“De toekomst is een land dat beschermd moet worden.” Illustratie door Futuros Indígenas, gebruikt met toestemming.
De Dag van de Aarde op 22 april heeft geleid tot debatten over de aanpak van onze wereldwijde ecologische crisis. Global Voices sprak met Miryam Vargas, een Nahuatl journaliste uit Choluteca, Mexico, om ons te helpen begrijpen wat we kunnen leren van inheemse gemeenschappen.
Vargas brengt verslag uit over milieukwesties en werkt al meer dan tien jaar samen met haar inheemse gemeenschap. Zij gelooft dat de sleutel tot noodhulp op het gebied van klimaat en milieu te vinden is in inheemse en plattelandsgemeenschappen, niet in westerse, stedelijke, of “groen kapitalistische” oplossingen. Vargas wil ook het fatalisme uitschakelen – “dat we allemaal gedoemd zijn.”
Ze maakt deel uit van Futuros Indígenas [es] [1] (“Indigenous Futures”), een netwerk van inheemse journalisten in Mexico die werken aan het herdefiniëren van de klimaatnoodsituatie op hun voorwaarden. Ze pakken verouderde verhalen over inheemse volken, ontwikkeling en somberheid aan.
In Futuros Indígenas, we have reflected on the fact that this [fatalism] does not represent what we experience in our communities. [Also] we are not the ones responsible for this crisis. We call on people to become aware that the climate crisis is due to very specific corporations. There are corporations that are taking over the natural resources of the entire planet.
“In Futuros Indígenas hebben wij nagedacht over het feit dat dit [fatalisme] niet representatief is voor wat wij in onze gemeenschappen ervaren. Wij zijn [ook] niet diegenen die verantwoordelijk zijn voor de crisis. Wij roepen mensen op om zich ervan bewust te worden dat de klimaatcrisis te wijten is aan zeer specifieke bedrijven. Er zijn corporaties die de natuurlijke bronnen van de hele planeet overnemen.
Zo zijn bijvoorbeeld slechts 100 bedrijven [en] [2] verantwoordelijk voor meer dan 70 procent van de broeikasgasemissies sinds 1988, en is meer dan de helft van alle emissies in de wereld terug te voeren op slechts 25 particuliere en staatsbedrijven. Als er niets wordt gedaan aan de klimaatverandering, heeft dat ernstige gevolgen [en] [3] voor de mensheid en de rest van de soorten. Klimaatverandering heeft niet alleen te maken met fossiele brandstoffen – het omvat ook schade aan biodiverse ecosystemen, ontbossing, overconsumptie van natuurlijke hulpbronnen (onder meer in de technologische en de mode-industrie), industriële landbouw, en nog veel meer.
Inheemse volkeren daarentegen beschermen [4] 80% van de biodiversiteit in de wereld en zijn dus van cruciaal belang om de gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan. Het Amazonewoud bijvoorbeeld maakt meer dan 20 procent van de zuurstof in de wereld. Vargas zegt:
In this change of narrative, we want to talk above all about the Indigenous and rural communities, re-center them and re-center how we are building life, how we are healing the territory and spaces, even where there have been extractive projects.
“In deze nieuwe verhaallijn willen we het vooral hebben over de inheemse en plattelandsgemeenschappen, hen opnieuw centraal stellen en opnieuw centraal stellen hoe we het leven opbouwen, hoe we het grondgebied en de ruimtes genezen, zelfs daar waar er ontginningsprojecten zijn geweest.”
Vargas wil dat de mensen erkennen dat de inheemse leefwijzen een voorbeeld zijn dat we kunnen volgen als we de klimaatcrisis willen oplossen en in harmonie met het milieu willen leven.
We take back these narratives with hopeful words that bring back the courage that sometimes disappears with everything that has been happening. That we have a hopeful future, that we are succeeding every time we continue sowing, every time we continue protecting life, every time we continue organizing ourselves as peoples, and also every time we continue existing, that we are here.
“Wij nemen deze verhalen terug met hoopvolle woorden die de moed terugbrengen die soms verdwijnt bij alles wat er is gebeurd. Dat we een hoopvolle toekomst hebben, dat we slagen telkens als we blijven zaaien, telkens als we het leven blijven beschermen, telkens als we ons als volkeren blijven organiseren, en ook telkens als we blijven bestaan, dat we er zijn.”
Wat haar aanmoedigt is vreugde door tradities, kunst en taal. Met name de taal staat centraal in de identiteit van haar gemeenschap en vormt een integraal onderdeel van hun strijd om de ecosystemen van de aarde te beschermen.
In several communities, we are even bringing native languages into the narrative change [about the climate]. This way, we are weaving ourselves even stronger because we speak deeply of our cosmovision as native peoples and deeply of what hurts us and of what makes us feel closer to the earth.
“In verschillende gemeenschappen brengen we zelfs inheemse talen in de verhalende verandering [over het klimaat]. Zo verweven we onszelf nog sterker omdat we diepgaand spreken over onze kosmovisie als inheemse volkeren en diepgaand over wat ons kwetst en wat ons dichter bij de aarde doet voelen.”
Het leven verdedigen
Centraal in haar gedachtegang staat de verdediging van het leven (la defensa de la vida), met name tegen wat zij “doodspraktijken in het land” noemt. Voor haar betekent het gesprek centreren op het leven, denken in termen van coëxistentie met allerlei soorten biodiversiteit in een bepaalde omgeving.
