Na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini die in voorlopige hechtenis zat, wordt Iran geteisterd door opstanden en protesten. Amini werd gearresteerd omdat ze haar hoofddoek niet droeg, wat sinds de Islamitische Revolutie in 1979 verplicht is voor vrouwen in Iran. Haar dood leidde tot wereldwijde protesten en discussies over het recht op vrijheid van vrouwen, censuur en onderdrukking door de staat. Het is niet verwonderlijk dat deze discussies weerklank vonden in Indonesië, het land met de grootste moslimbevolking, waar de protesten begonnen ter ondersteuning van Amini, de vrouwelijke demonstranten en hun strijd in Iran.
Op 18 oktober 2022 verzamelden zich honderden Indonesische supporters, leden van maatschappelijke organisaties en van de Iraanse dispora voor de Iraanse ambassade in Jakarta om te protesteren tegen het brute optreden tegen de demonstranten, de hardvochtige behandeling van vrouwen en de arrestatie van Iraanse journalisten. Onder de aanwezige maatschappelijke organisaties waren vertegenwoordigers van Galaruwa, Indonesia Awakening, het United Betawi Forum, de Concern for the Nation People's Movement, het Nusantara Dai Forum, de National Dayak Traditional Community Brigade en anderen.
De demonstranten zwaaiden met Iraanse vlaggen, foto's van vrouwen die waren vermoord tijdens het hardhandig optreden en ze droegen borden met de tekst “stop met moorden van onschuldige mensen”. “In Indonesië leven verschillende religies en etniciteiten met elkaar in harmonie.” “Women, life freedom” is inmiddels een populair wereldwijd refrein bij de demonstranten die de Iraanse opstand ondersteunen.
Tijdens de protesten knipten bijna tien vrouwen hun haar af uit solidariteit met de vrouwen in Iran. In vrijwel heel Indonesië is het dragen van hoofddoeken en het uiten van religieuze symbolen niet verplicht, uitgezonderd in de provincie Atjeh in Noord-Sumatra waar moslimvrouwen wel een hoofddoek moeten dragen.
Demonstranten en maatschappelijke organisaties doen een beroep op Indonesië om als natie met de grootste moslimbevolking, druk uit te oefenen op Teheran teneinde te stoppen met het geweld en de onderdrukking. Ririn Sefsani, een vrouwenrechtenactivist en een van de organisatoren van de protesten, vertelde Arab News:
Wij dringen er bij de Indonesische regering op aan als land met de grootste moslimbevolking ter wereld, haar invloed bij de Iraanse regering aan te wenden om te stoppen met alle vormen van geweld, waaronder de ontvoering en de moorden op haar inwoners die oproepen tot hervormingen in Iran.
De demonstranten roepen ook op tot vrijlating van de journalisten die tijdens de Iraanse protesten zijn gearresteerd. Andreas Harsono, een van de oprichters van de Alliantie van Onafhankelijke Journalisten (AIJ) en onderzoeker bij de Human Rights Watch Indonesia, verteldeArab news:
“Elk land, ook Iran, vindt het verwerpelijk wanneer de persvrijheid monddood wordt gemaakt en journalisten worden gedetineerd.”
De Iraanse ambassade in Jakarta gaf geen publiek commentaar of ze de demonstraties op straat erkent, hoewel ze sinds de onrusten half september voortdurend regeringsgezind materiaal heeft verspreid, met de bedoeling om de reputatie van Iran op het gebied van gender en vrouwenrechten via haar Twitter account een extra impuls te geven.
In het thuisland wordt de vrijheid bedreigd
Sommige activisten waarschuwen dat door het toenemende conservatisme in delen van Indonesië vrouwen het recht om een eigen keuze te maken weleens zouden kunnen verliezen. Hoewel de nationale regering religieuze kleding op scholen verbiedt, komt het op lokaal niveau op Indonesische scholen steeds vaker voor dat meisjes worden verplicht om een hoofddoekje in de klas te dragen door de directe of sterke sociale druk.
Donna Swita is activist bij het Instituut voor Vrouwenemancipatie in de provincie Aceh in Indonesië, een van de meest conservatieve delen van het land en de enige regio waar de sharia is ingevoerd. Ze vertelt dat ze door de politie werd gearresteerd, lastiggevallen en geïntimideerd omdat ze geen hoofddoek droeg.
“Dit is niet alleen in Ace het geval, maar het verspreidt zich over het hele land,”vertelde ze aan de Telegraph in het Verenigd Koninkrijk.
Een rapport uit 2021 door Human Rights Watch (HRW) beschrijft het toenemende conservatisme en fundamentalisme in Indonesië. Het rapport, getiteld: “Ik wilde weglopen: kwetsende kledingvoorschriften voor vrouwen en meisjes in Indonesië”, beschrijft het toenemende conservatisme, vooral in de plattelandsdorpen, maar ook gevallen van misbruik en intimidatie tegen vrouwen en meisjes die ervoor hebben gekozen om geen religieuze of conservatieve kleding te dragen. Het rapport bevat eveneens tegenstrijdige reacties van president Joko Widodo (Jokowi) en de federale regering.
Het rapport is geschreven door Andreas Harsono, senior onderzoeker bij HRW Indonesia. Het rapport:
De afgelopen twee decennia werden vrouwen en meisjes in Indonesië geconfronteerd met ongekende wettelijke en sociale aanspraken voor het dragen van kleding die als islamitisch wordt aangemerkt, als onderdeel van bredere inspanningen om de regels van de sharia – de islamitische wet – in grote delen van het land in te voeren. De laatste jaren is deze druk heviger geworden.
Op dezelfde manier publiceerde de redactie van de Jakarta Post, een belangrijke krant in Indonesië, op 28 september een hoofdartikel waar bezorgdheid wordt geuit dat, indien het opkomend islamitische fundamentalisme niet wordt ingeperkt, Indonesië met dezelfde bedreigingen zoals in Iran zou kunnen worden geconfronteerd.”De media zijn er echter niet in geslaagd om het Indonesische publiek erop te attenderen dat de gebeurtenissen in Iran misschien ook in Indonesië zelf zouden kunnen plaatsvinden.” Het artikel vervolgt:
Indonesië, het land met de meeste moslims, staat bekend als de vertegenwoordiging van de gematigde islam. Maar de tragedie in Iran kan ook hier realiteit worden wanneer de overheid de verleiding niet zou kunnen weerstaan om het privéleven van haar burgers te controleren in naam van religieuze of ideologische motieven.