Screenshot afkomstig van BBC's YouTube channel van het proces tegen Navalny in een gevangenis.

Terwijl de wereldwijde publieke aandacht vooral is gericht op de Russische invasie in Oekraïne, blijven de gebeurtenissen in Rusland bijna onopgemerkt, zoals het proces in Moskou tegen Alexey Navalny, de meest prominente oppositieleider in het land.

Na zijn opname in een ziekenhuis in Duitsland waar Navalny herstelde van een poging tot vergiftiging, keerde hij op 17 januari 2021 terug naar Rusland. Die dag werd hij op de luchthaven van Moskou gearresteerd op beschuldiging van het schenden van de voorwaarden tijdens zijn proeftijd in een eerdere verduisteringszaak, waarna hij in hechtenis werd genomen.

Na een snelle rechtszitting werd hij tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld, die hij moest doorbrengen in een gevangenis in de regio Vladimir, niet ver van Moskou. Door zijn populariteit in Rusland, na het openbaren van massale corruptie en zijn aanvallen op president Poetin, werd duidelijk dat het verhaal niet zou eindigen met dit vonnis en dat de Russische autoriteiten erop uit waren om een andere reden te vinden om hem langer vast te houden.

Een jaar na zijn arrestatie op 25 januari 2022, plaatste de Federale Financiële Controledienst van de Russische Federatie (Rosfinmonitoring) Navalny op de lijst van extremisten en terroristen. Kort hierna werd een nieuwe zaak tegen Navalny aangemeld bij de Lefortovo Rechtbank in Moskou. Deze keer werd hij beschuldigd van minachting van de rechtbank en fraude. Dit werd hem ten laste gelegd, omdat hij een rechter zou hebben beledigd die hem tijdens een vorig proces in 2021 had veroordeeld.

Om te begrijpen hoe vergezocht deze veroordeling is, is het de moeite waard om de lijst met vermeende beschuldigingen nader te bestuderen: “Edelachtbare, u overtreedt de wet”, “Mijn God.” De scherpste bewoordingen door Alexey tijdens de bijeenkomst waren “walgelijk” (омерзительный), “laaghartig”(гнусный) en “go nuts” (офигеть), die zelfs niet aan de rechter waren gericht.

Het tweede deel van de beschuldiging van fraude heeft volgens de aanklacht betrekking op de inzameling van gelden voor Navalny's vlaggeschipproject Anti-Corruption Fund (FBK, een non-profit organisatie die corruptie binnen de hoogste organen onderzoekt, onthult en voorkomt) en die zouden zijn besteed aan “persoonlijke uitgaven en extremistsische doeleinden.”

In feite hebben ongeveer 300.000 mensen hun gelden vrijwillig gedoneerd voor opsporingen door het FBK, waarvan er slechts vier dachten dat ze waren gedupeerd en een rechtszaak aanspanden. Een onderzoek door FBK-leden bracht aan het licht dat twee van hen “nepslachtoffers”waren. De andere twee waren ondernemers waarnaar een onderzoek liep over niet-gerelateerde strafzaken en die  mogelijk door veiligheidsinstanties onder druk zijn gezet om te handelen zoals ze deden. Dit om hun eigen belangen te behartigen, zoals in Rusland vaak de praktijk is.

Speciale maatregelen voor een speciaal proces

Navalny's proces vond onder ongebruikelijke omstandigheden plaats: in plaats van de beklaagde middels hoorzitingen te berechten, werd er meerdere malen in de gevangenis in een stadje in de regio Vladimir rechtgesproken. Volgens Navalny's advocaat is dit een ongebruikelijke procedure en vrij zeldaam in de rechtspraktijk. Desondanks maakten de autoriteiten niet bekend waarom ze besloten om de hoorzitting in de gevangenis te houden en Navalny niet naar Moskou over te brengen. De journalisten mochten het proces in een aparte ruimte via de tv bijwonen, maar de uitzending werd regelmatig om onbekende technische redenen onderbroken. De hoorzitting werd formeel voor iedereen toegankelijk verklaard, maar omdat het in de gevangenis plaatsvond, bleek het tegendeel. Alles werd in het werk gesteld om het proces zo stil mogelijk te houden en publiciteit te vemijden.

