Inheemse volkeren verdedigen hun traditionele landbouwmethoden, nu de autoriteiten de gewasrotatie-landbouw beperkingen opleggen. Foto van Prachatai, een contentpartner van Global Voices.

Dit artikel door Ratcha Satitsongtham is oorspronkelijke gepubliceerd door Prachatai, een onafhankelijk nieuwsmedium in Thailand. Een opnieuw geredigeerde versie is gepubliceerd door Global Voices, als onderdeel van een wederzijdse inhoudelijke overeenkomst.

De Pwo Karen van Ban Mae San leven in harmonie met de natuur. Ze houden hun traditionele landbouwmethoden en rijke culturele erfgoed al  meer dan 300 jaar in ere. Maar door overheidsmaatregelen loopt hun traditionele manier van leven nu gevaar.

Door de enorme luchtvervuiling hadden inwoners van Bangkok en Noord-Thailand de afgelopen jaren te kampen met ademhalingsproblemen. Omdat de luchtkwaliteitsindex in deze maanden tot 150 en zelfs 200 AQI kan oplopen, vinden de mensen dit onveilig, en is het dragen van anti-vervuilingsmaskers inmiddels belangrijk. Als reactie heeft de regering zich ingezet de nodige instructies en oplossingen te verschaffen.

Inheemse volkeren krijgen vaak de schuld als belangrijke oorzaak van luchtvervuiling. Gewasrotatie, ook bekend als zwerflandbouw of arbeidsintensieve landbouw, wordt door regeringsleiders en de reguliere media vaak als negatief gezien, niet alleen als bron van milieuverontreiniging, maar ook als een oorzaak van natuurrampen, zoals overstromingen en aardbevingen. Dit standpunt, waardoor de vooroordelen tegen inheemse volkeren worden versterkt, wordt vaak zonder degelijk onderzoek verspreid. Maar een nadere beschouwing over hoe gewasrotatie wordt beoefend, laat een genuanceerder beeld zien.

Planten en zaaien

In de provincie Lampang in Noord-Thailand wonen minstens 12 Karen-gemeenschappen die al generaties lang gewasrotatie in de landbouw toepassen. Ban Mae San, een van de gemeenschappen met een levendige cultuur en met grondstofrijke hulpbronnen, beslaat volgens de Northern Development Foundation  een oppervlakte van 29 vierkante meter. In ongeveer 40 procent van het gebied, of 12 vierkante kilometer, wordt gewasrotatie toegepast, en de resterende oppervlakte aan land is bestemd voor natuurbehoud, spirituele activiteiten en andere doeleinden. Natthanon Lapma, inwoner van Ban Mae San, vertelde hoe ze het land benutten:

Wij voorzien in ons levensonderhoud zoals onze voorouders dat deden. De gewasrotatie-akkers van vandaag bij Ban Mae, liggen er nog net zo bij als 300 jaar geleden. Op één perceel planten we bij voorkeur rijst uit een hoger gelegen gebied, maar ook verschillende gewassen, zoals bananen, pepers, bonen, taro, yams en andere groenten en fruit die de dorpelingen het hele jaar door kunnen oogsten.

Zoals elk jaar, hadden de Karen – ook in mei 2023 – de akkers vooraf bewerkt voor het planten van rijst. Voordat ze hiermee begonnen, werd er een ritueel opgevoerd om te bepalen welke verschillende rijstvarianten geschikt zouden zijn als voedsel voor de gezinnen. Natthanon vertelde dat dit ritueel niet alleen belangrijk is voor hun weerbaarheid, maar ook voor de agrarische diversiteit.

Na het inzaaien en planten op de rijstvelden, verheugen de Karen zich al op de prachtige velden en de de vruchten die het regenseizoen heeft afgeworpen. Terwijl ze hierop wachten, verwijderen ze regelmatig onkruid en grassen van de velden, zonder gebruik van chemicaliën. De rijst en andere gewassen moeten het vooral hebben van regenval en groeien op natuurlijke wijze, zonder kunstmest of irrigatiesystemen. De resultaten van hun arbeid komen vooral het levensonderhoud van de Karen ten goede, terwijl ook de prijzen van het voedsel dalen.

Oogst en gewasrotatie-cycli

In november wordt er geoogst. Phichet Thuengwa, een christen-Karen uit Ban Mae San, had het druk met het binnenhalen van de rijst op het laatste perceel. Hij vertelde dat van de vele soorten rijst, er in 2023 vijf uitzonderlijk goed presteerden en waarschijnlijk opnieuw worden geplant. Eén soort sprong er vooral uit.

Toen Phichet na de oogst naar het dorp terug wandelde, vertelde hij dat direct na de oogst het veld “rai lao” (braak) komt te liggen. Het veld moet dan minimaal zeven jaar braak liggen, voordat er weer rijst kan worden verbouwd. Door een beduchte opstelling van de overheid, moet deze periode soms met 15 tot 20 jaar worden verlengd. Bij een volgende oogst wordt er een ander veld gebruikt. Terwijl men wacht tot een “rai lao”zich herstelt, wordt er een bijzondere boom geplant, die bepalend is voor hun dorp en voor meerdere doeleinden kan dienen.

“Zie je de kleine makhwaen-boom daarginds? De dorpelingen van Mae Sa gebruiken de leeftijd van de makhwaen-bomen om de leeftijd van de “rai lao” en de dienovereenkomstige braakliggende periode te meten.

