Chin Brotherhood-soldaten na de verovering van Matupi in Myanmar. Foto Chin Brotherhood. Bron:The Irrawaddy, contentpartner van Global Voices.

Dit artikel is oorspronkelijke gepubliceerd op 7 januari 2025 op The Irrawaddy, een onafhankelijke nieuwswebsite in Myanmar, die sinds de militaire staatsgreep in 2021 naar Thailand is verbannen. Een geredigeerde versie is opnieuw gepubliceerd, als onderdeel van een wederzijdse inhoudelijke overeenkomst met Global Voices.

In 2025 gaat er iets veranderen. Dat melden analisten die Myanmarese burgers hebben gesproken, zowel in als buiten het door oorlog verscheurde land, sinds het leger door een staatsgreep in februari 2021 de macht greep. Zal er een nieuwe federale democratie of een mislukt, gedesintegreerd en gebroken Myanmar uit het conflict voortvloeien?

Het is erg moeilijk in te schatten waar het land in 2025 naar toe gaat, behalve de verwachting dat het verder in duisternis en economische tegenspoed kan wegglijden, waarbij het gewapende conflict zich naar centraal-Myanmar uitbreidt.

Welke veranderingen kunnen we daarom verwachten? Volgens politieke analisten zijn er misschien belangrijke politieke gebeurtenissen op komst. De navolgende gebeurtenissen aan de horizon kunnen het lot van de natie in 2025 beïnvloeden.

Verkiezingen

Komen er dit jaar verkiezingen? Of politieke onderhandelingen? Of wordt het bloedvergieten? Activisten en watermeloenen (junta-soldaten die spioneren voor de pro-democratische beweging) binnen de strijdkrachten, vertellen dat ze vastbesloten zijn om de leider van het regime, Min Aung Hlaing, te verwijderen. Maar als dit waar is, wie moet dit dan uitvoeren? De etnisch gewapende oppositie wil een einde aan de militaire dictatuur maken. Machtige etnische gewapende groeperingen en opstandelingen zijn druk bezig met het opstellen van een toekomstige agenda. Tot nu toe behaalden ze veel militaire overwinningen en territoriale terreinwinsten.

Zullen we de val van Sittwe, de hoofdstad van de deelstaat Rakhine, nog vóór de Dag van de Strijdkrachten op 27 maart, nog meemaken? En zegevierende etnische leiders autonome regio's zien aankondigen in Rakhine, Chin en Kachin?

Als dat waar is, maken we misschien de ineenstorting van binnenuit van het leger en de val van de Staatsbestuursraad ( SAC) mee. En wat te zeggen van de vrijlating van gedetineerde regeringsleiders, waaronder de vorige president Aung San Suu Kyi, die nu 80 is? Zo niet, zijn we dan getuige van haar geheime begrafenis op een onbekende plaats? Of, optimistischer, gaan we meemaken dat er een belangrijke politieke conventie wordt gehouden, om een tijdpad naar aanloop van verkiezingen uit te zetten? En hoe moet het vervolgens met de interventie van de buurlanden, zoals de door China gesteunde “vredesmachten”, geleid door de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties?

De junta heeft gezworen de verkiezingen op basis van een willekeurig tijdschema te organiseren, terwijl China verklaarde dat ze de stemming zou steunen. De oppositie heeft in meerderheid de verkiezingen verworpen, en critici betwijfelen of deze onder de huidige omstandigheden kunnen worden gehouden. Ze heeft de verkiezingen verworpen, omdat ze niet vrij, eerlijk of voor iedereen toegankelijk zijn, en alleen dienen om de militaire dictatuur nog steviger in het zadel te houden. De oppositie, waaronder de Regering van Nationale Eenheid (NUG), wil bewijzen dat ze gemeenschappelijk optreedt en een geloofwaardig alternatief voor het regime biedt. In plaats van het zoeken naar erkenning, moet het NUG doorgaan met het zoeken naar steun onder etnische groeperingen, en laten zien dat ze een levensvatbaar alternatief voor de junta kan zijn.

De militaire junta verliest terrein

Ondanks pessimistische vooruitzichten van deskundigen over Myanmar, leden de strijdkrachten in 2024 aanzienlijke verliezen. Het Noordoostelijk Militair Commando in de staat Shan State, grenzend aan China, en het Westelijk Commando in de staat Rakhine, grenzend aan Bangladesh, werden door de verzetsgroepen veroverd, waarbij hoge militairen en duizenden soldaten werden gedood of zich overgaven. Hierbij werden enorme hoeveelheden munitie, wapens, gepantserde voertuigen, artillerie en tanks buitgemaakt.

De militaire Lichte Infanterie Divisies (LID’ s), ooit gevreesd en bewonderd toen ze onder de voormalige dictator General Ne Win dienden, en vochten tegen etnische opstandelingen en Birmese communisten, werden de afgelopen twee jaar in de staten Shan, Kachin, Kayah en Rakhine met smadelijke nederlagen geconfronteerd.

Het regime heeft daarom zwaar op haar luchtmacht geleund. Om het offensief, de oorlog en de etnische gewapende organisaties langs de Chinees-Myanmarese grens een halt toe te roepen, is het regime momenteel sterk van China afhankelijk.

