Foto van Ismael Angoh, met zijn toestemming gebruikt.

Binnen slechts enkele jaren, in 2021, zaten 12 dorpen in de subprefectuur Korhogo (op 635 km afstand van Abidjan, in het noorden van Ivoorkust) zonder bruikbaar drinkwater als gevolg van vervuiling door de COTRAF-oliefabriek, die zijn afvalwater in deze regio dumpt. Op 9 augustus 2022 publiceerde het Ivorian Press Agency (AIP) (Ivoriaanse persbureau) een artikel over de frustratie van deze gemeenschap, dat uiteindelijk de aandacht van Ismael Angoh trok. Angoh onderzocht deze kwestie vervolgens, om de moeilijkheden te benadrukken waarmee de gemeenschappen in de 12 dorpen die door deze vervuiling zijn getroffen, worden geconfronteerd.

Global Voices (GV) interviewde Ismael Angoh om meer te weten te komen over de motiverende factoren achter zijn onderzoek.

GV:  Je onderzocht de vervuiling van een rivier, veroorzaakt door het afval van een fabriek in het noorden van Ivoorkust. Wat waren in dit geval je motiverende factoren?

Ismael Angoh (IA): En Août 2022, j’ai pris part aux formations sur les nouvelles approches d’investigation environnementale sensible au changement climatique organisées par l’Institut Panos Afrique de l’Ouest (IPAO), en partenariat avec le Centre for Investigative Journalism dans le cadre de la mise en œuvre du projet Open Climate Reporting Initiative(OCRI) en Côte d’Ivoire. Par la suite, l’IPAO a lancé un appel à projets d’enquête environnementale. Dans les recherches de sujets, j’ai découvert l’article de l’Agence Ivoirienne de Presse (AIP) dans lequel des populations de 12 villages de Korhogo ont dénoncé, à travers un sit-in, la pollution de leur rivière par des eaux usées de l’huilerie COTRAF. Cet état de fait a provoqué la perte des cultures de riz et un fort taux de mortalité des animaux. Je me suis senti interpellé et j’ai décidé de me pencher sur l’impact de cette pollution sur la vie des autochtones et leurs cours d’eau, leurs récoltes et la faune, de mettre en relief les responsabilités et les mesures entreprises pour y remédier.

Ismael Angoh (IA): In augustus 2022 volgde ik, als onderdeel van het Open Climate Reporting Initiative (OCRI) in Ivoorkust, een training over de nieuwe benaderingen van mileuonderzoeken in verband met klimaatverandering, die het Panos Institute West Africa (IPAO) organiseerde in samenwerking met het Centrum voor Onderzoeksjournalistiek. Het IPAO lanceerde daarbij een oproep voor milieuonderzoeksprojecten. Tijdens het zoeken naar onderzoeksonderwerpen ontdekte ik een artikel van het Ivorian Press Agency (AIP) (Ivoriaans persbureau), over het protesteren van de gemeenschappen van deze 12 Korhogo-dorpen tegen de COTRAF-oliefabriek, die hun rivier vervuilde met afvalwater. Deze situatie leidde er uiteindelijk toe dat rijstoogsten verloren gingen en dat er hoge dierensterftecijfers waren. Ik vond dit zorgwekkend en besloot de impact van deze vervuiling op het leven van de inheemse bevolking, hun waterwegen, oogsten en dieren in het wild te onderzoeken, en zo de aandacht te vestigen op de verantwoordelijken en de maatregelen die zijn genomen om dit aan te pakken.

Vervuilde rivier in het dorp Lakpolo (Korhogo). Foto van Ismael Angoh, met zijn toestemming gebruikt.

GV: Heb je, acht maanden na de publicatie van je onderzoeksresultaten, veranderingen opgemerkt?

IA: C’est toujours la même situation. Les populations n’ont reçu aucune compensation financière. Elles sont livrées à elles-mêmes. Par contre, l’ONG Jeunes Volontaires pour l’Environnement en Côte d’Ivoire (JVE-CI) m’a contacté suite à mon enquête. Leurs membres projettent de se rendre sur les lieux impactés et de faire un plaidoyer auprès de notre gouvernement et des bailleurs de fonds à l’extérieur du pays si rien n’est fait.

IA:  De situatie is nog steeds hetzelfde. De gemeenschappen hebben geen financiële vergoeding ontvangen. Ze worden aan hun lot overgelaten. De ngo Jonge Vrijwilligers voor het Milieu in Ivoorkust (Jeunes Volontaires pour l’Environnement en Côte d’Ivoire, of JVE-CI) nam echter contact met me op na mijn onderzoek. Hun leden zijn van plan de getroffen gebieden te bezoeken en een beroep te doen op onze regering en de externe donoren van het land als er geen actie wordt ondernomen.

