voor de rechter komen.

Lisa Reiser van Global Litigation News stelde dat de overkoepelende vraag luidde:

[C]an individual companies with high emissions be held liable for their contributions to the global climate change? The answer of the Higher Regional Court of Hamm: yes, they can! It was only in this particular case that the court came to the conclusion that there was no immediate risk to Lliuya’s property.

Kunnen individuele grootvervuilers aansprakelijk worden gehouden voor hun bijdragen aan de wereldwijde klimaatverandering? Het antwoord van de Duitse rechtbank, Oberlandesgericht Hamm, luidt: ja, dat kan! Alleen in dit specifieke geval kwam de rechtbank tot de conclusie dat er geen acuut gevaar was voor Lliuya's boerderij.

De al tien jaar durende rechtszaak die de boer Saúl Luciano Lliuya had aangespannen, wordt wereldwijd gevolgd. Hij beweerde dat emissies van kolengigant RWE bijdroegen aan het smelten van gletsjers in de Andes en aan een hoger overstromingsrisico voor zijn huis. De Duitse rechter in Hamm oordeelde dat er geen mogelijkheid tot beroep is.

De voorzittende rechter, Rolf Meyer, liet weten dat de geschatte schade aan de woning van één procent na 30 jaar te klein is om de zaak te rechtvaardigen. Niettemin, vervolgde Meyer, was de schade groter geweest, dan had de vervuiler gedwongen kunnen worden om de uitstoot te verminderen of schadevergoeding te betalen.

De rechter voegde daaraan toe dat alle aspecten in deze zaak waren bekeken en noemde de zaak ‘een microkosmische afspiegeling van de wereldproblematiek tussen het noordelijk en zuidelijk halfrond, tussen arm en rijk.’

RWE zet vraagtekens bij juridisch precedent

Germanwatch, de milieu- en mensenrechtenorganisatie die deze zaak steunde, citeerde advocaat Roda Verheyen die ervan overtuigd is dat de uitspraak tot meer rechtszaken zal leiden.

Na de uitspraak liet Noah Walker-Crawford, onderzoeker aan de London School of Economics’ Grantham Research Institute, weten: ‘Door deze beslissing weten ook andere mensen [die de gevolgen voelen van klimaatverandering] dat zij hun recht kunnen halen en zich op dit precedent mogen beroepen.’

Daarentegen beweerde RWE, die zijn kolengestookte elektriciteitscentrales geleidelijk afbouwt, dat de poging om zo een precedent te scheppen is mislukt. ‘Wij vinden het een volstrekt misplaatste aanpak om de rechtszaal te gebruiken als platform voor de klimaateisen die ngo’s stellen’, luidde de verklaring.

Daarin voegde het concern toe:

RWE has always considered such civil ‘climate liability’ to be inadmissible under German law. It would have unforeseeable consequences for Germany as an industrial location, because ultimately claims could be asserted against any German company for damage caused by climate change anywhere in the world.

RWE heeft altijd betoogd dat zo'n civiele zaak over klimaataansprakelijkheid in strijd is met het Duitse recht. Zoiets zou onvoorziene gevolgen hebben voor de industrie in Duitsland, want dan zouden in principe alle Duitse bedrijven voor de rechter gedaagd kunnen worden voor de wereldwijde gevolgen van de klimaatverandering.

RWE liet ook weten op schema te liggen om uiterlijk in 2040 klimaatneutraal te zijn en dat de Duitse industrie als geheel flink is opgeschoten met het terugdringen van de CO₂-uitstoot, in vergelijking met andere landen.

Saúl Luciano Lliuya baseerde zijn claim op de Carbon Majors-database, die de historische uitstoot van de grootvervuilers bijhoudt. Daaruit blijkt dat RWE sinds de industriële revolutie verantwoordelijk is voor zo'n 0,5% van de door de mens veroorzaakte uitstoot, en daarom een evenredig deel van de kosten moet betalen die nodig zijn om ons aan te passen aan klimaatverandering.

De boer eiste daarom een evenredig deel, zo'n 17.500 euro, als bijdrage in de 3,5 miljoen euro die nodig is voor de aanleg van waterkeringen in zijn streek.

Samenvloeiing van twee rivieren uit het Cordillera Blanca-gebergte, waar het huis van de Peruaanse boer Saúl Luciano Lliuya wordt bedreigd door een smeltende gletsjer. Foto: Alexander Luna/Germanwatch e.V., gebruikt met toestemming.

De 44-jarige boer, die samen met zijn gezin maïs, tarwe, gerst en aardappelen teelt in de omgeving van Huaraz, was zelf niet aanwezig in de rechtszaal. Hij liet weten dat hij ervoor koos om RWE aan te klagen, in plaats van andere nabijgelegen bedrijven, omdat het een van de grootste vervuilers in Europa is.

Vanuit een hotel in zijn woonplaats Huaraz zei Lliuya dat hoewel het hof de zaak verwierp, het een stap in de goede richting was voor klimaatgerechtigheid:

From the beginning we wanted to set a precedent to hold companies responsible. We didn’t get everything, but this was a big step forward for other lawsuits.

Vanaf het begin wilden we een precedent scheppen om bedrijven verantwoordelijk te houden. We hebben dan niet alles gekregen, maar dit is een goed begin voor andere rechtszaken.

De berggids en boer Saúl Luciano Lliuya, hier te zien bij de Aletschgletsjer in de Alpen, daagde RWE voor de rechter om klimaatrechtvaardigheid te verkrijgen. Foto: Alex Luna/Germanwatch e.V., gebruikt met toestemming.

ClientEarth, een non-profit organisatie op het gebied van milieuwetgeving, liet in een verklaring weten dat de uitspraak volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’ tot gevolg kan hebben dat in de toekomst van bedrijven kan worden geëist om te betalen voor benodigde maatregelen, bijvoorbeeld om overstromingsrisico's te verminderen.Adam Weiss, Chief Programmes and Impact Officer bij ClientEarth, verklaarde: ‘Deze uitspraak zou het begin kunnen zijn voor rechtszaken om grootvervuilers ter verantwoording te roepen voor de schade die hun activiteiten veroorzaken. Het is een gespannen dag voor diegenen die hun verdienmodel baseren op fossiele brandstoffen. De juridische gevolgen komen eraan.’