Een straat in Lagos, Nigeria, die in april te maken kreeg met een extreme hittegolf. Afbeelding afkomstig van Pexels. Vrij te gebruiken.

Door Oluwajomiloju Tooki, Afiyinfoluwa Akinmade en Oluwatosin Lawrence

Midden april van dit jaar kreeg het noorden van Nigeria te maken met een historische hittegolf, waarbij in verschillende regio’s temperaturen boven de 40 graden Celsius gemeten werden, in sommige steden zelfs tot 42 graden.

Nigeriaanse burgers, artsen en milieuwetenschappers maken zich inmiddels ernstige zorgen over de gevolgen van deze extreme hitte, en de impact ervan op de bevolking. Het Nigeriaanse meteorologisch instituut (NiMet) publiceerde waarschuwingsberichten om de bevolking te beschermen tegen hittegerelateerde risico’s, en adviseerde mensen om koel te blijven en hun lichaamstemperatuur te reguleren.

De uitzonderlijk hoge temperaturen vallen buiten het normale seizoenspatroon en zouden, indien deze trend zich voortzet, kunnen wijzen op een gevaarlijk ‘nieuw normaal’. Jaar na jaar stijgt de temperatuur in Nigeria gestaag, en die ontwikkeling vertoont de afgelopen jaren een neerwaartse trend.  De stijging is grotendeels het gevolg van door de mens veroorzaakte klimaatverandering, gedreven door hebzucht, toenemende welvaart, en globalisering. Onder deze vele menselijke bijdragen aan klimaatverandering zijn fossiele brandstoffen, steenkool, olie en gas, veruit de grootste boosdoeners. Ze zijn verantwoordelijk voor meer dan 90 procent van alle koolstofdioxide-uitstoot.

Ook ontbossing, oftewel ‘het door mensen kappen of uitdunnen van bossen’, speelt hierin een grote rol.  Door de snelle toename van de wereldwijde industrialisatie is er een grotere behoefte aan natuurlijke grondstoffen zoals bauxiet, hout, houtskool, rubber en vele andere, waardoor fabrikanten roekeloos hele velden en bossen kappen.

Volgens de Verenigde Naties heeft Nigeria het hoogste ontbossingspercentage ter wereld: naar schatting verdwijnt jaarlijks 3,7 procent van de bossen. Alleen al in 2020, tijdens de coronapandemie en wereldwijde lockdowns, ging er 97,8 kilohectare aan natuurlijk bos verloren, wat neerkomt op zo’n 59,5 miljoen ton aan CO₂-uitstoot. De Nigeriaanse natuurbeschermingsorganisatie (Nigerian Conservation Foundation: NCF) meldt dat maar liefst 96 procent van de oorspronkelijke regenwouden in het land inmiddels verdwenen is.

Een houthakker die gekapte bomen verwerkt. Afbeelding door Halimatishiaq via Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0).

Als grootste olieproducent van Afrika en de 14e grootste wereldwijd, kampt Nigeria ook met een aanzienlijke uitstoot van industriële gassen en verbranding van fossiele brandstoffen. In 2018 werd naar schatting 7,4 miljard kubieke voet gas afgefakkeld, waarmee Nigeria wereldwijd op de zevende plaats stond. In 2022 bedroeg de CO₂-uitstoot van het land 122.750.410 ton. Hoewel dit een daling betekende van 0,35 procent ten opzichte van het jaar ervoor, blijven de cijfers gigantisch, zeker in vergelijking met andere landen in de regio. Dit grote verschil is toe te schrijven aan Nigeria’s sterke afhankelijkheid van gas en benzine.

Terwijl veel landen vooruitgang hebben geboekt in de overstap naar groene energie die minder uitstoot, is Nigeria pas net begonnen. De meeste machines en motoren draaien nog steeds op vervuilende brandstoffen.  In 2022 gebruikte ongeveer 40 procent van de huishoudens een gasgenerator om in hun energiebehoefte te voorzien, en werd er in totaal 14 miljard Amerikaanse dollar uitgegeven aan brandstof. Broeikasgassen dragen niet alleen bij aan de aantasting van de ozonlaag en aan de opwarming van de aarde, maar zorgen ook voor slechtere luchtkwaliteit en kunnen ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van mensen die eraan worden blootgesteld.

Volgens het Climate Knowledge Portal zou de temperatuur, als de huidige wereldwijde uitstoot zich voortzet, tegen het einde van deze eeuw met 2,9 tot zelfs 5,7 graden Celsius kunnen zijn gestegen. In dat scenario zullen hittegolven, zoals die in april in Nigeria, steeds vaker voorkomen en steeds gevaarlijker worden.

Extreme hitte heeft meer effecten op het menselijk lichaam dan enkel ongemak. Wie langdurig in een warme omgeving verblijft, loopt risico op uitdroging en hitte-uitputting, wat uiteindelijk kan leiden tot een zonnesteek. Dit kan levensgevaarlijk zijn voor kinderen, ouderen en mensen met gezondheidsproblemen. Tijdens de hittegolf in Nigeria zag medisch personeel een sterke toename van het aantal patiënten met hittegerelateerde aandoeningen. Eén vrouw verloor zelfs haar kindje tijdens de zwangerschap door de aanhoudende hitte. Om dit te voorkomen, begonnen ze met het actief promoten van hydratatie en bescherming tegen de zon. De druk op de gezondheidszorg neemt toe, vooral omdat chronische aandoeningen zoals ademhalingsproblemen en hart- en vaatziekten verergeren tijdens de hete zomermaanden in Nigeria.

Verschillende veiligheidsrichtlijnen, opgesteld door experts, geven aanbevelingen om de impact van hittegolven te beperken: voldoende drinken, overdag binnenblijven, lichte en luchtige kleding dragen, en het gebruik van ventilatoren of koude douches helpen om de lichaamstemperatuur onder controle te houden.  Kwetsbare groepen, zoals mensen met gezondheidsproblemen of daklozen, lopen vaak het meeste risico.

Milieuactivisten en wetenschappers luiden de noodklok en roepen op tot onmiddellijke, duurzame beleidsmaatregelen in Nigeria. De hoge temperaturen die we eerder dit jaar zagen, benaderden bijna het record van 46,5 graden Celsius dat in 2004 werd gemeten in Yola. Zolang er geen daadkrachtig en gecoördineerd optreden komt van alle sectoren, inclusief overheden, milieuorganisaties én burgers, zullen extreme hittegolven blijven toenemen, en daarmee ook het aantal slachtoffers.