- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Welke rol speelde de Chinese politiek bij de Oscars 2023?

· Geschreven door Oiwan Lam Vertaald door Marijke Praet

Categorieën: Oost-Azië, China, Hongkong (China), Maleisië, Burgermedia, Film, Kunst & cultuur, Mensenrechten, Politiek

Michelle Yeoh op het podium van de Oscars 2023. Screen shot van het ABC7 [1] Youtube-kanaal

Ondanks wat sommigen beweren [2] is de Amerikaanse awardshow, de Oscars, altijd [3] politiek getint. Dit jaar is de 95e jaarlijkse Academy Awards om twee redenen verstrengeld met de Chinese politiek: ten eerste was Michelle Yeoh de eerste Aziatische vrouw die bekroond werd als beste actrice voor haar rol in de film ‘Everything Everywhere All At Once’. Chinese sociale media gebruikten de overwinning van de Chinees-Maleisische actrice als bewijs voor de opkomst van China in de wereldwijde cinema. Maar ironisch genoeg werd de zeven keer bekroonde film niet uitgebracht [4] [zh] in de Chinese bioscopen op het vasteland, omdat de inhoud als subversief werd beschouwd. Ten tweede werd de pro-Beijing Hongkong-acteur Donnie Yen, die het harde optreden van Beijing tegen de protesten in Hongkong in 2019 steunde, uitgenodigd als prijspresentator. Die beslissing leidde tot een online petitie.

De Tweet van politiek cartoonist Badiucao vatte de ironie van de twee controversen samen:

Michelle Yeoh, eerste Aziatische vrouw die de #Oscar [5] Beste Actrice wint. Haar film “The Lady”is in China verboden wegens het verdedigen van mensenrechten.

#Oscars [6] nodigt ook Donnie Yen, een lid van het Chinese People's Political Consultative Conference National Committee, uit om te spreken.

Wat is hier de boodschap? pic.twitter.com/4vKzYsx0cM [7]

— 巴丢草 Bad ї ucao (@badiucao) 13 maart 2023 [8]

Yeoh is een in Maleisië geboren Hokkienese Chinese [9] vrouw die met haar familie naar het Verenigd Koninkrijk verhuisde toen ze 15 was. Ze begon haar acteercarrière in Hong Kong en werd een beroemde actie-ster in Azië. Een andere film van haar, “The Lady” (2011), een biografische film over Aung San Suu Kyi [10], leider van de democratiebeweging van Birma, werd ook verboden in China omdat regeringsleden bang waren dat een pro-democratiefilm [11] [zh] de Chinese Communistische Partij (CCP) zou kunnen ondermijnen. Michelle Yeoh speelt Aung San Suu Kyi in de film, en ze liet niet na om haar steun te betuigen aan [12] Myanmarese demonstranten na de staatsgreep van 2021 [13].

Michelle Yeoh en het narratief rond haar Chinese afkomst

The cast van “Everything Everywhere, All at Once,” die dit jaar de Oscar voor de beste film won. Screenshot van ABC7 Youtube [1]

“Everything Everywhere All At Once [14]” won zeven prijzen in de Oscars van 2023, waaronder Beste Film, Beste Actrice en Beste Regisseur. De film is een absurdistische komedie met een Chinees-Amerikaanse immigrant, gespeeld door Yeoh, die door een multiversum reist, verschillende vormen en identiteiten aanneemt en er uiteindelijk voor kiest om haar leven voort te zetten als een gestreste moeder van een rebelse lesbische dochter. De film werd niet in China vertoond want het in beeld brengen van een seksueel divers multiversum is onaanvaardbaar [15] voor de Chinese censor [15] Het is immers in tegenspraak met het Chinese project van het vasteland om een “socialistische spirituele beschaving van het nieuwe tijdperk [16]” [zh] nieuw leven in te blazen.

