Politieke cartoon door Kianoush Ramazani, gebruikt met toestemming.

Drie maanden zijn verstreken sinds Mahsa Amini door de Iraanse zedenpolitie werd vermoord wegens het overtreden van de strenge kledingvoorschriften van het land, wat leidde tot ongekende landelijke protesten.

Hoewel de staat steeds wredere tactieken gebruikt om de controle over het volk te herstellen, waaronder snelle openbare executies onder jonge anti-regeringsdemonstranten, lijkt het alsof dit weinig effect heeft op de bereidheid van de Iraniërs om de protesten te beëindigen.

Tegen die achtergrond sprak Kianoush Ramazani, een prijswinnende activist en politieke cartoonist via Zoom met Global Voices over de veerkracht van het Iraanse volk tijdens de huidige protesten en de functie van politieke cartoons naast andere vormen van expressie door Iraniërs.

Politieke cartoon door Kianoush Ramazani, gebruikt met toestemming.

Volgens Kianoush zijn de protesten in Iran anders dan eerdere, zoals bijvoorbeeld de Iraanse Goene Beweging waarbij mensen de straat op gingen om de Iraanse presidentsverkiezingen in 2009 aan te vechten, wat resulteerde in Kianoush's eigen ballingschap in 2009.

Ze verschillen ook van de landelijke burgerprotesten in 2019-2020, vaak bekend als Bloody November, die werden aangewakkerd door een stijging van de brandstofprijzen met 50 tot 200 procent, voordat ze escaleerden in een  gewelddadige uiting van onvrede tegen de regering. Hij vertelt:

Ik denk dat de huidige protesten deze keer anders zijn omdat ze door vrouwen worden geleid. De hijab, die inmiddels meer dan 43 jaar symbool staat voor  angst en onderdrukking van vrouwen, staat bij de protesten centraal.

Wanneer je ziet dan vrouwen hun hijabs verbranden, zelfs als ze weten wat de gevolgen kunnen zijn, en dat de Mulla's ze nooit zullen toestaan om deze rode lijn te overschrijden, weet je dat het deze keer anders is.

Wanneer je van zo'n ongelofelijke moed getuige bent, begrijp je pas dat dit niet 2009 of 2019 is. Tijdens de protesten hoopten de mensen dat ze meer rechten zouden krijgen, maar ze waren niet uit op radicale veranderingen.

Maar wanneer je vandaag ziet dat heel jonge vrouwen de beweging leiden en mannen van alle leeftijden dit bloedvergieten moeten ondergaan, kun je dit gerust een aardverschuiving noemen.

Ik denk dat het regime steeds gewelddadiger wordt, omdat ze zich hiervan bewust zijn.

Zoals Kianoush opmerkt, resulteert het nooit-aflatende verlangen naar een radicale verandering helaas in nog meer onderdrukking en de dood, vooral onder jonge mensen die dromen van een nieuwe toekomst waar ze meer zeggenschap hebben over hun eigen leven.

De snelheid waarmee Iran de doodstraf van de 23-jarige worstelaar Majidreza Rahnavard voltrok die op 12 december werd opgehangen, namelijk minder dan een maand na zijn arrestatie, bevestigt Kianoush's betoog. Hij vertelt:

Door de recente gebeurtenissen vrees ik het ergste. Sinds dit alles tot een landelijk protest is uitgegroeid, zal de staat heel veel mensen vemoorden, wat bevestigt dat de campagne niet wordt beperkt tot een enkele groepering, etniciteit, religie of regio.

De excecuties zijn al begonnen en zijn een tragische reactie van een machteloze staat die er alles aan doet om terreur te zaaien. Dit zorgt er alleen maar voor dat de jongere generatie steeds woedender wordt. Ze is zo anders dan onze generatie; wij waren vrij conservatief, maar deze generatie heeft niets te verliezen en is bewuster, moediger en toegankelijker door het gebruik van technologie, zoals internet.

De staat is zich maar al te bewust van het belang van internet voor deze jonge generatie, vooral gedurende tijden van onrust wanneer ze protesten organiseren, het schenden van mensenrechten documenteren en de plaatselijke gebeurtenissen met de rest van de wereld deelt.

