Screenshot van het Youtube-kanaal van TV5 Monde [1]
Tijdens het recente pauselijke bezoek aan de Democratische Republiek Congo (DRC) van 31 januari tot 3 februari leek paus Franciscus indirect te verwijzen naar het conflict dat het oosten van het land teistert.
De DRC is al meer dan twee decennia [2] in de greep van een conflict in Ituri en Noord-Kivu, in het oosten van het land aan de Rwandese grens. Op 20 oktober 2022 [3] laaiden de spanningen opnieuw op tussen de autoriteiten van de DRC en de M23-rebellen [4]die de Congolese autoriteiten ervan beschuldigen de vredesakkoorden die in december 2013 [5] werden ondertekend, niet na te leven.
Volgens Bruno Lemarquis, hoofd van het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken [6] in de Democratische Republiek Congo (DRC), huisvesten de twee provincies 237.000 [7] intern ontheemden. Terwijl bijna 54 procent [8]van deze mensen in pleeggezinnen woont, vinden duizenden anderen hun toevlucht in scholen, ziekenhuizen, kerken en andere geïmproviseerde locaties. Meer dan 76.000 kinderen konden niet normaal naar school gaan.
De schendingen van de akkoorden van 2013 leiden tot honderden doden [9] en blokkeren de talrijke pogingen om een potentiële vrede in het Afrikaanse Gebied van de Grote Meren [10] te herstellen.
Dit is de gespannen sfeer waarin paus Franciscus in Kinshasa verwelkomd werd voor een pauselijk bezoek [11] dit jaar aan wat het grootste rooms-katholieke land [12] van Afrika is. In zijn eerste toespraak bracht de paus een politieke boodschap, waarbij hij zich uitsprak tegen degenen die op de loer liggen in de schaduw, waardoor dit conflict wordt aangewakkerd, zoals hij zegt in deze YouTube-video [13]:
(…) après le colonialisme politique, un “colonialisme économique” tout aussi asservissant s’est déchainé. Ce pays, largement pillé, ne parvient donc pas à profiter suffisamment de ses immenses ressources. Le poison de la cupidité a ensanglanté ses diamants. Mais ce pays et ce continent méritent d’être respectés et écoutés. Ils méritent de l’ espace et de l’ attention. Retirez vos mains de la RDC, retirez vos mains de l’Afrique! Cessez d’étouffer l’Afrique. Elle n’est pas une mine à exploiter, ni une terre à dévaliser (…)
(…) na het politieke kolonialisme werd een ‘economisch kolonialisme’ ontketend, net zo dwingend en beperkend. Dit land, dat al volledig geplunderd is, kan daarom niet profiteren van de voordelen van zijn enorme bronnen. Het gif van hebzucht heeft zijn diamanten met bloed besmeurd. Maar dit land en dit continent verdienen het om gerespecteerd en gehoord te worden. Ze verdienen ruimte en aandacht. Handen af van de Democratische Republiek Congo, handen af van Afrika! Hou op Afrika te verstikken. Afrika is geen mijn om uit te buiten, noch een gebied om te plunderen (…)”
Inderdaad, de DRC [14] is het op een na grootste land in Afrika, in termen van oppervlakte, waarvan de ondergrondse minerale rijkdom [15] de onstilbare honger van industriëlen wereldwijd aanwakkert.
De opmerkingen van paus Franciscus werden door de criminoloog en onderzoeksjournalist Steve Wembi [16] op zijn Twitter-account aangehaald:
#RDC [17]: « Mais ce pays et ce continent méritent d’être respectés et écoutés. Ils méritent espace et attention. Retirez vos mains de la RDC, retirez vos mains de l’Afrique! Cessez d’étouffer l’Afrique. Elle n’est pas une mine à exploiter, ni une terre à dévaliser (…)»Pape François pic.twitter.com/IvKFo0qIG6 [18]
— Steve Wembi (@wembi_steve) January 31, 2023 [19]
“Maar dit land en dit continent verdienen het om gerespecteerd en gehoord te worden. Ze verdienen ruimte en aandacht. Handen weg van de DRC, handen weg van Afrika! Stop met het verstikken van Afrika. Het is geen mijn om uit te buiten, noch een gebied om te plunderen (…)” Paus Franciscus pic.twitter.com/IvKFo0qIG6 [18]
— Steve Wembi (@wembi_steve) 31 januari 2023 [19]
De meningen van de Congolezen zijn verdeeld over de opmerkingen van de paus
De Congolezen reageerden snel gereageerd via Twitter. Sommigen staan positief tegenover de positie van paus Franciscus en geloven in zijn woorden. Volgens Mbuyi Elonga [20], geopolitiek wetenschapper, onderzoeker en politiek analist, en masterstudent Politiek en Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van Leuven [21], verwees de paus openlijk naar de Rwandese president Paul Kagame [22]. Bovendien wordt Kagame er door president Félix Tshisekedi [23] en een deel van de Congolese bevolking van beschuldigd de rebellen van M23 te steunen [24].
Le Pape François s’adresse indirectement au dictateur @PaulKagame [25] et je cite: «La RDC est le diamant de la création..