De makhwaen of zanthoxylum limonella (een medicinale plant), staat ook bekend om de aromatische en pittige smaak in Noord-Thaise gerechten. De dorpelingen oogsten de makhwaen van november tot begin januari, te beginnen rond de tijd dat  de rijstoogst bijna is voltooid. De makhwaen kan worden geoogst bij een hoogte van vier tot vijf meter. Het is niet alleen een belangrijke inkomstenbron en een manier om de oogstperiode te volgen, maar ook een bewijs voor de overheid dat het herstellende land gereed is om te worden gebruikt.

Repressie door de staat

De Pwo Karen in Ban Mae San leven nog steeds volgens een aloude traditie, waarbij het samenspel tussen mensen en natuurlijke bronnen voorop staat. Omdat ze kunnen aantonen dat ze zich hier al ruim 300 jaar geleden hebben gevestigd, en hun gemeenschap al ver voor de aanwijzing van het gebied door de regering in 1991, bekend als Tham Pha Thai National Park, bestaansrecht heeft, had dit tot gevolg dat er een enorme  gemeenschappelijke overlapping plaatsvond tussen hun velden en de beschermde gebieden.

Na de militaire staatsgreep in 2014, lanceerde generaal Gen Prayut Chan-o-cha de Forest Reclamation Policy, waardoor de staatsinmenging in de inheemse gemeenschappen werd opgevoerd. In 2015 voerde het Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation de uitspraak versneld door voor alle nationale parken, waaronder Tham Pha Thai.

Aangemoedigd door de National Parks Act uit 2019, die zonder publieke raadpleging werd uitgevaardigd, heeft de staat de controle op landinrichting en de toegang tot hulpbronnen verder aangescherpt. Gemeenschappen in de buurt van Ban Mae San werden vaak geïntimideerd door boswachters en militaire autoriteiten uit het Pratu Pha Special Forces Camp. De dorpelingen uit Ban Mae San merken dat hun manier van leven gevaar loopt:

Zelfs wanneer we voorbereiding treffen om een nationaal park aan te kondigen, worden we al door de regeringsautoriteiten bedreigd. Hoeveel erger kan het nog worden wanneer er uiteindelijk toch een nationaal park wordt gerealiseerd? Hoe kunnen dorpelingen die gewasrotatie zonder eigendomsbewijzen of bewijsrecht beoefenen, nog verder leven wanneer ze niet langer hun landbouwmethode kunnen toepassen? Op hun land zou zelfs beslag kunnen worden gelegd ten faveure van het park. Wanneer dat ooit zou gebeuren, gaan we als levende dode door het leven, want ons land is ons leven. Gewasrotatie is de ziel van het Karen-volk.

Verbod op verbranding

Een andere omstreden maatregel is het verbod op verbranding. Volgens de regering is het verbod op verbranding noodzakelijk om de vervuiling door de verbranding, waarbij gevaarlijke PM2.5 deeltjes vrijkomen, te minderen. In het kader van de Prevention and Mitigation Act, heeft de provincie Lampang als eerste in 2011 een verbod op verbranding ingesteld. Het verbod geldt meestal van maart tot april, wanneer de dorpelingen zoals vanouds de gewasrotatievelden verbranden, om het land voor te bereiden op zelfvoorzienende landbouw.

Het verbod op verbranding is niet de ultieme oplossing, maar heeft het probleem kennelijk verergerd. Somkit Thittha, dorpshoofd van Ban Mae San:

Wanneer we op het punt staan te verbranden en dat niet is toegestaan, moeten we ons haasten om dat eind februari alsnog te doen, voordat het verbod wordt aangekondigd. Maar tijdens de periode voor het verbod op verbranding, is de lucht nog vochtig, waardoor de  brandstof nog niet helemaal droog is. Daarom vindt de verbranding niet volledig plaats. Het gevolg is dat we uiteindelijk keer op keer opnieuw moeten verbranden.

Phachara Kamchamnarn van de Northern Development Foundation: “De enige manier om gewasrotatie bij de Karen te behouden, is om te stoppen met het algehele verbod op verbranding.” De Karen-gemeenschappen die gewasrotatie toepassen, beschikken over duidelijke beleidsplannen, zoals geplande verbranding, brandgangen en preventiemaatregelen tegen branden, waarbij het totale proces per perceel gemiddeld niet meer dan 10 tot 15 minuten in beslag neemt.

Pleidooi voor verandering

Inheemse gemeenschappen en belangengroepen bouwen samen aan een agenda om de inheemse rechten te bevorderen. Als lid van de Ban Dong Subdistrict Administrative Organization in Ban Mae San, heeft Natthanon aanbevelingen voor de regering opgesteld om nieuwe negatieve gevolgen voor de rotatielandbouw te voorkomen.

De strijd van de inheemse volkeren had gedeeltelijk succes door een kabinetsresolutie op 3 augustus 2010, waarbij hun land en traditionele leeefwijze onder bescherming van de overheid werden geplaatst.

Natthanon wijst erop dat de kabinetsresolutie van 3 augustus 2010 belangrijk is, maar niet genoeg om de rechten en culturele gebruiken onder etnische minderheden en inheemse volkeren te beschermen, vooral als het gaat over gewasrotatie. Overheidsfunctionarissen wijzen vooral op de wetgeving, die ze zien als een meer gezaghebbend orgaan dan kabinetsresoluties.

“De staat wil dat we de wet gehoorzamen. Ze moet ons ook ons via de wet beschermen, omdat we ons hier al hadden gevestigd voordat er al wetten bestonden”, vertelt Natthanon, “En we hebben inmiddels al bewezen hoe we met onze uitstekende gewasrotatie-landbouwmethoden, onder een veranderende omgeving, 29 vierkante kilometer bosgrond, samen met de de Karen van Ban Mae San, hebben kunnen behouden.”