Hierdoor hebben de Iraanse autoriteiten regelmatig het internet geblokkeerd en de faciliteiten van Instagram en WhatsApp, de twee populairste sociale media in het land, verstoord. Deze actie doen denken aan de landelijke internetblokkade in 2019 door de Iraanse regering, met als gevolg een bijna totale zesdaagse uitval van het internet, alvorens 1.500 mensen tijdens de duistere internernetafsluiting werden vermoord.

Ondanks zijn  zorgen heeft Kianoush vertrouwen in de veerkracht van het Iraanse volk en blijft hij optimistisch dat er een manier zal worden gevonden om de wereld te laten weten wat zich in het land afspeelt:

De mensen hebben ontdekt hoe ze de blokkade van het internet en verstoringen kunnen omzeilen. Ondanks alle pogingen door de regering kunnen mensen buiten Iran toch nog steeds communiceren met de Iraniërs in eigen land. Ik krijg nog altijd genoeg inspiratie van de mensen in het veld om mijn cartoons te maken.

Iraanse journalisten die buiten en in Iran werken hebben ook fantastisch werk geleverd. Ze hebben hun tijd besteed aan het schrijven en verspreiden van informatie en mensen op de hoogte gehouden over de gang van zaken, waarbij ze gebruik maakten van alle beschikbare bronnen die ze konden vinden, waaronder burgermedia.

Elke minuut krijgen we het laatste nieuws en het stopt nooit.

Een uitbarsting van creativiteit …en hoop

Politieke cartoon door Kianoush Ramazani, gebruikt met toestemming.

Behalve de enorme hoeveelheid informatie over en vanuit Iran, is de wereld zich steeds bewuster geworden van de onovertroffen kunstuitingen door Iraniërs in het land zelf en in de diaspora. Kianoush legt uit dat politieke cartoons in Iran tussen andere vormen van expressie altijd al een aparte plaats hebben ingenomen:

Onder Iraniërs waren politieke cartoons altijd al erg populair. Cartoonisten gaven op elk cruciaal moment in Iran's recente geschiedenis blijk van hun aanwezigheid, met de bedoeling om de stem van het volk te laten horen. Hiermee wilden ze de verhalen uitbeelden die de mensen niet in het openbaar durfden vertellen, omdat ze bang waren voor de gevolgen en dat hun verblijfplaats bekend zou worden.

Iraniërs hebben het altijd belangrijk gevonden dat cartoonisten, die helaas  bijna allemaal in ballingschap leven, hun eigen taal spreken en de wereld laten weten wat er verteld moet worden. Dat is niet alleen een kwestie van  solidariteit, maar ook van verantwoordelijkheidsgevoel.

Cartoons zijn ook herkenbaar en mensen weten welke boodschap wordt uitgedragen, welke taal ze ook spreken. Cartoons kunnen eenvoudig worden verspreid en in campagnes worden gebruikt. Graag zou ik daar meer gebruik van willen maken.

Politieke cartoons die de strijd van de Iraniërs die hun angsten willen overwinnen  weerspiegelen, hebben impact op sociale en politieke bewegingen, die verder gaat dan hun verantwoordelijkheid om de rest van de wereld te informeren over de situatie; ze bestendigen hoop, vertelt Kianoush:

Wanneer ik een cartoon over Iran maak, voeg ik nog een extra dimensie toe: hoop.

Wanneer er in Iran iets aan de hand is, is het niet genoeg om alleen te illustreren wat er gebeurt. Hoop geven aan mensen zorgt er volgens mij voor dat mensen meer energie en motivatie vergaren om niet op te geven.

Na de tragische dood van Mahsa Amini en het uitbreken van de  protesten in Iran, begonnen de mensen te dromen over hoop en verlangens. Ik denk dat mijn bijdrage met cartoons ertoe bijdraagt om die hoop en verlangens vorm te geven.

Uiteindelijk, en ondanks de duistere tijden, ben ik optimistisch over de toekomst, omdat de Iraniërs nooit hebben opgegeven. Ze hebben officieel hun angsten overwonnen.