La violence et la haine sont des sentiments anti-chrétiens.. ». RDF/M23 arrêtez vos massacres au Congo🇨🇩 Retirez votre armée et milice terroriste M23 de la #RDC [17]. pic.twitter.com/gSQ9hkkAzM [26]— Mbuyi ELONGA (Géopoliticienne) (@MbuyiItela_fmi) January 31, 2023 [27]
Paus Franciscus richt zich indirect tot de dictator @PaulKagame [25] en ik citeer: “De DRC is de diamant van de schepping. Geweld en haat zijn antichristelijke sentimenten. ». RDF/M23 Stop je bloedbaden in Congo. Trek je M23-leger en terroristische militie terug uit de #RDC [17]. pic.twitter.com/gSQ9hkkAzM [26]
— Mbuyi ELONGA (Geopoliticus) (@MbuyiItela_fmi) 31 januari 2023 [27]
Anderen blijven sceptisch over de goede bedoelingen van de paus en zouden liever, in plaats van in gelijkenissen te spreken, namen geciteerd zien, zoals opgemerkt in deze bijdrage:
Je m'attendais à un discours limpide et non énigmatiqu ou encore philosophique. Je serais content si le pape avait cité le chat par son nom !
— Trésor Ngando (@TresorNgando) January 31, 2023 [28]
Ik verwachtte een duidelijke toespraak, niet raadselachtig of filosofisch. Ik zou blij geweest zijn als de paus een kat een kat genoemd had!
— Trésor Ngando (@TresorNgando) 31 januari 2023 [28]
Sommigen zoals Nestor Mukendi, een advocaat bij de Orde van Advocaten van La Gombe, Kinshasa, gaan verder en beschrijven de opmerkingen van de paus als taal, gebruikt door “soevereiniteitsgezinde” politici, om het volk te misleiden en de handen te verbergen die het continent verstikken en plunderen.
A qui s’adressent-ils? Un discours exenophobe utilisé par les politiciens ”souverainistes” pour masquer leurs mains qui etouffent et pillent le Continent, en l’espèce les Kivus mis en coupe reglée depuis 20 ans par les maï-maï, FDLR et officiers FARDC, et les politiciens locaux
— nestor mukendi (@nestormukendi) January 31, 2023 [29]
Tot wie richten ze zich? Een xenofoob discours dat gebruikt wordt door “soevereiniteitsgezinde” politici om het volk te misleiden en de handen te verbergen die het continent verstikken en plunderen. Meer in het bijzonder de Kivu’s hadden de afgelopen 20 jaar herhaaldelijk te lijden onder de Mai-Mai, FDLR en FARDC-officieren en lokale politici
— nestor mukendi (@nestormukendi) 31 januari 2023 [29]
Hoe zit het met de vormgevers van het sociaal-politieke leven van het land?
Geïnterviewd door Radio Okapi [30], een Congolese zender, lijken bepaalde vormgevers van het sociaal-politieke leven van het land hoop te koesteren en te denken dat het pauselijke bezoek positieve veranderingen in de DRC zal teweegbrengen, te oordelen naar hun uitspraken in de ether [30]. Claude Bafwafwa, advocaat bij de Orde van Advocaten van La Gombe, Kinshasa, verwelkomde het pleidooi van de paus om een eind te maken aan het lijden van de DRC vanwege een buurland.
Le pape a comparé la RDC au diamant. Quand le soleil tape sur le diamant, ça doit briller et ça brille pour tout le monde. Il a invité le gouvernement à être près des pauvres.
De paus vergeleek de DRC met diamanten. Wanneer de zon de diamant raakt, moet hij schitteren en schijnen voor iedereen. Hij nodigde de regering uit om dicht bij de armen te staan.
Julienne Lusenge [31], voorzitter van de NGO Sofepadi [32], juicht het feit toe dat de paus de moorden in het oosten van de DRC “een vergeten genocide” noemt. Volgens haar moet de internationale gemeenschap voorkomen dat Kigali de DRC blijft lastigvallen.
La communauté ne peut pas oublier que c’est elle qui a demandé au Congo d’ouvrir la voie pour que les Forces Démocratiques de Libération du Rwanda [33] (FDLR) que cherche Kagame puisse venir chez nous. On n’a qu’à lui dire de dialoguer avec eux là-bas pour faire la paix. Comme ça, ils ne seront plus au Congo et ne seront plus une menace.
De gemeenschap mag niet vergeten dat zij het waren die Congo vroegen om de weg vrij te maken voor de Democratische Krachten voor de Bevrijding van Rwanda [33] (FDLR) die Kagame naar ons toe wil halen. We hoeven hem alleen maar te vertellen dat hij daar met hen in gesprek moet gaan om vrede te sluiten. Op die manier zullen ze niet langer in Congo zijn en geen bedreiging meer vormen.
Van zijn kant vroeg Julien Paluku [34], minister van Industrie en eregouverneur van Noord-Kivu – een mineraalrijke regio waarin de groep M23 is gevestigd – op Radio Okapi [30] aan paus Franciscus iedereen aan te spreken die dood en verderf zaait in het oosten van het land.
Que sa sainteté, le pape interpelle tous ceux-là qui sèment la désolation et la mort en RDC de cesser. La voix du peuple congolais va jusqu’au Vatican, canal par lequel le message de souffrance sera entendue à travers le monde.
Moge Zijne Heiligheid de Paus al diegenen die dood en verderf zaaien in de DRC oproepen om te stoppen. De stem van het Congolese volk reikt tot het Vaticaan, het kanaal langs waar de boodschap van het lijden over de hele wereld verspreid zal worden.
Het lijkt er dus op dat hoewel de paus geweld in het algemeen heeft veroordeeld, hij sommige Congolezen heeft teleurgesteld door op puur diplomatiek terrein te blijven.