Hoewel Yeoh's meest prominente films niet vertoond konden worden in de Chinese cinema op het vasteland, wezen Chinese online patriotten graag op haar Chinese ethnische afkomst om de opkomst van China en Azië te vieren. Hu Xijin, de topcommentator van de door de staat gefinancierde Global Times, koos [17] [zh] de “Chinese invalshoek” van de Oscars Best Actress Award op Weibo:

祝贺杨紫琼女士，好为她高兴。中国在崛起，亚洲在崛起，华裔以及亚裔人士一定会在世界受到更多关注和凝视，还有尊重以及复杂的对待。一定会有更多华裔人士乘势飞扬，通过努力和博弈走向各领域的巅峰。是时候了，加油，世界各地有中国血脉和中华文明基因的人们，无论你今天在哪里，祖上是哪个国家的华人。

Proficiat Michelle Yeoh! Ik ben zo blij voor haar. China is in opkomst en Azië is in opkomst. Mensen van Chinese en Aziatische afkomst zullen zeker meer aandacht krijgen, de blik zal meer op hen gericht zijn en ze zullen respect winnen over de hele wereld. Meer mensen van Chinese afkomst zullen hoogvliegers worden , en met hun inspanningen en strijd zullen ze zich op elk gebied naar de top werken. Het is tijd, kom op! Allen die Chinees bloed en Chinese beschaving in hun genen hebben, over de hele wereld, ongeacht waar, en eender uit welk Chinees land je voorouders komen.

Hu kreeg applaus op Chinese sociale media en velen kroonden Michelle Yeoh tot een “baken van Chinezen” (華人之光)). Buiten China namen anderen de claim echter kwalijk. Onder hu Xijin's post [18] vroegen veel Twitter-gebruikers waarom Yeoh's films niet beschikbaar zijn in China, en sommigen dreven de spot met Hu's bericht.  Een gebruiker [19] legde de politieke boodschap achter Hu's bewering zo uit:

What Hu really wanted to say is: Michelle Yeoh, don’t forget to thank the Chinese Communist Party. Even though your movie can’t be released in China, you owe our great communist party. No matter where you were born, Chinese people are forever in debt to the Chinese communist party.

Wat Hu echt wilde zeggen is: Michelle Yeoh, vergeet niet de Chinese Communistische Partij te bedanken. Ook al kan je film niet in China worden uitgebracht, je hebt alles aan onze grote communistische partij te danken. Het maakt niet uit waar je bent geboren, Chinezen staan altijd in de schuld bij de Chinese communistische partij.

Donnie Yen’s controversiële aanwezigheid bij de Oscars

Een andere controverse ligt in de beslissing van de Academey om Donnie Yen uit te nodigen als award-presentator bij de Oscars. Yen wordt beschouwd als de beste actie-ster van China en heeft geacteerd in veel patriottische Kungfu-films, waarin een held stereotiepe Japanse en westerse pestkoppen overwint, geïllustreerd door de “Ip Man” [20]-serie.

Zijn imago in de films past goed bij de officiële ideologie van de Chinese overheid. In 2017 stond Yen naast de Chinese president Xi Jinping op de 20e verjaardag van de overdracht van Hongkong aan China [21], zoals te zien is in de tweet van Anna Kwok:

Van links naar rechts:

Voorzitter van de Chinese Communistische Partij (CCP), Xi Jinping;
Lid van de politieke consultatieve conferentie van de CCP, Donnie Yen;
Voormalig Chief Executive van Hong Kong, Carrie Lam. #oscars [22] #Oscars2023 [23] #AcademyAwards2023 [24] https://t.co/EfMVfjxa9c [25] pic.twitter.com/WEy5D1dHf7 [26]

— Anna Kwok 郭鳳儀 (@AnnaKwokFY) 13 maart 2023 [27]

Tijdens de anti-uitleveringsprotesten van 2019, nam Donnie Yen, zoals velen in de Chinese entertainmentsector, de officiële verhalen van Beijing over door de protesten als rellen te bestempelen. Rachel Cheung, een journalist van Vice News, belichtte zijn politieke positie als volgt:

Zijn pro-Beijing houding irriteerde velen in zijn thuisstad, vooral tijdens de protesten van 2019. Hij maakte het nog erger in het interview met GQ. “Het was geen protest, oké, het was een rel… Veel mensen zijn misschien niet blij met wat ik zeg, maar ik spreek uit eigen ervaring.” pic.twitter.com/n8Evrkwl84 [28]

— Rachel Cheung (@rachel_cheung1) 8 maart 2023 [29]

Hij bekritiseerde ook westerse media, in het bijzonder BBC, omdat ze bevooroordeeld waren tegen China in hun rapporten. Begin dit jaar werd hij   [30]benoemd [30] tot vertegenwoordiger van de Chinese People's Political Consultative Conference.

