Agro-ecologische boomgaarden in de Timboy Tiguazu-gemeenschap. Foto: Centrum voor Regionale Studies voor de Ontwikkeling van Tarija (CERDET), Bolivia

Artikel van Rocío Corrales, gepubliceerd door Muy Waso [es – alle links] in Bolivia, heruitgegeven en bewerkt door Global Voices onder een mediaovereenkomst.

Naar de markt gaan, boodschappen doen en maaltijden bereiden zijn geen eenvoudige taken. Maar die zijn nog moeilijker als je in de Boliviaanse Chaco woont: zonder water, bij een temperatuur van bijna 40 graden Celsius en ver van de stedelijke centra.

Deze omstandigheden bedreigen de voedselzekerheid van de inwoners van de Boliviaanse Chaco, vooral die van de inheemse gemeenschappen. De afgelopen jaren heeft de Boliviaanse Chaco kritieke niveaus van droogte gekend.

De Gran Chaco is een regio in Zuid-Amerika, dat zich uitstrekt over delen van verschillende landen, waaronder Argentinië, Paraguay, Bolivia en Brazilië. Het is één van de gebieden met de grootste biodiversiteit en wordt gekenmerkt door zijn unieke ecosysteem. In deze regio wonen verschillende inheemse gemeenschappen, zoals de Guarayos, Ayoreos, Chiquitanos en Guaraníes.

Klimaatverandering heeft gevolgen voor de Gran Chaco, die de afgelopen jaren is getroffen door verwoestende bosbranden en ernstige droogtes die de water- en voedselzekerheid van de bevolking in gevaar brengen.

Als lokaal antwoord op deze klimaatcrisis, die een lage landbouwproductie veroorzaakte, implementeerde de Guaraní-gemeenschap van Timboy Tiguasú in het departement Tarija in Zuid-Bolivia in 2022 een model voor duurzame voedselproductie.

Meer dan 120 Guaraní-vrouwen uit deze gemeenschap leidden de biologische productie van voedsel om gezonder en voedzamer te eten. Tegenwoordig werken ze dagelijks in hun tuinen, oogsten ze acht soorten tuinbouwgewassen, die ze in potten doen en op borden serveren.

Met het gewasbeheer werd de nadruk gelegd op polyculturen als gezinsgericht middel en als een manier om veerkracht op te bouwen. Op de percelen groeit in elke rij een andere groentesoort.

Met deze verdeling van gewassen slaagde men erin om 87 procent van de ziekten en plagen te bestrijden zonder gebruik te maken van pesticiden.

Agro-ecologische boomgaarden in de gemeente Timboy Tiguazu. Foto: Centrum voor Regionale Studies voor de Ontwikkeling van Tarija (CERDET), Bolivia

Het ‘oogsten’ van water, een bondgenoot van de familielandbouw

Bovendien was dit voorstel voor een Landbouwproductief Model afhankelijk van efficiënt waterbeheer. Dit is een proces waarbij regenwater per seizoen wordt opgevangen, opgeslagen en verdeeld.

Er werden geulen gegraven om regenwater op te vangen, dat vervolgens werd opgeslagen en in de bodem werd verdeeld via leidingen in het sproei-irrigatiesysteem, om regen te simuleren.

“De gemeenschap had geen toegang tot groenten om hun voedsel mee te bereiden. Met dit project hebben we kunnen aantonen dat er door middel van een agro-ecologisch productiemodel, ondanks de klimaatcrisis, gezond voedsel kan worden geoogst in de Chaco”, zegt Ricardo Paita, verantwoordelijk voor het project en het Centrum voor Regionale Studies voor de Ontwikkeling van Tarija (CERDET).

Om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan, kan klimaatactie worden ingezet door alternatieve productie, distributie en consumptie van gezond en duurzaam voedsel.

De Implementatie van een Veerkrachtig Agrarisch Productiemodel als een innovatief en effectief adaptief alternatief voor klimaatverandering-project werd gefinancierd door de Fundación Avina in samenwerking met Voices for Climate Action (VAC) [en].

Momenteel repliceren onderwijscentra en andere inheemse gemeenschappen dit productieve model en benadrukken ze de noodzaak om voedsel duurzaam en zonder pesticiden te produceren.