
Afbeelding van Arzu Geybullayeva
Op 16 januari is Marina Vasilyeva, de vice-minister van Jeugd en Sport in Azerbeidzjan, uit haar functie ontheven [en – alle links]. Het ontslag van Vasilyeva houdt verband met beschuldigingen van fysiek en psychologisch wangedrag binnen de Azerbeidzjaanse Gymnastiekfederatie, waar ze van 2009 tot 2021 hoofdtrainer was. Het misbruik werd door de Internationale Gymnastiekfederatie (FIG) aan het licht gebracht na een onderzoek van vier jaar, waarbij de FIG uiteindelijk op 6 januari besloot straffen op te leggen aan de Azerbeidzjaanse Gymnastiekfederatie en een aantal van haar coaches, waaronder Vasilyeva. De eerste vice-president en first lady van Azerbeidzjan, Mehriban Aliyeva, leidt de Gymnastiekfederatie van Azerbeidzjan. In 2002 werd ze voorzitter van de federatie. Sinds de onthullingen zijn er geen officiële verklaringen afgelegd namens de Azerbeidzjaanse Gymnastiekfederatie.
De beschuldigingen
De Gymnastics Ethics Foundation (GEF) (Stichting Ethiek Gymnastiek), een onafhankelijk orgaan opgericht door de FIG om de integriteit van gymnastiek wereldwijd te waarborgen, startte het onderzoek formeel in 2020. Het verzamelde bewijsmateriaal van verschillende belanghebbenden, waaronder getuigenverklaringen van Azerbeidzjaanse actieve en voormalige gymnasten, hun ouders en coaches.
Azerbeidzjaanse atleten die aan het geweld en wangedrag werden blootgesteld, zochten eerst hulp bij de nationale federatie, maar nadat ze, zoals zij het omschrijven, een totale minachting voor hun klachten zagen, uitten ze hun zorgen bij de GEF, zoals uit het casusdocument blijkt. Hierin wordt ook vermeld hoe getuigen onder druk werden gezet om hun namen en klachten in te trekken.
Het vier jaar durende onderzoek bracht een patroon van psychologische intimidatie en fysieke mishandeling door de coaches aan het licht.
De coaches waren verantwoordelijk voor fysieke mishandeling en misbruik, waaronder slaan, een poging tot het wurgen van een atleet, gewichtsschande, een verplicht afslankdieet, verbaal geweld, het ontzeggen van het voeren van gesprekken met familie, het achterhouden van financiële beloningen aan atleten, en vele andere zaken, zoals beschreven in het dossier. Tijdens het onderzoek heeft de AGF geantwoord dat de GEF buiten haar jurisdictie handelde, en dat de klachten tegen de coaches onvoldoende en/of ontoereikend waren.
In totaal werden er vier coaches gestraft, waaronder Marina Vasilyeva, Siyana Vasilyeva (dochter van Marina Vasilyeva), Evgeniya Vilyayeva en Natalia Bulanova (Bulanova was de enige persoon die werd vrijgesproken van alle aanklachten). De GEF somde in zijn besluit een reeks disciplinaire maatregelen op waarmee de coaches te maken zullen krijgen wegens het overschrijden van talrijke bepalingen van de FIG-statuten, de ethische code, de disciplinecode en het beleid en de procedures voor het beschermen en waarborgen van de veiligheid van deelnemers aan gymnastiek.
Daarnaast heeft de stichting de AGF een boete van in totaal CHF30,000 (USD32,800) opgelegd en uitgesloten van deelname aan de komende FIG-zakenbijeenkomsten in 2025 en 2026. Het beschermingsbeleid van de nationale federatie zal de komende twee jaar onder gecontroleerd toezicht staan.
Stilte vanuit de nationale federatie
De officiële website van de nationale federatie vermeldt geen van de namen van de coaches onder de staf van de federatie die in het onderzoek zijn genoemd, behalve Bulanova. Noch de president van de federatie Mehriban Aliyeva, noch de federatie zelf heeft enige publieke verklaring afgelegd naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek. Hun actieve weerlegging van de onderzoeksvragen van de GEF is echter terug te vinden in het casusdocument.
In augustus 2024 prees Mehriban Aliyeva nog het team ritmische gymnastiek van Azerbeidzjan, dat als vijfde eindigde op de Olympische Spelen in Parijs. “Bravo! Ik ben trots op jullie! Beste gymnasten, dankzij jullie werk, doorzettingsvermogen en verlangen om de beste te zijn; de vooruitgang is duidelijk! Bedankt voor jullie vaardigheid, verlangen om te winnen en sierlijke uitvoering van de moeilijkste elementen! Nieuwe overwinningen en prestaties voor jullie! Ik houd van jullie!”, schreef de first lady.
Het team werd getraind door een van de nu gestrafte coaches, Siyana Vasilyeva. In 2021 werd Siyana Vasilyeva verkozen tot vertegenwoordiger van de atletencommissie voor ritmische gymnastiek van de Internationale Gymnastiek Federatie (FIG). Hoewel ze nog steeds lid is op het moment dat dit verhaal wordt geschreven, vertelde het uitvoerend comité van de commissie aan AP (Azerbeidzjaanse nieuwsorganisatie) dat er volgende maand een discussie zal plaatsvinden over de status van Vasilyeva.
Op 9 januari 2025 ontving Siyana Vasilyeva de onderscheiding “beste coach” tijdens een galaceremonie die werd georganiseerd door het ministerie van Jeugd en Sport.
Ondertussen vermeldt Mariana Vasilyeva nog steeds haar post als staatssecretaris op haar Instagrampagina.