Overstroming bij een huis na regenval. Foto Bobbybopy op Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0 Deed)

Door Grace Kobare

Kenia werd met hevige regenval en overstromingen geconfronteerd, vooral in de maanden half maart tot mei 2024. De maart tot mei regens (MAM) resulteerde in hevige regenval in meerdere regio's in het Oost-Afrikaanse land, waaronder het Victoriameer, de Rift Valley met de hooglanden in het westen en oosten (inclusief het gebied rondom Nairobi), de laaglanden in het zuidwesten, de kust en in het noordoosten. De regenval veroorzaakte enorme schade in 42 van de 47 provincies in Kenia, waarbij de hoofdstad Nairobi, Homa Bay, Kajiado, Mandera en Nakuru het zwaarst door de overstromingen werden getroffen.

In 2020 was ruim 50 procent van de Kenianen werkzaam in de landbouw. Op 10 mei 2024 was bijna 17.000 hectare landbouwgrond overstroomd, waardoor veel boeren zonder inkomsten zaten. Op 29 april hadden de overstromingen het handelsverkeer in tal van provincies ontregeld. De verwoesting van wegen en bruggen, samen met het preventief afsluiten van het wegennet, had ook gevolgen voor het dagelijkse verkeer tussen de provincies.

Op 14 april kondigde de overheid aan dat snelle hulpteams klaarstonden om reparaties en onderhoud uit te voeren, maar ook om de continuïteit van essentiële diensten veilig te stellen, waarbij rekening werd gehouden met aanzienlijke schade aan wegen, bruggen, scholen, gezondheidscentra en gebouwen. Toen op 26 april meer dan 150 medewerkers en 1.000 vrijwilligers werden ingezet om te helpen bij het bestrijden van de overstromingen, berichtte het Keniaanse Rode Kruis dat de zaak uit de hand dreigde te lopen, en riep ze de hulp in van andere organisaties.

Africanews meldde, dat de boeren half maart werden geconfronteerd met een enorme uitdaging, door de plotselinge overstromingen en het snel gestegen waterpeil. Hierdoor waren de boerderijen moeilijk te bereiken en de landbouwactiviteiten ontregeld. Boerin Martha Waema uit Machakos County, Kenia, verwachtte een rendement van KSh 200,000 (€ 1.345) uit haar investering in mais, erwten, kool, tomaten en boerenkool. Maar helaas werd haar hoop de bodem ingeslagen. Ze is nu 38 jaar boerin, maar dergelijke grote verliezen heeft ze nog nooit meegemaakt. De verwoesting had grote gevolgen voor haar financiële zekerheid, psyche en optimisme.

De National Drought Management Authority (NDMA) meldde in maart dat ongeveer 1,9 miljoen Kenianen door de hevige regenval voedselhulp nodig hadden. De NDMA deed een oproep om te doneren voor permanente voedselhulp en onbeperkte geldgiften, vooral aan kwetsbare groepen in overstromingsgevoelige gebieden

De schadelijke gevolgen door overstromingen op de voedselzekerheid werd steeds duidelijker, met overal  wateroverlast die grote schade aanrichtte aan de productie van gewassen. Ook zijn meer dan 9.000 stuks vee verloren gegaan en heeft 1.7000 hectare landbouwgrond onder water gestaan. 

De gevolgen voor de voedselvoorziening in Kenia door de hevige regenval, waren enorm. Dit had enorme gevolgen voor de voedselvoorziening in Kenia, waarna experts waarschuwden voor toekomstige problemen en de noodzaak van proactieve maatregelen.

Volgens experts is het van het grootste belang om de negatieve gevolgen van bodemerosie door overstromingen te temperen, en tot duurzaam landbeheer over te gaan.

Parlementslid John Mutunga, voorzitter van de landbouwcommissie voor de Nationale Assemblee, verklaarde dat de excessieve verzadiging met water de wortelademhaling en de groei van gewassen kan verstoren, waardoor de oogsten dit jaar verloren kunnen gaan. Ook vertelde hij dat het lange natte seizoen van dit jaar “een aanzienlijke bedreiging is voor onze landbouwproductie.” Bodemerosie, waardoor niet alleen de waardevolle bovengrond wordt uitgeput, maar ook de bodemstructuur wordt aangetast, zal uiteindelijk de productiviteit op de lange termijn in gevaar brengen.

Om deze uitdagingen aan te pakken, adviseerde Mutunga de boeren om natuurbeschermingsmethoden toe te passen, zoals de bouw van terrassen en het strategisch aanleggen van grasstroken, voor minder bodemerosie en een betere waterafvoer. De gevolgen van wateroverlast, waardoor essentiële mineralen verloren gaan, het gebruik van meststoffen die minder aanslaan en de vereiste extra investeringen, moet worden aangepakt. Daarom adviseerde hij  de boeren om ook alternatieve methoden toe te passen, waaronder biologische landbouw voor bodemherstel en behoud van productiviteit. 

Volgens Africanews, benadrukken John Mutunga en Jane Kirui, landbouwfunctionaris en werkzaam bij de Narok County overheid, het belang van de aanleg van  terrassen en andere maatregelen om bodemerosie tegen te gaan. Bijvoorbeeld het toepassen van  bodembedekkers, waaronder planten zoals klaver, erwten, en het gewas rogge, die worden gekweekt ter bescherming en verbetering van een gezonde bodem en een betere wateropname.

Het Beleid Beheer Landbouwgronden 2023 is ook cruciaal om deze uitdaging aan te gaan. De Eerste Secretaris op het ministerie van landbouw, Paul Ronoh: “Ons beleid streeft naar een kader om de bodemgesteldheid in uiteenlopende ecologische zones in kaart te brengen, waaronder de bepaling van het gehalte aan voedingsstoffen. Ook passen we het niet alleen  toe als routekaart voor bodembehandeling, maar ook als richtlijn voor de implementatie en interventies ter verbetering van de bodemgesteldheid.” Het beleid streeft naar duurzaam bodembeheer, specifieke interventies zoals bodembedekking, terrassen ter verbetering van de wateropname  en richtlijnen voor bodembehandeling voor herstel van een vruchtbare bodem. Bovendien wordt extra aandacht besteed aan capaciteitsopbouw, onderzoek en duurzame toepassingen, om de bodemrijkdommen op de lange termijn te beschermen.

De NAM-overstromingen brachten de ontoereikende paraatheid bij rampen in Kenia en de dringende noodzaak voor duurzaam landbeheer en betere prognoses aan het licht. Het valt nog te betwijfelen of de door experts voorgestelde risicobeperkende maatregelen – ook op het gebied van duurzaamheid – worden uitgevoerd, teneinde beter bestand te zijn tegen toekomstige hevige regenval.