Eén van de geïmproviseerde afvalwatertanks van COTRAF in het Natio-Kobadara-district (Korhogo). Foto van Ismael Angoh, met zijn toestemming gebruikt.

GV: Waarom besloot je milieujournalist te worden? 

IA : D’abord, produire des contenus sur l’environnement ou le changement climatique peut permettre de sauver des vies. Ensuite, couvrir le phénomène peut influer sur l’action politique et donner aux gens la capacité de faire des choix éclairés. Enfin, en réalisant des sujets bien documentés, en tant que journaliste environnementaliste, je peux mettre en lumière les actions que certains mènent d’ores et déjà pour se préparer au changement climatique.

J’espère également travailler avec des ONGs et des médias audiovisuels et en ligne. Par ailleurs, j’aimerais mettre en place une radio et télévision spécialisées en environnement et capable de lutter contre le changement climatique, afin de partager ma petite expérience avec les plus jeunes en matière de journalisme d’investigation.

IA:  Ten eerste kan het schrijven van content over het milieu en klimaatverandering levens redden. Ten tweede kan de berichtgeving over dit fenomeen politieke acties beïnvloeden en mensen in staat stellen weloverwogen keuzes te maken. En tot slot kan ik als milieujournalist, door aan goed gedocumenteerde onderwerpen te werken, de stappen benadrukken die bepaalde individuen al hebben genomen ter voorbereiding op klimaatverandering.

Ik hoop ook wat werk online te doen, met ngo's en met audiovisuele media. Daarnaast wil ik een milieugerelateerd televisie- en radiostation oprichten om klimaatverandering tegen te gaan, en zo mijn ervaring in de onderzoeksjournalistiek met jongeren delen.

GV: Wat was je carrièrepad in de aanloop naar deze specialisatie? 

IA: Je suis titulaire d’un Diplôme d'Études Supérieures en Communication (DESCOM) et d’un Diplôme Supérieur en Communication (DISCOM) à l’Institut des Sciences et Technique de la Communication (ISTC) Polytechnique à Cocody, à Abidjan. Depuis 2013, je suis journaliste-producteur radio à ISTC FM, 103.8 FM, une radio thématique « Population et Développement », avec laquelle j'ai réalisé des reportages radios et un magazine intitulé “Enfance et Droits”. Ma passion pour les médias m’a amené à me former au métier de Journaliste Reporter d’Images (JRI). Je me suis également intéressé à la presse en ligne et au journalisme d’investigation de données en genre grâce au projet « Médias Lab pour elles » de CFI et au journalisme d’investigation de données en environnement depuis août 2022.

IA: Ik heb een diploma in Geavanceerde Studies in Communicatie (DESCOM) en een Hoger Diploma in Communicatie (DISCOM) van het Polytechnisch Instituut voor Communicatiewetenschappen en Technologieën (Institut des Sciences et Technique de la Communication Polytechnique, of ISTC) in Cocody, Abidjan. Sinds 2013 ben ik radiojournalist op ISTC FM, 103.8 FM. Dit is een radiostation met als thema ‘Bevolking en Ontwikkeling’, waar ik radioreportages en een tijdschrift met de titel ‘Enfance et Droits’ (Jeugd en Rechten) heb geproduceerd. Door mijn passie voor media ben ik de opleiding tot videojournalist gaan volgen. Ik raakte geïnteresseerd in de online pers en op gender gebaseerde onderzoeksjournalistiek via het Medialab voor Vrouwen-project van het Franse Media Ontwikkelingsbureau (CFI) (Médias Lab pour elles). Sinds augustus 2022 ben ik ook geïnteresseerd geraakt in op het milieu gebaseerde onderzoeksjournalistiek.

GV: Waar loop je tegenaan als onderzoeksjournalist? 

IA: Cela fait dix ans que je suis journaliste. Mes principaux challenges se situe à trois niveaux : sur le plan économique, le financement n’est pas à la hauteur de nos espérances pour la réalisation des enquêtes sur des régions souvent reculées de la Côte d’Ivoire. Par exemple, l’enquête sur la pollution des rivières à Korhogo m’a coûté au moins plus de 600 000 FCFA (soit 984 dollars américains). Sur le plan humain, nous sommes confrontés au manque de coopération de certains responsables d’institutions étatiques ou d’entreprises impliquées dans la pollution des rivières des villages de Korhogo. Au niveau logistique, il nous fallait un véhicule de type 4X4 pour rallier les sites de pollution. Pour pallier à ce problème, nous avons loué des motos et nous avons aussi marché. Nous avons également manqué d’équipement technique et scientifique pour prélever des échantillons d’épis de riz et d’eau des rivières polluées. Sur le plan temporel, dans le cadre du projet OCRI, l’Institut Panos nous a fixé un délai de trois mois pour rendre notre enquête mais nous avons mis six mois pour terminer notre travail vu ces difficultés.

