Kind dat honkbal speelt op straat in Managua, Nicaragua. Foto door Kelvik Pineda, met zijn toestemming gebruikt.

Toen ik klein was, droomde ik nooit van reizen naar grote, verre steden. Zelfs wanneer familieleden vertelden over hun leven in andere landen, was ik volmaakt gelukkig als ik gewoon een middag in het zwembad van mijn oom kon doorbrengen om even aan de verstikkende hitte van de hoofdstad te ontsnappen. Natuurlijk begreep ik toen nog niet waarom mensen geëmigreerd waren. Laat staan dat ik me de tegenslagen, het verdriet en de strijd kon voorstellen die ze hadden doorgemaakt, enkel om in hun nieuwe leven een moment van rust te vinden.

In die tijd kwamen familie en vrienden vaak bij elkaar om te lachen, dansen en samen te zijn. We gingen purisimiar met andere jongeren uit de buurt, wandelen door de wijk, zingen bij altaren gewijd aan de Maagd Maria. Onze ogen straalden wanneer we een zakje van vijf peso aan Romeinse kaarsen in handen kregen. Want we wisten dat die twintig seconden per kaars waren gevuld met pure vreugde terwijl we vormen van licht tekenden in de lucht. Er zijn bepaalde dagen die extra pijn doen als je ver van huis bent, maar eigenlijk is de heimwee er altijd, verborgen in de kleinste momenten.

Mijn vriendin Miranda zei ooit iets dat me diep raakte: uiteindelijk missen we ons vaderland niet als geografische plek, maar om de betekenis die we eraan geven.

Als je in het woordenboek van Real Academia Española het woord patria (vaderland) opzoekt, staat er: ‘Het land van geboorte of adoptie, georganiseerd als land, waarmee men zich verbonden voelt door juridische, historische en emotionele banden.’ Vanuit die definitie kun je dus alles missen: mensen, plekken, herinneringen, alles wat je verbindt met het land waar je vandaan komt.

Ik mis het bijvoorbeeld om bij mijn grootmoeder op bezoek te gaan, haar urenlang kleding en schooluniformen te zien naaien en samen de dag af te sluiten in de schommelstoel op de stoep. Ik mis de versgebakken tortilla’s die we kochten en de kaas die speciaal voor ons werd meegebracht uit Mulukukú aan de Caribische kust. Ik mis zelfs hoe ik de buurvrouw haatte die om vier uur ‘s ochtends de mis aanzette alsof het een concert voor de hele wijk was. Deze herinneringen, waar ik met liefde en verdriet aan terugdenk, zijn mijn vaderland.

Wat echt moeilijk is aan ver weg zijn, is om dingen te zien gebeuren en er niet bij te zijn, niet bij belangrijke, vreugdevolle, verdrietige of betekenisvolle gebeurtenissen in de levens van de mensen van wie we houden. Je vraagt je af of het toch beter was geweest om te blijven, of je geeft jezelf de schuld van de beslissingen die ertoe hebben geleid dat je bent vertrokken.

Mijn broertje is afgestudeerd, mijn neefjes en nichtjes zijn opgegroeid, mijn hond van twaalf is gestorven en ik kon geen afscheid van haar nemen zoals ik had gewild. Familieleden zijn overleden zonder vaarwel, anderen zijn geboren zonder welkom. De digitale wereld houdt ons wel op de hoogte van elkaar, maar we kunnen elkaar niet voelen, we hebben niet die warme verbondenheid die de afstand wat dragelijker zou kunnen maken.

Ik zie hoe oud-klasgenoten en vrienden, mensen die deel uitmaakten van mijn dagelijks leven tijdens de vier jaar van mijn studie geneeskunde, nu afstuderen en vol vreugde hun jaren van inspanning vieren. Ik voel hun blijdschap door de foto’s heen, maar ook verdriet, omdat ik mijn studie niet heb afgemaakt en niet naast hen stond om dat moment samen te vieren.

Maar nu ik over dit alles nadenk, vraag ik me af: waarom zou ik me schuldig voelen omdat ik ervoor kies om te leven? Ja, ik mis mijn familie, het bezoeken van mijn favoriete plekjes, mijn huisdieren, mijn carrière, mijn oude leven. Maar wat kunnen we doen als het simpelweg onmogelijk is om in ons eigen land te leven? Als we op de één of andere manier worden gedwongen te vertrekken?

En dan heb ik het niet alleen over de sociaal-politieke situatie, ik bedoel alles. Een land met een gebroken onderwijssysteem, torenhoge werkloosheid, een munt die steeds minder waard wordt, systemisch en systematisch geweld, veelvoorkomende femicide, haatmisdrijven tegen de LGBTQ+-gemeenschap, machthebbers die je dwingen te kiezen tussen verhongeren of vermoord worden. Er zijn veel factoren die ons dwingen om op zoek te gaan naar een nieuw, en hopelijk beter, leven.

Ons, degenen die het land moesten verlaten, is bijna alles ontnomen. Het enige wat we hebben kunnen redden, is ons leven. En daarmee beginnen we weer helemaal opnieuw. En zelfs dat is geen zekerheid. Want ook buiten ons land wachten nieuwe worstelingen: racisme, xenofobie, onzeker werk, institutioneel geweld (zoals iedere keer weer vernederd worden door ambtenaren bij het verlengen van papieren), elke baan aanpakken, als het maar een dak boven je hoofd en eten op tafel brengt, tenminste, als je al een tafel hébt en niet in een ruimte van twee bij twee woont.

De waarde van wat ons is ontnomen – en nog steeds wordt ontnomen – laat zich niet meten. Ons heden en onze toekomst zijn ons afgenomen: volwassenen verloren de kans om hun kinderen in vrede te zien opgroeien; kinderen verloren de kans om omringd door liefde en veiligheid op te groeien; jongeren verloren het recht om te dromen. Sommigen verliezen nog steeds hun vrijheid, anderen hun leven. Maar wat wij Nicaraguanen delen, in ons land of daarbuiten, is dat we allemaal beroofd zijn van de kans om in vrede te leven.

Toen ik klein was, droomde ik nooit van reizen naar grote, verre steden. Vandaag, op mijn 27e, woon ik inmiddels bijna zeven jaar buiten Nicaragua. In drie jaar tijd heb ik in vijf landen gewoond. En ondanks het verdriet en de pijn om wat ik heb achtergelaten, sta ik hier nu, met liefde en hoop voor wat nog komt — want we verdienen het om lief te hebben en geliefd te zijn, om elke overwinning (hoe klein ook) te vieren, om te lachen, te dansen, te zingen, te eten, te huilen als dat nodig is. Maar bovenal verdienen we het om van onze onderdrukkers terug te eisen wat zij ons hebben afgenomen: de kans om te léven.

Aan iedereen die buiten zijn eigen land woont en dit leest, stuur ik een dikke knuffel. Ik hoop dat je vrede en liefde vindt, dat het leven je naar beter te bewandelen paden leidt en dat je je beslissing omarmt, want kiezen om te leven zal altijd de juiste keuze zijn.