- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Twee decennia duurzame energie in een afgelegen Noord-Filipijns dorp

Categorieën: Oost-Azië, Filipijnen, Burgermedia, Ideeën, Milieu, Technologie, Wetenschap, Green Voices
[1]

Upper Katablangan, Conner, Apayao. Foto [1]: ingenieur Jaymart Erasquin/Sibol ng Agham at Teknolohiya

Dit artikel [2] [en] geschreven door Raymund B. Villanueva, werd eerder gepubliceerd op Kodao, een Filipijnse onafhankelijke nieuwssite. Global Voices publiceert deze bewerkte versie als onderdeel van een overeenkomst voor het delen van informatie. Dit verhaal kwam tot stand met steun van het Earth Journalism Netwerk van Internews.

Upper Katablangan in Conner in de provincie Apayao wordt al bijna 20 jaar lang onafgebroken voorzien van stroom opgewekt door een micro-waterkrachtcentrale van de gemeenschap. Apayao maakt deel uit van Cordillera, een bergachtige streek in het noorden van de Filipijnen. Deze streek, gelegen op 20 kilometer van de dichtstbijzijnde barangay [3], een kleine administratieve bestuurseenheid, is alleen te bereiken na een moeizame tocht te voet die acht uur in beslag neemt als het regent. Het gebied is binnen twee uur te bereiken als men de beschikking heeft over een motorfiets met een behendige chauffeur en de weg droog genoeg is. Dit was een van de eerste barangays in de provincies Abra, Kalinga, en Apayao die een micro-waterkrachtcentrale bouwden voor het opwekken van elektriciteit [1] [en], een belangrijke voorziening die vaak als vanzelfsprekend beschouwd wordt in lagergelegen gebieden.

De Isnegs, een inheemse bevolkingsgroep in Katablangan, hebben er zes jaar over gedaan om de waterkrachtcentrale te bouwen. Een centrale bouwen is niet zo moeilijk — ervoor zorgen dat zij goed blijft draaien is een ander verhaal. Onderhoud aan een 7,5 kWh genererende energiecentrale is erg lastig op een plek waar verwoestende tyfoons geregeld levens eisen en enorme schade aanrichten aan eigendommen, waar het kopen en leveren van reserveonderdelen moeizaam verloopt en waar ingenieurs van de Sibol ng Agham at Teknolohiya (SIBAT, een projectpartner) er weken over doen om in het gebied te komen waar de reparaties uitgevoerd moeten worden. In de periode dat de centrale niet werkt vanwege een reparatie, valt de duisternis over Katablangan. Het enige licht is dan dat van ouderwetse kerosinelampen.

Volgens SIBAT-ingenieur Jaymart Erasquin is Katablangan een van de gemeenschappen die hun aanbevelingen voor onderhoud trouw opvolgen.

Their dam is cleaned regularly to prevent twigs and leaves from clogging the pipes that supply the water to the power station. If twigs and leaves keep going into the equipment, the blades may be damaged earlier. The station’s location close to the household also allows them to immediately shut the machines down if trouble arises.

Ze maken de dam regelmatig schoon, zodat de pijpleidingen die water naar de energiecentrale voeren niet verstopt raken met takjes en bladeren. Als die in het systeem terechtkomen, dan kunnen de schroeven eerder beschadigd raken. De centrale kan in geval van nood ook heel snel stilgelegd worden, omdat ze zo dicht bij de huizen ligt.

“We doen ons best om het materieel in goede staat te houden. De kinderen vinden het niet leuk als de stroom uitvalt, terwijl we net naar onze favoriete tv-programma's zitten te kijken,” zegt dorpsoudste Dalmacio “Dalma” Luguyan met een lach.

In de twee decennia van haar bestaan, heeft de mini-energiecentrale in Katablangan maar drie keer een storing gehad waarbij apparatuur vervangen moest worden. “Onze apparatuur gaat gemiddeld zes tot zeven jaar mee,” legt Dalma uit en hij voegt eraan toe dat het meestal weken duurt voordat vervangingsonderdelen in het gebied aankomen.

