Thee is de populairste drank in Bangladesh. Met deze tekening die het lot weergeeft van arbeiders op theeplantages die een hongerloon verdienen, vraagt de jonge kunstenaar Tufan Chakma zich af of mensen het bloed van arbeiders drinken. Tekening via Facebook, gebruikt met toestemming.

Het minimum dagloon van theeplukkers in Bangladesh is verhoogd van 120 BDT (1,15 EUR) naar 170 BDT (1,63 EUR), nadat theearbeiders zo'n drie weken hadden gestaakt. Zij zijn een van de laagstbetaalde arbeiders van het land in een industrie die stamt uit de dagen van de Britse overheersing en ze vormen nog steeds een van de meest gemarginaliseerde en uitgebuite groepen in Bangladesh. Hoewel ze met hun staking een dagloon van 300 BDT (2,87 EUR) wilden afdwingen, zijn de nieuwe lonen, verhoogd met bijna 25 percent, op 27 augustus 2022 vastgelegd na onderhandelingen tussen premier Sheikh Hasina en de eigenaars van de theeplantages.

De Tea Garden Owners Association zegt dat de theeplantages naast de wekelijkse voedselsubsidies ook onderkomen, pensioenvoorzieningen en hulp met medische kosten verschaffen en er tevens voor zorgen dat kinderen van arbeiders naar de basisschool kunnen. Dit bracht het dagloon al voor de verhoging tot boven 400 BDT (383 EUR). Verschillende arbeidersbewegingen en maatschappelijke organisaties in het land hebben hun steun uitgesproken voor de eisen van de theearbeiders.

Hoewel de vakbond van theearbeiders demonstreerde voor een verhoging van het dagloon naar 300 BDT (2,87 EUR), lijkt men tevreden te zijn met de verhoging naar 170 BDT (1,63 EUR). Op sociale media zijn video's te zien [bn] van triomferende arbeiders. Veel mensen vragen zich echter af hoe theearbeiders kunnen overleven met dergelijke lage lonen, nu door inflatie de kosten van levensonderhoud zo hoog zijn geworden.

Theeplantagearbeider Seema Mahali beantwoordde [bn] deze vraag voor BBC Bangla.

না হয় বাগানের জমিতে থাকি, কিন্তু ঘরের মেরামতের খরচ আমাদের। কাপড় কিনতে হয়, বাচ্চাদের পড়ালেখা করাতে হয়, চাল, ডাল সবজি কিনতে হয়। এই ১২০ টাকায় কি এতো কিছু হয়?

Ze kunnen natuurlijk wel zeggen dat de theeplantage de huizen waarin we wonen beschikbaar stelt, maar de kosten van reparatie aan het huis zijn voor ons. We moeten ook kleren kopen, scholen voor onze kinderen betalen – rijst, granen en groente moeten we zelf kopen. Is 120 BDT [1,15 EUR] dan wel genoeg?

Hoewel in de betere theesalons in de hoofdstad een kop thee meer dan 120 BDT (1,15 EUR) kost, verdienen theearbeiders zo weinig dat ze zich geen kip of groente kunnen veroorloven. Sommigen hebben geen andere keus dan een gerecht van theebladeren [bn] te eten wat een bijna dagelijks onderdeel van hun dieet is geworden. Schrijver Kasafaddauza Noman schrijft het volgende hierover:

এই অঞ্চলে চায়ের চেয়ে রোমাঞ্চকর জিনিস আর কী আছে? আমাদের প্রেম, আড্ডা, গল্প, গান, বিপ্লব, বিদ্রোহ কোনো কিছুই চা ছাড়া হয় না। বিজ্ঞাপন মারফত আমরা জানতে পারি কাপ শেষ হলেও রেশ রয়ে যায়, এক কাপ চায়ে তাজা হয়ে যাওয়া যায় নিমেষেই, এমনকি চায়ে চুমুক দিয়ে আমরা বদলে দিতে পারি পরিস্থিতি, প্রতিবাদ করতে পারি যেকোনো অন্যায়ের, পেয়ে যেতে পারি যুগান্তকারী আইডিয়া। কিন্তু বিজ্ঞাপনে চা শ্রমিকরা সারাজীবন ব্যাকগ্রাউন্ড প্রপস। দুটি পাতা একটি কুড়ি তোলার সুন্দর দৃশ্যটি আমাদের কাছে আরও সুন্দর হয়ে ওঠে দারুণ সিনেমাটোগ্রাফিতে। আর আজকাল তো নগরীর অভিজাত চায়ের দোকানে এক কাপ চা বিক্রি হয় ১২০টাকায়। সে চায়েরও হয় ফুড রিভিউ। অথচ শ্রমিকদের ১২০টাকার অসুন্দর জীবনের দৃশ্য সিনেমাটোগ্রাফিতেও আসে না, খবরেও খুব একটা পাওয়া যায় না। কারণ তারা চা পাতা ভর্তা খেয়েই কাটিয়ে দিচ্ছে বেহেশতি এই জীবন!

