Deze illustratie is gebruikt met toestemming van Minority Africa.

Dit verhaal is geschreven door Abdullahi Jimoh en op 22 november 2024 gepubliceerd door Minority Africa. Een herziene versie is hieronder opnieuw gepubliceerd als onderdeel van een samenwerkingsovereenkomst met Global Voices.

Je kunt ze niet over het hoofd zien: de kinderen op de Kpansia markt in Yenagoa, de hoofdstad van de staat Bayelsa in Nigeria. Je kan ze niet missen. Ze lopen daar dagelijks, veelal op blote voeten. Terwijl hun leeftijdsgenoten op school zitten, spelen zij met afgedankte autobanden op de markt. Althans, als ze niet in een kano zitten op zoek naar vis om hun ouders te helpen. De 12-jarige Akumogbia vertelt:

I was in Primary six when I stopped going to school. Though I wasn’t happy about it, it was due to my parents’ financial struggles.

Ik zat in het laatste jaar van de basisschool toen ik van school ging. Ik wilde dat niet, maar het kwam door de financiële problemen van mijn ouders.

Akumogbia's ouders zijn vissers en konden zijn schoolgeld niet meer betalen. Daarom vroegen ze hem om te stoppen met school en mee te werken in de visserij. Hij had graag op school willen blijven, maar is nu één van de vele niet-schoolgaande kinderen in Nigeria.

Een veilige haven

Nog iets wat je niet over het hoofd kan zien, is de bibliotheek in Yenagoa: Yellow House Library. Het hoge houten geraamte bedekt met felgeel zeil valt op. Binnen snuffelen enthousiaste kinderen in boekenkasten, nestelen zich op plastic stoelen of houten banken en duiken in de verhalen. De bibliotheek werd in 2021 opgericht door Babawale Babafemi en begon als leesclub om taalvaardigheid onder niet-schoolgaande kinderen te stimuleren. Babafemi wilde ook een veilig onderdak voor de verzameling boeken die hij van zijn vader had geërfd.

‘Mijn vader was schooldirecteur in Kwara. Hij was een geleerd man die van erg lezen hield’, vertelde Babafemi in een interview aan Minority Africa.

De bibliotheek is elk weekend open en verwelkomt iedereen die zich wil onderdompelen in de wondere wereld van boeken. Bij aankomst worden de kinderen in groepen verdeeld, waarbij elke groep een boek uitkiest om die week samen te bespreken. Er zijn momenteel meer dan 60 kinderen die regelmatig deelnemen. De impact die deze bibliotheek op de kinderen heeft, laat zien hoe bibliotheken kunnen bijdragen aan cognitieve groei en taalontwikkeling van een samenleving  kunnen ondersteunen. Voordat wijlen voormalig gouverneur Diepreye Alamieyeseigha in 2002 de eerste bibliotheek liet bouwen, was er in de hele staat geen enkele bibliotheek te vinden.

In 2018 had Bayelsa slechts drie openbare bibliotheken, terwijl het één van de 23 staten in Nigeria is met een onderwijsachterstand. Onderwijs wordt hier als onbelangrijk wordt beschouwd. Bayelsa is een arme kustregio, waardoor de prioriteit van de inwoners ligt bij de visvangst. Hierdoor gaan er steeds minder kinderen naar school.

‘De kinderen zijn makkelijk te herkennen. Ik zie ze dagelijks, van maandag tot en met vrijdag, terwijl hun vrienden naar school gaan’, zegt Babafemi.

I get them to take me to their parents. When I ask their parents or relatives why the children were not in school? They say there’s no money to send them there, so I will talk them into allowing their children to visit my library every weekend.

Ik vraag ze om me naar hun ouders brengen. Als ik hun ouders of familieleden vraag waarom hun kinderen niet naar school gaan? Dan zeggen ze dat er geen geld is om ze daarheen te sturen, dus probeer ik ze over te halen om hun kinderen elk weekend naar mijn bibliotheek te laten gaan.

Volgens een recent UNESCO-rapport woont meer dan de helft van de ongeschoolde wereldbevolking (51 procent) in Sub-Sahara Afrika. Dat was in 2000 nog 32 procent. In 2023 waren naar schatting 250.000 van de 20 miljoen niet-schoolgaande kinderen in Nigeria afkomstig uit de staat Bayelsa.

Babafemi is ervan overtuigd dat goede taalvaardigheid de sleutel kan zijn tot een goed leven en legt uit hoe het zijn eigen leven heeft beïnvloed:

Reading and writing have played a major role in my life; the people I have met who have shaped my life are from my literary circle. Reading also enhances my mental health.

Lezen en schrijven hebben altijd al een grote rol gespeeld in mijn leven; de mensen die mijn leven hebben beïnvloed, delen mijn voorliefde voor boeken. Lezen draagt ook bij aan mijn mentale gezondheid.

Met geld dat wordt opgehaald via social media betaalt Babafemi elk weekend de vervoerskosten voor een aantal kinderen en zorgt hij ook voor versnaperingen om hen te motiveren naar de leesclub te komen. De club geeft de kinderen boeken mee naar huis, die de week erna worden besproken, om ze aan het lezen te houden.

Het is overduidelijk dat de bibliotheek een positieve invloed heeft op het leven van deze kinderen. Door regelmatig te lezen, deel te nemen aan groepsdiscussies, en daarnaast de lessen te volgen van Babafemi en zijn vrienden, zitten kinderen als Akumogbia weer op school en scoren ze uitzonderlijk goed bij de toelatingsexamens. Rejoice Ekizam, een lid van de bibliotheek, vertelt een soortgelijk verhaal.