Een mogelijke verklaring voor dergelijke maatregelen is dat Navalny, zoals verwacht, tijdens het proces van de gelegenheid gebruik zou maken om zijn mening te geven over de Russische invasie in Oekraïne. Op een Instagram-video van een hoorzitting is te zien dat hij verklaart: “Ik ben tegen deze oorlog. Ik beschouw het als immoreel, broedermoord en crimineel. De oorlog is door de bende in het Kremlin begonnen, om het ze gemakkelijker te maken te stelen. Ze moorden om te stelen. … Ik ben tegen deze oorlog.”

Via zijn sociale media-accounts deed Navalny ook een beroep op de Russische bevolking om te protesteren en hun ongenoegen met de acties door de Russische autoriteiten te laten blijken. Hij eindigde door te zeggen: “Als een gevangenisstraf de prijs is voor mijn recht als mens om te zeggen wat ik denk dat nodig is en het mijn recht als burger is om te vechten voor een betere toekomst voor Rusland, dan mogen ze 113 (jaar) eisen. Ik blijf bij mijn uitspraken en wat ik heb gedaan.

Vonnis

Op 22 maart 2022 werd Navalnhy tot negen jaar gevangenisstraf veroordeeld in een streng regime-kolonie, wat betekent dat hij voor lange tijd zal worden geïsoleerd en zelfs wordt beperkt bij het contact met andere gevangenen en met de buitenwereld. Dit betekent minder bezoeken, brieven en telefoontjes.

De moraal van deze karikatuur van rechtvaardigheid betekent dat Poetin zijn tegenstander extreem en zo lang mogelijk wil onderdrukken. Hij wil dat Navalny in de vergetelheid raakt en de mensen die door hem worden geïnspireerd het erbij laten zitten. Dit verbod krijgt een extra dimensie door de toegang tot bijvoorbeeld sociale netwerken zoals Twitter, Facebook en Instagram in Rusland vanaf 14 maart te blokkeren. Vroeger kon Navalny tijdens zijn gevangenschap met zijn volgers via sociale media communiceren, waarmee hij doorging met behulp van zijn team. Door de nieuwe beperkingen is het niet meer mogelijk om zijn opvattingen met een groot publiek te delen, waardoor zijn volgers ook niet meer openlijk met elkaar kunnen communiceren. Dit is vooral belangrijk in een tijd tijdens een informatievacuüm, wanneer de Russen bang zijn om hun anti-oorlogsgevoelens hardop te uiten en zich eenzaam en verdeeld voelen.

De autoriteiten zijn er alleen op uit om elke vorm van oppositievoeren, waaronder anti-oorlog en anti-Poetin discussies, de kop in te drukken. Daarom riep Navalny zijn volgers na het proces in een tweet op om niet op te geven:

8/9 Я очень благодарен всем за поддержку. И, ребята, хочу сказать: лучшая поддержка и мне, и другим политзэкам – это не сочувствие и теплые слова, а действия. Любая активность против лживого и воровского путинского режима. Любое противодействие этим военным преступникам.

— Alexey Navalny (@navalny) 22 maart 2022

“Ik dank iedereen enorm voor jullie support. En, mensen, ik wil jullie meegeven: de beste support voor mij en andere politieke gevangenen bestaat niet alleen uit sympathie en vriendelijke woorden, maar ook uit actievoeren. Zoals elke activiteit tegen bedriegers en dieven tijdens het Poetin-regime. Maar ook elke vorm van oppositie tegen deze oorlogsmisdadigers.”

Het anti-corruptiefonds heeft aangekondigd dat het zich  buiten Rusland heeft geregistreerd en doorgaat met  activiteiten op het gebied van anti-corruptie onderzoek op internationaal niveau.