IA: Ik ben nu tien jaar journalist. Ik heb drie grote uitdagingen: op economisch gebied dekt de financiering onze behoeften voor het uitvoeren van deze onderzoeken in de vaak afgelegen regio's van Ivoorkust niet. Het onderzoek naar rivierverontreiniging in Korhogo heeft me bijvoorbeeld minstens FCFA 600,000 (984 Amerikaanse dollars) gekost. Op menselijk gebied hebben we een gebrek aan medewerking van bepaalde leiders van staatsinstellingen en de bedrijven die betrokken zijn bij de rivierverontreiniging van de Korhogo-dorpen. Op logistiek vlak hadden we een 4×4-voertuig nodig om de vervuilde gebieden te bereiken. Om dit probleem te verhelpen, huurden we een aantal motoren en gingen we ook lopen. Er is ook een gebrek aan technische en wetenschappelijke apparatuur om monsters te kunnen nemen van rijstaren en water uit de vervuilde rivieren. Qua tijd heeft het Panos Institute ons een deadline van drie maanden gegeven om ons onderzoek uit te voeren als onderdeel van het OCRI-project. Gezien deze moeilijkheden kostte het ons echter zes maanden om ons werk te voltooien.

GV: Wat moet een journalist die dit onderwerp behandelt doen om het openbaar te maken? 

IA: Il faut diffuser les résultats du travail sur les médias classiques et nouveaux. En ce qui concerne mon enquête, je l’ai diffusé sur ISTC FM, 103.8 FM. Je l'ai relayée sur www.vocaroo.com, un site de podcast, sur LinkedIn et WhatsApp. L’enquête a été partagée avec ceux ou celles qui ont témoigné lors de nos interviews, avec des ONGs et mes confrères. J’ai aussi parlé de l’enquête dans l’émission “ Panorama des Régions sur la radio de la Paix”.

IA: Ze zouden zowel conventionele als nieuwe media moeten gebruiken om hun onderzoeksresultaten uit te dragen. Ik zond mijn onderzoek uit op ISTC FM, 103.8 FM en op de podcastwebsite, www.vocaroo.com, LinkedIn en WhatsApp. Het onderzoek werd verder met degenen die verklaringen aflegden tijdens onze interviews, ngo's en mijn collega's gedeeld. Ik heb ook over dit onderzoek gesproken in het programma ‘Panorama de Régions’ (Overzicht van de Regio's) op de ‘radio de la Paix’ (Vredesradio).

GV: Werk je binnen een netwerk van journalistieke collega's aan dezelfde onderwerpen in Ivoorkust?

IA: Je rêve de travailler en réseau avec d’autres confrères journalistes sur la même thématique en Côte d’Ivoire, dans la sous-région, mais pour le moment, ma vraie collaboration, c’est avec la journaliste Aïssatou Fofana. Grâce à elle, j’ai pu relayé mon enquête sur son site en ligne : www.lecologiste.com.

IA: Ik zou heel graag willen werken binnen een netwerk van journalistieke collega's aan dezelfde kwesties in Ivoorkust, in de subregio. Maar voorlopig werk ik samen met de journalist Aïssatou Fofana. Dankzij haar kon ik mijn onderzoek op haar website  www.lecologiste.com delen.

GV: Wat is je mening over de strijd voor het milieu?

IA: Je compte renforcer mes capacités sur le journalisme d’investigation et le journalisme de solutions pour lutter contre le changement climatique. Les responsables des médias doivent comprendre que cette thématique représente pour eux une occasion de se développer et d’améliorer leur offre en direction du public. Parce que les populations veulent obtenir des informations fiables sur le phénomène et savoir ce qu'elles peuvent faire pour contribuer à la lutte.

IA: Ik ben van plan mijn vaardigheden op het gebied van onderzoeks- en oplossingsjournalistiek te versterken om klimaatverandering tegen te gaan. Mediamensen moeten begrijpen dat deze kwestie een kans voor hen is om dat wat ze het publiek te bieden hebben uit te breiden en te verbeteren. Mensen willen betrouwbare informatie over dit fenomeen ontvangen om te begrijpen waar ze kunnen helpen.