Wat kan er in deze regio nou meer verheerlijkt worden dan thee? In onze liefde, gesprekken, verhalen, liederen en revoluties wordt vaak naar thee verwezen. Reclame laat ons zien dat de dorst blijft, zelfs na een volle kop thee; een kop thee verkwikt onmiddellijk. Zelfs met alleen kleine slokjes thee kunnen we verandering in een situatie brengen, we kunnen tegen iedere onrechtvaardigheid protesteren en revolutionaire ideeën opdoen. Maar de theearbeiders in deze reclame bestaan echt en worden op de achtergrond als rekwisieten gebruikt. Goede cinematografie maakt de mooie scene van het theeplukken in onze ogen nog mooier. Vandaag de dag moeten we in de betere theesalons 120 BDT [1,15 EUR] neerleggen en zelfs recensenten schrijven erover. Maar er is geen enkele video die aandacht besteedt aan de arbeiders die worstelen om te overleven en voor wie 120 BDT [1,15 EUR] een hongerloontje is. Zelfs in de reguliere media wordt er niet over gesproken. Want deze arbeiders houden zichzelf in dit paradijs in leven door theebladeren te eten -[bn]!

Op dit moment lopen er veel megaprojecten om de economische ontwikkeling in dit land te stimuleren. Tasmia Afrin Mou schreef hier het volgende over op Facebook:

এত উন্নয়নকালে এই পোস্টার দেখতে হয় কেনো? ১৭০ টাকা রোজে মাসে ৩০ দিন কাজ করলেও চা শ্রমিক মাসে আয় করবেন ৫১০০ টাকা। কোনো আমিষ না, কোনো নিরামিষ না, কেবল ভাত আর রুটি হয় এই টাকায়?

Waarom zien we deze poster [Noot van de redactie: op de poster staat “we willen brood en rijst in onze maaltijden – we willen 300 BDT loon per dag”] tijdens deze fase van ontwikkeling van ons land? Theearbeiders verdienen 5100 BDT [48,86 EUR] per maand na verhoging van het dagloon naar 170 BDT [1,63 EUR]. Ze kunnen zich zeker geen vlees of groente veroorloven, maar rijst en brood wel?

Malinichara Tea Garden in Sylhet. Foto via Wikipedia door Shahnoor Habib Munmun. CC BY 3.0.

De thee-industrie in Bangladesh

Het verbouwen van thee in Bangladesh begon tijdens de Britse koloniale overheersing. In 1840 werd de eerste theetuin opgezet [bn] in de havenstad Chittagong. Met het commercieel verbouwen van thee werd begonnen in 1857 in de regio Sylhet. Vandaag de dag zijn er meer dan 167 theetuinen in het land. Een groot gedeelte van de thee-industrie is gevestigd in de regio's Sylhet, Habiganj en Moulvibazar. Ongeveer 140.000 arbeiders werken in deze theetuinen en de meerderheid doet dit werk al generaties lang.

Tijdens de periode van 1860 tot 1870 maakte het commerciële succes van theeplantages in de regio's Assam en Sylhet investeren aantrekkelijk voor buitenlandse bedrijven. Het gevolg was dat theetuinen in deze regio's begonnen uit te breiden. Met deze uitbreiding kwam een vraag naar meer arbeiders. In een onderzoeksartikel uit 2014 getiteld “History of Tea Gardens and Tea Workers of Bangladesh [“De geschiedenis van theetuinen en theearbeiders in Bangladesh”],” schreven Riad Mahmud and Alida Binte Saqi dat de migratie van theearbeiders veel overeenkomsten vertoonde met de slavenhandel bn]. De eerste arbeiders die op de theeplantages werkten waren niet in Sylhet geboren. Zij kwamen uit verschillende delen van India — meestal uit de gebieden die door hongersnood getroffen waren. Ze werden onder valse voorwendselen naar de theeplantages overgebracht en de plaatselijke bevolking noemde hen “koelies”. De plaatselijke bevolking, de eigenaars van de theeplantages en beambten behandelden hen als slaven.

Zelfs nu in de 21e eeuw zijn de omstandigheden van theearbeiders niet veel veranderd. Hun inkomen, levensstandaard en de ongelijkheid waar ze keer op keer mee te maken krijgen, zijn tijdens de recente protesten wederom naar voren gekomen.