I joined one year ago, and the teaching in the library helped me in the entrance examination.

Sinds een jaar ga ik naar de bibliotheek en de lessen daar hebben me geholpen bij het toelatingsexamen.

Ekiza ging in 2021 niet meer naar school omdat zijn familie het schoolgeld, omgerekend ongeveer €2,58  per dag, niet kon betalen. In 2023 ontmoette hij Babafemi, die hem vanaf die tijd voortdurend bijles heeft gegeven. Nu is Ekiza met behulp van deze lessen teruggekeerd naar school. Hij blinkt uit in zowel Engels als wiskunde.

When I started with the children, to be honest, there was no improvement. They had left school for a long period, and learning seemed strange to them. I dedicated four months to them. Now, there is  an improvement as I have enrolled six of them who passed the entrance examination to school.

Toen ik met de kinderen begon, was er eerlijk gezegd geen verbetering. Ze waren lange tijd niet naar school geweest en leren was hun onbekend. Ik heb vier maanden met hen gewerkt. Nu gaat het beter; zes van de kinderen die geslaagd zijn voor het toelatingsexamen heb ik ingeschreven op school.

Om de kinderen en de gemeenschap nog meer aan te moedigen om te lezen en leren, organiseert Yellow House Library twee keer per jaar de Street Slam, een spellingswedstrijd op het plaatselijke marktplein. De wedstrijd trekt jonge deelnemers uit de hele gemeenschap en geeft ze een podium om te laten zien hoe goed ze kunnen spellen. In 2022 won de 14-jarige Blessing Perekosufa, een trouwe bezoeker van Yellow House Library die ervan droomt om arts te worden.

Perekosufa helpt haar familie de kost te verdienen door met een kano naar eetbare slakken, alikruik, te zoeken. Drie jaar geleden moest ze van school omdat haar ouders het schoolgeld niet konden betalen. Sindsdien is de bibliotheek haar favoriete plek, waar ze zich onderdompelt in de vele soorten boeken. Ze vertelt Minority Africa:

I started visiting Yellow House Library three years ago to improve my literacy. I felt so excited when I took second position in the competition. I will never forget the library when I grow up.

Drie jaar geleden kwam ik voor het eerst naar Yellow House Library om mijn taalvaardigheid te verbeteren. Ik was zo ontzettend blij toen ik tweede werd in de wedstrijd. Ik zal de bibliotheek nooit vergeten als ik later groot ben.

Haar favoriete boek is Americanah van Chimamanda Ngozi Adichie.

Reading a mature book like ‘Americanah’ has not only enabled me to master some big new words but also improved my fluency in English language speaking.

Door het lezen van een goed boek als Americanah heb ik niet alleen een aantal moeilijke woorden geleerd, maar heb ik ook mijn Engelse spreekvaardigheid verbeterd.

Babafemi zegt dat er zelden tieners uit kansarme gezinnen aan de bekende spellingswedstrijden in Nigeria meedoen, dus organiseerde hij Street Slam om deze kinderen het gevoel te geven dat ze erbij horen. De 12-jarige Ebitare Okilo die eveneens niet naar school gaat, brengt een groot deel van zijn tijd door in de winkel van zijn tante. Toch lukte het hem om de tweede plaats te behalen in de wedstrijd van november 2023.

‘Verhalen bespreken met mijn medeleerlingen is één van de redenen waarom ik het zo leuk vind om naar de bibliotheek te gaan, en onze docenten zijn vriendelijk’, zegt Okilo. Zijn favoriete boek is What every child should know van Lark Sontag. Na het boek meerdere keren te hebben gelezen, heeft hij geleerd over de uitdagingen van opgroeien en hoe daarmee om te gaan. Iets wat hem veel hoop voor de toekomst heeft gegeven.

Structurele uitdagingen

Ondanks alle goeds dat de bibliotheek de gemeenschap brengt, staan ze voor grote uitdagingen; beperkte middelen staat op de eerste plaats. Verder krijgen de kinderen geen steun van hun ouders, die het zich al nauwelijks kunnen veroorloven om hen naar de bibliotheek te brengen. In een poging Babafemi te helpen hun schoolgeld te blijven betalen, kwamen de kinderen met een verrassend voorstel: het verkopen van zakjes water om geld in te zamelen.

‘Voordat de bibliotheek er was, hadden ze veel bijbaantjes om het hoofd boven water te houden’, zegt Babafemi. ‘Ik ken een aantal tieners van de markt, sommigen malen peper en sommigen helpen tegen betaling met het dragen van ladingen. Om eerlijk te zijn wil ik dit niet aanmoedigen, maar zij hebben een stabiel inkomen nodig.’

De bibliotheek heeft ook te maken gehad met wateroverlast, waardoor een deel van de boekencollectie is beschadigd. Bayelsa ligt samen met vijf andere staten in de geopolitieke zone die South-South wordt genoemd en het is één van de 33 van de 36 staten in Nigeria die jaarlijks te maken krijgen met overstromingen als gevolg van de klimaatcrisis.

Ondanks de obstakels zetten Babafemi en de kinderen door en zien ze een toekomst voor zich waarin de bibliotheek groeit en meer lezers kan ontvangen. Voor Okilo is Yellow House Library een kans op een betere toekomst. Tijdens de laatste spellingswedstrijd in november 2023 stond hij trots op het plein met een bord in zijn hand waarop stond: ‘We groeien door wat we meemaken… maar we groeien in kracht, hoop en waardigheid’.

Voor de kinderen van Yellow House Library symboliseert elk boek een kans om te dromen op een leven ver weg van de visserij.