Ieder vervangingsonderdeel is meestal nieuwer en van betere kwaliteit. Ingenieurs van SIBAT komen op gezette tijden terug voor het installeren van veiligheidsapparatuur zoals bliksembeveiliging en spanningsregelaars die de elektriciteitsvoorziening stabiel houden. Aandrijfriemen en kabels moeten ook regelmatig vervangen en vernieuwd worden. Afgelopen april is er een krachtigere spanningsregelaar geïnstalleerd die ervoor zorgt dat de spanning constant 220 volt is. Dit is vaak nodig in de bouw wanneer bijvoorbeeld timmermannen elektrische werktuigen moeten gebruiken.

Micro hydro power [2]

Inwoners van Upper Katablangan installeren nieuwe onderdelen in de micro-waterkrachtcentrale. Foto [2]: ingenieur Jaymart Erasquin/Sibol ng Agham at Teknolohiya)

Een groot gedeelte van Cordillera is nog steeds niet aangesloten op een elektriciteitsnetwerk van een coöperatie. Energieagentschappen van de overheid proberen vast te stellen hoeveel huishoudens en groepen mensen nog niet aangesloten zijn — volgens de huidige schattingen hebben 15 miljoen Filipijnse huishoudens nog geen elektriciteit.

Isak Jonathan Villanueva, hoofdingenieur van de afdeling duurzame energie van de National Electrification Administration, zegt dat de grootste uitdaging ligt in het bereiken van alle eilanden van de Filipijnse archipel.

Electrification is a moving target of sorts because the census (done every five years) presents a bigger number of households that need to be connected to electricity providers.

There are many areas that could not be easily connected to the Luzon or Visayas energy grids and have to generate their electricity from fossil fuel power plants. Consequently, interior communities are the last on the list in electricity connection projects.

Elektriciteitsvoorziening is een doel dat nooit helemaal te behalen is, omdat er volgens de volkstelling (die iedere vijf jaar plaatsvindt) steeds meer huishoudens bij komen die allemaal bij een elektriciteitsleverancier ondergebracht moeten worden.

Veel gebieden konden niet zo maar aangesloten worden op de energienetwerken van Luzon of Visayas en die moeten hun elektriciteit opwekken uit fossiele brandstoffen. Daarom staan de gebieden in het binnenland altijd laatst op de lijst van elektriciteitsvoorziening.

De ingenieur zegt dat onafhankelijke en kleinschalige duurzame energieprojecten zoals micro-waterkracht, zonne-en windenergie en biomassa hoe dan ook in populariteit toenemen, hoewel ze door stroomproducenten nog steeds als minder winstgevend beschouwd worden vergeleken met energie uit fossiele brandstoffen.

Residents carrying HDPE pipes to Katablangan

Inwoners dragen HDPE buizen naar Katablangan waarmee water van hun dam naar de generatoren gesluisd wordt. Foto: [1] ingenieur Jaymart Erasquin/Sibol ng Agham at Teknolohiya)

Niet op het net maar wel duurzaam 

Het micro-waterkrachtproject in Katablangan wordt gezien als een klein maar geschikt alternatief voor het leveren van elektriciteit aan afgelegen gemeenschappen in streken zoals Cordillera. Naast micro-waterkrachtprojecten hebben andere gemeenschappen in het gebied ook de beschikking over hybride energieprojecten, waarbij micro-waterkrachtcentrales gecombineerd worden met zonnepanelen en windturbines die goed functioneren dankzij het tropische klimaat van het land en de hoge ligging van het gebied.

Kerkelijke groepen van One Faith, One Nation, One Voice [4] [en] (OFONOV) in Cordillera steunen de projecten die “op een verstandige wijze van het milieu gebruik maken” en niet een agressieve manier van ontwikkeling nastreven die veelal gekenmerkt wordt door de bouw van enorme, door de overheid gefinancierde, stuwdammen in het riviersysteem van de rivier de Chico en haar zijrivieren. Volgens OFONOV zijn er plannen voor vijf dammen in de provincie Abra, zes in de provincie Apayao (waarvan er vier nog in afwachting zijn) en 11 in de provincie Kalinga (waarvan twee nog in afwachting). Deze maken onderdeel uit van de 77 waterkrachtcentrales in de gehele administratieve regio van Cordillera waarvan er al 66 voltooid zijn.

