
Viktor en Nadiia met hun kleindochter thuis in Hirnyk, Donetsk-regio. Foto met dank aan Ryan Carter, gebruikt met toestemming.
Sirenes, beschietingen, tranen en verwoesting is de harde realiteit op een doorsnee dag aan de frontlinie in het oosten van Oekraïne. De regio Donetsk, waarvan onlangs ruim de helft door Rusland is bezet, wordt bijna dagelijks meer dan 1.500 tot 2.500 keer beschoten. Veel beschietingen zijn gericht op woongebouwen en kritieke infrastructuur, zoals water- en elektriciteitsvoorzieningen.
Maar toch vinden veel mensen dat ze niet moeten vertrekken. Hoewel velen niet noodzakelijk hoeven te vertrekken, kunnen ze ook nergens anders terecht. Anderen kiezen er bewust voor om te blijven, ondanks dat ze naar een veiliger gebied kunnen verhuizen, dit meestal omdat ze dichter bij hun familie kunnen blijven wonen.

Een familiefoto, met dank aan Viktor en Nadiia.
Viktor en Nadiia zijn hiervan slechts een voorbeeld. Nadat ze elkaar in Hirnyk, in de regio Donetsk, hadden ontmoet, besloten ze daar met elkaar verder te gaan, gingen er vervolgens wonen en stichtten een gezin. Viktor werkte in de kolenindustrie, zoals velen in de Donbas, en Nadiia werkte af en toe in de detailhandel. Maar meestal was ze thuisblijfmoeder voor haar twee kinderen. Voor hen was er geen sprake van dat ze zouden verhuizen. Ze hebben het ook nooit overwogen, ondanks alle ontberingen, zoals leven op nauwelijks 12 kilometer van de frontlinie.
Niet verhuizen, ondanks de wens van hun familie
Vanzelfsprekend moedigden de families van Viktor en Nadiia hen aanvankelijk aan om de regio te verlaten. Toen de meest recente invasie een feit was, stelde hun kleindochter, die de leiding heeft over een humanitaire stichting in Dnipro, voor om tijdelijk te verhuizen naar de opvangmogelijkheid voor ontheemden door de stichting. Zo wilde ze vervolgens dat haar grootouders een meer permanente woning in Dnipro zouden huren, wat ze weigerden. Alina, hun kleindochter, vertelt:
Ik besloot om niet bij hen op evacuatie aan te dringen, want uit mijn lange ervaring weet ik dat dit niet tot iets goeds kan leiden. Jaren geleden, toen mijn overgrootvader stierf en mijn overgrootmoeder van mijn vaderszijde alleen achterbleef, besloot mijn grootmoeder haar dichter in de buurt te halen om voor haar te zorgen. Na een paar weken raakte ze in een zware depressie en maanden later werd ze steeds dementer. Mijn grootmoeder heeft er altijd spijt van gehad dat ze haar moeders onafhankelijke bestaan had afgenomen. Daarom zou ik dit dit mijn familie op leeftijd nooit willen aandoen.
Ongetwijfeld voelen Nadiia en Viktor zich eenzamer, omdat ze minder tijd met de familie en vrienden, zoals vroeger, kunnen doorbrengen. Toen zagen ze elk weekend hun familie en zaten ze de hele dag rondom de tafel in hun tuin. Nadiia:
Ik begrijp goed waarom mensen vertrekken. Het leven is hier hard en eenzaam. Onze dochter woont vrij ver weg, daarom kan ze ons niet vaak bezoeken. En onze zoon woont met zijn vrouw in Sint-Petersburg, dus zien we elkaar nooit meer. Omdat we steeds ouder worden, is het steeds moeilijker om boodschappen te doen, maar het is pijnlijker dat we, zoals vroeger, onze familie niet meer kunnen zien. Ik begrijp dat mensen willen verhuizen om dichter bij hun familie te wonen, maar ons leven is hier en we zouden nergens anders kunnen wonen.
“Liever wil ik sterven dan in een andere stad te treuren”, zegt Viktor met een lichte glimlach op zijn gezicht, wandelend in zijn tuin. Met uitzicht op de bomen, bloemen en zelfgekweekte groenten, krijg je een vreemd gevoel van absolute sereniteit, zelfs met het geluid van geweerschoten in de verte. Het grote respect en liefde voor de natuur, maar ook de passie en de wil om te leven, zijn onmiskenbaar aanwezig in deze kleine, goed onderhouden tuin. Klaarblijkelijk herinnert deze tuin voor Viktor en Nadiia niet alleen aan de gelukkige momenten met hun familie en vrienden, maar zien ze het ook als een hoop en goede voornemens voor de toekomst.

Een familiefoto, met dank aan Viktor en Nadiia.
Op de vraag of hun leven na de grootschalige invasie is veranderd, antwoordde Viktor onmiddellijk dat dit niet het geval is. Maar direct daarna vertelde hij dat de Oekraïense televisie niet meer uitzond en door Russische zenders was vervangen. Gekscherend zei hij niet te weten hoe hij er onder deze omstandigheden toch nog in slaagt om gezond te blijven.
Alles overziend, lijkt het gebied waar ooit veel families woonden, nu verlaten. Veel mensen zijn uit hun buurt vertrokken, waardoor Viktor en Nadiia bijvoorbeeld moeilijker winkels voor hun dagelijkse boodschappen kunnen vinden. “We waren gewend om sommige buren te vragen om voor ons boodschappen te doen, maar nu is er niemand meer die we dat kunnen vragen. Gelukkig gaat onze kleindochter vaak voor haar werk naar de regio en brengt ze het nodige voor ons mee.”
Aanvankelijk vonden Viktor en Nadiia de gebrekkige toegang tot water, elektriciteit en het internet geen probleem. Toen het ze op de man af werd gevraagd ,vertelden ze eenvoudigweg dat ze eraan gewend waren om niet afhankelijk te zijn van dergelijke moderne gemakken. “Natuurlijk helpt het dat we in een eigen huis wonen, dus kunnen we voor onszelf gemakkelijker water voor later gebruik opslaan of gewoon naar buiten gaan en wat tuinieren wanneer we geen elektriciteit hebben. Wanneer we in een flatgebouw zouden wonen, zou dat allemaal veel moeilijker zijn”, zegt Nadiia.
Blijven als daad van verzet
“Ik gun ze (de Russen) de lol niet”, zegt Viktor. Voor hem en Nadiia zou vertrekken betekenen dat ze in de bredere zin van het woord hun thuisland en familiebanden zouden moeten opgeven. Viktor:
Het is waar dat sommige inwoners de komst van de Russen afwachten om de macht over te nemen, maar de meesten onder ons willen gewoon in vrede in hun eigen land leven. We houden van ons land, waar we decennia alleen of met onze kinderen en kleinkinderen hebben gewoond, dus als we vertrekken zouden we het gevoel hebben alsof we ons hele leven in handen van de Russen zouden leggen. Hier leiden we een redelijke comfortabel leven. We hebben een pensioen en wonen gerieflijk met heel veel gelukkige herinneringen. Dus hier blijven is het minste wat we kunnen doen, maar ook moeten we gewoon doorgaan met ons leven en bidden voor hen die ons nu beschermen.
De Russische beschietingen hebben vaak civiele gebouwen en infrastructuur als doelwit, met de bedoeling de lokale bevolking totaal te demoraliseren en de overlevenden te dwingen om alles achter te laten en te evacueren. Toch mag voor vrije en moedige mensen als Nadiia en Viktor en de waardigheid om trouw te blijven aan jezelf, angst nooit de boventoon voeren.