When we talk about defending life, it’s about defending the living conditions [of biodiversity] in order to continue to exist, to continue to have a way to exist.
“Als we het hebben over het verdedigen van het leven, dan gaat het over het verdedigen van de levensomstandigheden [van de biodiversiteit] om te kunnen blijven bestaan, om een manier van bestaan te blijven hebben.”
Toch betoogt zij dat sommige ontwikkelingsprojecten voorbijgaan aan overwegingen over biodiversiteit. “Er is geen water meer, geen aarde, de lucht is vervuild. Wat er over is van water of aarde maakt mensen ziek,” zegt ze.
Mijnen [en] [5] — die worden gebruikt voor het winnen en verkopen van metalen voor technologische apparaten en infrastructuur overal ter wereld – vervuilen waterwegen, zorgen voor ontbossing, en schaden uiteindelijk de gezondheid van de plaatselijke bevolking, verdringen hen en dragen bij tot sociale conflicten. Inheemse en plattelandsgemeenschappen in Latijns-Amerika protesteren [en] [6] vaak tegen de aanleg van mijnen, stuwdammen en andere grote infrastructuurprojecten [es] [7], waarbij zij vaak hun leven op het spel zetten [en] [8]. Nadat zij de negatieve gevolgen van een gaspijpleiding, een thermo-elektrische centrale en een aquaduct voor haar gemeenschap aan de kaak had gesteld, zijn anonieme aanvallers tweemaal het huis van Vargas binnengevallen [9] in april 2022.
“Het is indrukwekkend om te zien hoe deze rijke landen, deze andere rijkdom, deze andere manier van leven, worden gezien alsof zij een onbeschreven blad zijn, klaar om ontwikkelingen te ontvangen,” zegt Vargas.
Het grootste deel van de industriële en landbouwproducten van het platteland gaat naar stedelijke centra. Om de negatieve gevolgen van de ontwikkeling te beperken, pleit Vargas er dan ook voor dat stadsbewoners hun consumptie beperken. Ze zegt:
As [rural] communities we can no longer live, literally, we can no longer drink water, we can no longer breathe, they are extracting everything that is generating our living conditions to take it to these places where they are generating lifestyles that absorb everything that could be useful for millions of people.
“Als [plattelands]gemeenschappen kunnen we niet meer leven, letterlijk, we kunnen geen water meer drinken, we kunnen niet meer ademen, ze onttrekken alles wat onze levensomstandigheden genereert om het naar deze plaatsen te brengen waar ze levensstijlen opwekken die alles absorberen wat nuttig zou kunnen zijn voor miljoenen mensen.”
Geen behoefte aan oplossingen uit het Westen
De meeste Westerse landen en de Golfstaten verbruiken [en] [10] veel meer hulpbronnen dan de planeet kan aanvullen. “Deze levensstijlen zijn niet functioneel,” zegt Vargas. “In onze gemeenschappen, in onze levensstijl, hebben we tot nu toe een evenwicht kunnen bereiken, en we moeten daarnaar terugkeren.”
Daarom gelooft zij niet dat de oplossingen voor de klimaatnoodsituatie in het Westen en in de steden te vinden zullen zijn, maar eerder in plattelands- en inheemse gemeenschappen.
The solutions to the crisis are not over there, in the global North or in the corporations, but in those of us who live here closer to the land, those of us who are growing corn and beans, and with these practices, we are healing the land from the industry, from the practices that have come to deteriorate all of our territory. We must think about what our people have been doing for many years, and that is now being regenerated by youth and women.
“De oplossingen voor de crisis liggen niet daar, in het mondiale Noorden of bij de bedrijven, maar bij ons die hier dichter bij het land wonen, bij ons die maïs en bonen verbouwen, en met deze praktijken genezen we het land van de industrie, van de praktijken die ons hele grondgebied zijn gaan aantasten. We moeten nadenken over wat ons volk al vele jaren doet, en dat nu nieuw leven wordt ingeblazen door jongeren en vrouwen.”
Dat wil niet zeggen dat de inheemse gemeenschappen in Mexico geen banden hebben met andere mensen van over de hele wereld – verre van dat.
Op de COP-26-conferentie in Glasgow vorig jaar werden Vargas en haar collega's gesteund door een internationale gemeenschap van mensen met wie zij zich andere mogelijke toekomsten voor de aarde kon voorstellen.
The discourse of nationalism will not be able to separate us, we are peoples who have been woven and united in all aspects. When we meet, we have many rituals that coincide in many senses and also, well, we have love for the land.
“Het discours van het nationalisme zal ons niet kunnen scheiden, wij zijn volkeren die in alle opzichten met elkaar verweven en verenigd zijn. Als we elkaar ontmoeten, hebben we vele rituelen die in vele opzichten samenvallen en we hebben ook liefde voor het land.”
Ze besluit:
Dus, daarom zeggen we, wij zijn inheemse toekomsten. Als iedereen vraagt hoe we uit deze crisis geraken, zeggen wij: “Hier is de oplossing!”. We do not have to go far to look for it, we exist as living alternatives, we are building and transforming alternatives.
“Dus, daarom zeggen we, wij zijn inheemse toekomsten. Als iedereen vraagt hoe we uit deze crisis geraken, zeggen wij: “Hier is de oplossing!”. Wij hoeven niet ver te gaan om het te zoeken, wij bestaan als levende alternatieven, wij bouwen en transformeren alternatieven.”