Australische spooknettenkunst: inheemse mensen veranderen afval in schatten
Paddenvissen (en andere zeedieren), Michael Norman. Foto van de auteur. Met toestemming gebruikt.
Achtergelaten, verloren en weggegooid vistuig (abandoned, lost and discarded fishing gear/ALDFG) vormt een mondiale bedreiging [en – alle links]. Met name achtergelaten visnetten blijven na gebruik nog steeds vissen en andere zeedieren vangen (dit wordt vaak ‘spookvissen’ genoemd).
Volgens het Wereld Natuur Fonds (WWF):
It’s estimated that ghost gear makes up at least 10% of marine litter. This roughly translates to between 500,000 and 1 million tons of fishing gear abandoned in the ocean each year. Ghost gear impacts marine mammals, seabirds, sea turtles, and more, and is the type of debris that has proven to be the most lethal.
Geschat wordt dat spookvistuig voor minstens 10% van het zwerfvuil op zee zorgt. Dit vertaalt zich grofweg naar tussen de 500.000 en 1 miljoen ton vistuig dat jaarlijks in de oceaan wordt achtergelaten. Spookvistuig heeft gevolgen voor zeezoogdieren, zeevogels, zeeschildpadden enzovoorts, en is het soort afval dat het meest dodelijk is gebleken.
Een hoogtepunt van de Cairns Indigenous Art Fair (CIAF) (inheemse kunstbeurs van Cairns) waren de tentoongestelde Ghost Nets-kunstwerken. Bij deze kunstvorm wordt gebruik gemaakt van achtergelaten visnetten en ander weggegooid materiaal dat op de stranden wordt gevonden.
Ghost Nets-kunst CIAF 2024: Links: Ray – Sweetness (Rog – Beminnelijkheid), Florence Gutchen, 2024; Rechts: Crayfish on the reef (Rivierkreeftjes op het rif) – Eric’s Home Reef (Eric's Thuisrif), Jimmy John Thaiday, 2024. Afbeeldingen met dank aan CIAF. Met toestemming gebruikt.
Het is een kunstvorm die sinds het begin van de jaren 2000 in opkomst is. GhostNets Australia is in 2004 gestart en maakt deel uit van de programma's van de Ocean Earth Foundation. Sindsdien houdt het zich bezig met het promoten van oplossingen.
Deze video schetst de omvang van het probleem en hun werk met de eilandgemeenschappen Erub en Darnley in de Straat van Torres:
CIAF hield ook een uitverkochte Ghost Nets Masterclass-workshop met Lavinia Ketchell van Erub Arts.
Australische musea hebben uitgebreid kunstwerken tentoongesteld. Het Australian National Maritime Museum (Australische Nationale Maritieme Museum) presenteerde een collectie bij de Au Karem Ira Lamar Lu — Ghost Nets of the Ocean-tentoonstelling. Deze timelapse-video toont de installatie in 2018:
Het Australian Museum in Sydney heeft spooknetsculpturen in de collectie.
Ocean Earth Ghosts Nets Australia promoot al meer dan 20 jaar spooknetkunst. Hun video, The Young Man and the Ghost Net (De Jongeman en het Spooknet), laat niet alleen de eerste poppenkastvoorstelling in de Straat van Torres zien, maar illustreert ook hoe netten het milieu daar beschadigen:
Het is niet moeilijk om materialen voor de kunstwerken te vinden. Dit achtergelaten krabnet werd in 2024 vanaf de mangrovepromenade nabij de luchthaven van Cairns gespot:
Achtergelaten krabnet in Cairns, juli 2024. Foto van de auteur. Met toestemming gebruikt.
Mylene Holroyd van Pormpuraaw Arts and Culture Centre gebruikte een soortgelijk net voor onderstaand kunstwerk op CIAF 2024. Het stelt draadvinvis en zalm voor, lokale totems. Een totem is een natuurlijk object dat een bijzondere betekenis heeft voor individuele inheemse mensen.
Zeeschildpad in spooknet, Mylene Holroyd: Foto van de auteur. Met toestemming gebruikt.
Deze grote sculptuur, Nga’a Pinporro, is gemaakt door de inheemse gemeenschap van Pormpuraaw en bevindt zich in het Barramundi Discovery Centre in Karumba aan de kust van de Golf van Carpentaria:
Nga’a Pinporro – Barramundi Discovery Centre, Karumba Queensland. Foto van de auteur. Met toestemming gebruikt.
Er zijn projecten in andere landen die oceaanafval als kunst gebruiken. Washed Ashore werd in 2010 door Angela Pozzi in Oregon in de Verenigde Staten opgericht. Het heeft meer dan 66 grote sculpturen gecreëerd, zoals deze die op Instagram wordt getoond:
Kom ons bezoeken!
Heb je het goed geraden??? Onze nieuwste tentoonstelling is geopend in het Clearwater Marine Aquarium in Clearwater, Florida, beroemd vanwege het redden en rehabiliteren van Winter de Dolfijn uit de film Dolphin Tale! Zorg ervoor dat je de volgende keer dat je in de stad bent langs zwemt!
Spooknetkunst benadrukt niet alleen het probleem, het helpt ook om individuele kunstenaars en hun gemeenschappen financieel te ondersteunen en om initiatieven te financieren om het afval uit het milieu te verwijderen. Het Hunter Gatherer Network Oceans Art-programma is één initiatief dat ‘inheemse vrouwelijke kunstenaars helpt door uitrusting en trainingsprogramma's te leveren voor het terugwinnen, hergebruiken en recyclen van afval uit de zee’. Het wordt gefinancierd door het Plastic Collective in samenwerking met de Charles Sturt University (CSU). Het netwerk had een stand op de CIAF Art Market:
Hunter Gather Network — Dr. Anwaar Ulhaq (CSU), Lousie Hardman, Jeremy Sheehan (Hunter Gatherer Network) — op de Cairns Indigenous Art Fair. Foto van de auteur. Met toestemming gebruikt.
Er zijn netten op de meest afgelegen stranden van Australië te vinden. Chilli Beach ligt aan de oostkust van Cape York. Twaalf jaar geleden bracht achtergelaten afval al schade toe aan de kust en droeg het bij aan de verspreiding van microplastics:
Er zijn talloze andere initiatieven om de oceanen te ontdoen van visserijafval, met name mondiale initiatieven zoals Ocean Conservancy. Zijn Trash Free Seas-programma mobiliseert vrijwilligers, en voert onderzoek en bewustmakingscampagnes uit voor het publiek. Ook werkt het proactief aan preventie:
We prevent trash from entering the waters by working with everyone from individuals to businesses to change the products, practices and behaviors that lead to ocean trash.
We voorkomen dat afval in de wateren terechtkomt door met iedereen, van individuen tot bedrijven, samen te werken om de producten, praktijken en gedragingen te veranderen die tot afval in de oceanen leiden.