Het goede nieuws  is in elk geval, dat het leger in een staat van verval verkeert; het is verzwakt en het krimpt. Het kent een golf van deserties, nederlagen, een laag moreel en verlies aan waardigheid. Samen met een groeiende wrok in de gelederen van het leger, wordt door de oppositie gespeculeerd, dat de leiders van het regime zouden kunnen worden vermoord of afgezet.

Het is belangrijk om te weten dat het merendeel van de Birmese bevolking geen enkel teken van spijt of verdriet heeft getoond over de verliezen en grote nederlagen door het Myanmarese leger, dat ze ooit hebben gerespecteerd. Nee, ze tonen leedvermaak, wat ongebruikelijk is in de moderne geschiedenis van het Myanmarese leger. De oppositie, waaronder Birmese of etnische groeperingen die tegen het regime vechten, kan zich verheugen op de publieke steun. Het betekent een keerpunt voor het Myanmarese leger.

De economische vooruitzichten voor Myanmar blijven somber. Volgens de Myanmar Economic Monitor van de Wereldbank, wordt verwacht dat het Bruto Binnenlands Product (GDP) van Myanmar in het fiscale jaar, dat eind maart 2025 eindigt, met één procent zal krimpen, een neerwaartse bijstelling ten opzichte van de vorige prognose van bescheiden groei. Door de staatsgreep en een verplichte dienstplicht, had Myanmar ook last van een brain drain, omdat veel jongeren het land probeerden te ontvluchten.

Wanneer het gaat om natuurrampen of pandemieën, is Myanmar slecht voorbereid op het almaar verslechterende klimaat. Volgens rapporten van de Wereld Bank, de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) van de Verenigde Naties en onderzoekers, is het land een van de meest kwetsbare landen wereldwijd als het gaat om het klimaat.

De nachtmerrie van de buurlanden

In China, India, Bangladesh en Thailand neemt de onrust over de steeds slechter wordende situatie in Myanmar toe. Thailand en andere buurlanden maken zich grote zorgen over hun grensveiligheid, de transnationale cybercriminaliteit, de vluchtelingenstroom en de almaar toenemende gemeenschappen in ballingschap. Dus, afgezien van de machteloze Zuidoost-Aziatische landen, rijst de vraag wie in de  Myanmarese crisis wil interveniëren. China? India? Thailand? China, de meest invloedrijke externe speler in Myanmar, heeft de verkiezingen officieel gesteund, en houdt alle opties open, zolang de situatie volatiel en onvoorspelbaar blijft.

In tegenstelling tot de Verenigde Staten, heeft China serieuze politieke strategische belangen in Myanmar, vooral bij de instandhouding van de toegang tot de Indische Oceaan. Beijing wil een einde maken aan de Myanmarese crisis, maar onder haar eigen voorwaarden, en alleen wanneer het haar eigen belangen dient.

Sommige analisten denken dat China een verandering in de militaire leiding voorstaat (maar niet de ineenstorting van het leger), om een einde te maken aan het bewind van opperbevelhebber Min Aung Hlaing. Misschien denkt China dat de verkiezingen voor Min Aung Hlaing de weg vrijmaken om de politiek vaarwel te zeggen. Of maakt hij zich al op om te vertrekken? De generaals denken dat zij aangewezen zijn om het land te besturen. Daarom zullen ze niet vertrekken, tenzij ze worden gedwongen of er een duurzaam politiek compromis kan worden bereikt.

Voor Bangladesh is er geen enkele mogelijkheid om de Rohingya-vluchtelingen in 2025 te repatriëren. Momenteel rekruteert het regime in Myanmar de Rohingya, om het opkomende Arakan-leger (de AA, een etnisch-nationalistische groepering), dat bijna de hele staat Rakhine onder controle heeft, te bestrijden. De Verenigde Liga van Arakan, de politieke vleugel van de AA, heeft laten weten dat ze de regio Rakhine een autonome status wil geven.

Hoe zal Bangladesh reageren op de bestendiging van de staat Rakhine door de AA?  En hoe zit het met de moslimextremisten? Myanmar en Bangladesh zijn fragiele staten, en het uiteenvallen van Myanmar zal de spanning en het conflict tussen de beide landen alleen maar doen toenemen.

Hoe dan ook, uiteindelijk zijn politieke onderhandelingen de sleutel voor een oplossing, maar de gevechten zullen niet snel eindigen, omdat de Birmaanse oppositie en de etnische strijdkrachten weten dat verdere militaire successen bij toekomstige onderhandelingen ze in de toekomst grotere politieke invloed zal opleveren.

Eind goed, al goed?

En last but not least, onze felicitaties voor de Myanmarese bevolking! Zij zijn de helden die het geloof en de hoop tijdens de revolutie, die op  het punt staat haar vijfde jaar in te gaan, levend hebben gehouden.

We beleven allemaal sombere tijden en we zijn doodmoe, maar bij veel mensen in Myanmar leeft de hoop dat het moorddadige regime spoedig omver zal worden geworpen, of dat er een wonder zal plaatsvinden waardoor het verdwijnt.

Maar ook in een labiele wereld verdienen de inwoners van Myanmar onze aandacht en applaus voor hun doorzettingsvermogen, veerkracht en strijdlust! Nooit zullen ze een terugkeer van het militaire bewind en de status quo accepteren.