De Oscarcommissie werd ook wel hypocriet genoemd omdat ze Donnie Yen uitnodigden, maar eerder het verzoek van voormalig komisch acteur en huidige president van Oekraïne Volodymyr Zelensky om in de ceremonie via Telecast te verschijnen twee opeenvolgende jaren hadden afgewezen [31].

Als reactie hierop lanceerde een groep buitenlandse politieke dissidenten in Hongkong een online petitie [32] tegen het besluit van de Oscars om Yen uit te nodigen als presentator van de prijzen.

  1. Posterontwerp voor boycot Donnie Yen @DonnieYenCT [33]

In een recent interview noemde John Wick 4-acteur Yen de pro-democratische beweging 2019 van Hongkong “een rel” en viel hij westerse media aan op China rapport.

Doe mee met petitie :Cancel de uitnodiging van Donnie Yen voor Oscars.  https://t.co/uj7OgDtaRh [32] pic.twitter.com/TCnhhBujuY [34]

— 巴丢草 Bad ї ucao (@badiucao) 6 maart 2023 [35]

Maar liefst 100.000 mensen ondertekenden de petitie. Maar het schema van de Oscars op 13 maart verliep volgens plan en lokte enkele betogers om te protesteren buiten het Dolby Theatre in Los Angeles, voorafgaand aan de ceremonie:

#HongKongers [36] in LA protest @TheAcademy's uitnodiging van CPPCC-lid en communistische partij-supporter Donnie Yen om op #Oscars te presenteren  : “Zeg nee tegen #CCP [38] marionet Donnie Yen!”  pic.twitter.com/lvP0PfhpwF [39]

— Hong Kong Democracy Council (@hkdc_us) 13 maart 2023 [40]

Nu is de prijsuitreiking voorbij, maar de spanning overheerst. Aan de ene kant blijven influencers uit Beijing de zachte macht van het land versterken door de prestatie van ‘Chinese genen’ te vieren, aan de andere kant kijken verbannen activisten uit Hongkong en China met argusogen naar de politiek van Hollywood.

Na het Oscar-optreden van Donnie Yen begonnen verontwaardigde activisten kritiek te uiten op de nieuwe president van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences, Janet Yang [41], die haar voet aan de grond kreeg in de bioscoopindustrie door exclusieve vertegenwoordigingsrechten in Noord-Amerika te verkrijgen voor alle films die op het vasteland van China werden geproduceerd via een kleine filmdistributeur in San Francisco in de vroege jaren 1980, en vervolgens grote Amerikaanse studio's hielp hun films aan China te verkopen. Jeffrey Ngo, een lid van de Hongkongse diaspora, verdiepte zich in de Chinese politiek van Janet Yang in een Twitter-thread:

  1. Naast het herhaaldelijk prijzen van voorzitter Xi Jinping, gebruikt ze haar huidskleur als minderheid in de VS om genocidaal beleid in China te negeren, waar haar etniciteit – Han – haar macht geeft. Ze benut deze kloof over de grenzen heen om beide kanten tegen het midden uit te spelen. https://t.co/RMtO6FRflD [42]

— Jeffrey Ngo 敖卓軒 (@jeffreychngo) 13 maart 2023 [43]

Het is een publiek geheim dat de Chinese politiek de Hollywood-filmindustrie mee heeft gevormd [44], gezien de enorme markt van 1,4 miljard mensen. Maar publieke mobilisatie tegen de hypocrisie van de ‘Amerikaanse droom’ wordt zelden gezien. Hoewel de omvang van de protesten buiten de Oscars-omgeving klein is, kunnen nieuwe politieke drama's ontstaan. Blijf op de hoogte.