A Katablangan home is retrofitted with newer wires and an electricity meter [1]

Nieuwe kabels en een elektriciteitsmeter worden aangelegd in een huis in Katablangan in het kader van een onderhoudsplan. Foto: [1] ingenieur Jaymart Erasquin/Sibol ng Agham at Teknolohiya)

Twee decennia duurzame energie

Terwijl elektriciteitsprojecten van de overheid, buitenlandse instanties en bedrijven meestal veel kritiek losmaken, krijgt de micro-waterkrachtcentrale in Katablangan juist de steun en dankbaarheid van de inwoners.

Door de afgelegen ligging van Katablangan is er geen standaard televisieontvangst, maar door de komst van de waterkrachtcentrale hebben alle huizen nu satellietschotels op het dak waardoor de bewoners toch televisie kunnen kijken. Er is geen mobiel netwerk, maar alle huishoudens hebben een radiotoestel waarmee spullen besteld kunnen worden bij de dorpswinkels en waarmee communicatie met de buren mogelijk is. Op de elektriciteitscentrale zijn ook een rijst-en maïsmolen aangesloten die het harde werk van de inwoners overneemt, waardoor zij tijd hebben voor andere activiteiten.

Dorpshoofd Benito Lugayan zegt:

Here in Conner, we have the unique phenomenon of lowlanders making the eight-hour trek up to our village to have their mobile phones, flashlights, radio sets, batteries and other gadgets recharged after strong typhoons have damaged their [on grid] power supply lines. Why is that? Because what we have here is a more reliable power supply that is cheaper and cleaner.

Hier in Connor kennen we een uniek fenomeen: mensen uit de lagergelegen gebieden die de tocht van acht uur maken om in ons dorp hun mobiele telefoons, zaklampen, radiotoestellen, accu's en andere elektronica op te laden wanneer hun [aan het netwerk gekoppelde] elektriciteitsleidingen beschadigd zijn door een hevige tyfoon. Waarom doen ze dat? Omdat wij hier een degelijke elektriciteitsvoorziening hebben die veel goedkoper en schoner is.

Volgens Estrella Catarata, hoofd van SIBAT, levert het micro-elektriciteitsproject in Katablangan, dat in het begin 42 huishoudens van stroom voorzag, nu ook energie aan huizen in het drie kilometer verderop liggende Sitio Battong waardoor de teller nu op meer dan 60 huishoudens staat. Het aanvankelijke tarief van 50 PHP (ongeveer 1 euro) per maand per huishouden is nu 10 PHP per kWh, waardoor geld opzijgezet kan worden voor onderhoud en verbeteringen. Catarata zegt ook dat de winkels in Katablangan nieuwe koelkasten en vriezers hebben waardoor ze nu producten zoals ijsblokjes, schepijs, gekoelde frisdrank en diepvriesmaaltijden kunnen aanbieden. Catarata voegt eraan toe:

The Katablangan project is a story of the Cordillera’s abundant source of renewable energy that is harnessed by culturally-sensitive and appropriate technology for the benefit of its people. Its benefits only serve small and remote communities for now but there are many communities in need of electricity. The beauty in this is that it does no harm to the environment that the Indigenous peoples still regard as sacred.

Het project in Katablangan laat zien hoe de overvloedige bron van duurzame energie in Cordillera ten voordele van de plaatselijke bevolking gebruikt kan worden door middel van een geschikte en bij de cultuur passende technologie. Op dit moment hebben alleen kleine, afgelegen gemeenschappen er voordeel van, maar er zijn nog veel meer gebieden die elektriciteit nodig hebben. Het mooie van dit project is dat de natuur, die door de inheemse bevolking nog steeds als onaantastbaar beschouwd wordt, geen geweld wordt aangedaan.

Naar aanleiding van het succes van het project voor duurzame energie in Upper Katablangan zijn de inwoners van Lower Katablangan recentelijk begonnen met het graven van dammen en kanalen voor twee micro-waterkrachtcentrales voor hun eigen gemeenschap.

Sibol ng Agham at Teknolohiya [SIBAT] engineer Jaymart Erasquin [1]

Ingenieur Jaymart Erasquin [staand] van Sibol ng Agham at Teknolohiya [SIBAT] in gesprek met operatoren van de micro-waterkrachtcentrale in de provincie Apayao. Foto [1]: auteur/Kodao