Het Kremlin, zetel van de regering van Rusland. Foto door Larry Koester op Flickr (CC BY 2.0)

Het invoeren van sancties tegen Rusland is met gemengde reacties onthaald. Russische bronnen, zowel regering als oligarchen, stellen dat het Westen in de verkeerde richting [en] schiet. Terwijl sommige indicatoren aantonen dat de economie van het land tot op zekere hoogte is aangetast, suggereren sommige analisten dat dit niet genoeg is om serieuze druk uit te oefenen om een einde te maken aan de oorlog. Er is zeker een marge om meer schade te berokkenen aan de Russische elite maar het is op zijn minst twijfelachtig of verdere escalaties zouden leiden tot een positieverandering bij de elite of het ontslag van Vladimir Poetin en zijn onmiddellijke entourage.

In zijn boek “From Dictatorship to Democracy [en],” suggereert Gene Sharp dat de manier om een dictator te “doden” is om hem de steun van de bevolking te ontnemen. Deze optie lijkt nog ver weg voor Rusland, gezien de steun, actief of passief, die hij geniet van de meerderheid van de bevolking.

Maar volksopstand is niet de enige manier waarop er een verandering kan plaatsvinden aan de top van een land. Zoals gezegd in “The Dictator’s Handbook [en],” eens het selectoraat (de machtigste elite van een land, diegenen die de dictator nodig heeft om aan de macht te blijven) een leider beu wordt, kunnen ze hem ontslaan en een wissel van de macht organiseren. Poetin's ontslag zou niet automatisch een radicale verandering in de Russische samenleving betekenen, maar zou kunnen leiden tot een de-escalatie van het conflict met Oekraïne.

Geruchten over het Kremlin lijken te suggereren dat een herschikking van de elite in de lucht hangt. Maar dit blijft een optie die ver weg is als de sancties consequent de hele entourage van Poeting klem zetten. Stel je voor dat je iemand bent die dicht genoeg bij Poetin staat om een soort coup te  kunnen plegen. Je zou de erfenis van de oorlog onder ogen moeten zien en een verhaal moeten verzinnen om de ontevredenheid te sussen omdat je de populairste politicus van het land geluiqideerd hebt. En je zou nauwelijks kunnen rekenen op externe steun: je werd waarschijnlijk zwaar gesanctioneerd; je eigendommen in Londen en je jacht riskeren elke moment in beslag genomen te worden en je riskeert zelfs gearresteerd te worden als je een voet op Europese of Amerikaanse bodem zet. Zou je enige garantie hebben dat het uitrangeren van Poetin je weg tot verlossing zou openen?

Tegen dergelijke kosten, is het een keuze tussen op een zinkend schip blijven of in open water springen zonder reddingsvest. Velen kunnen erover klagen maar weinigen, zoniet niemand, zouden zo een risico nemen in het hedendaagse Rusland.

Is het mogelijk om in een paar weken tijd de structuur in het gedrang te brengen die in 30 jaar heeft geleid tot de vorming van de huidige elites? En kan dit van buitenaf gebeuren? Er zal geen Russische revolutie 2.0 plaatsvinden in de onmiddellijke toekomst. Poetin zal uiteindelijk wel vertrekken maar zijn vervanger zal uit dezelfde klei gevormd zijn.

Poetin zal nooit een nederlaag aanvaarden maar er zal misschien onder zijn elite iemand zijn die de situatie wil de-escaleren en de schuld van de oorlog en al het andere bij de huidige president wil leggen. De huidige sancties, en diplomatieke druk, kunnen een efficiënte manier zijn om Ruslands standpunt te veranderen zonder in een wereldoorlog te verzanden, maar als de hele Russiche elite in dezelfde mate gecriminaliseerd is, wie zal dan de last op zich nemen om de volgende Russische president te worden? En zal hij openstaan voor een dialoog met het Westen?

Ik heb er weinig hoop op dat de volgende Russische leider een fan zal zijn van de EU, individuele vrijheid zal respecteren, of zelfs zal geven om zijn volk, maar het zou iemand moeten zijn die meer dan Poetin bereid is om een constructieve dialoog aan te gaan met zijn buren.

We kunnen de democratie niet importeren in Rusland; dit is iets dat door de Russen zelf moet gedaan worden, wanneer en als de Russische samenleving erom geeft. Maar we kunnen op zijn minst de risico's van toekomstige oorlogen beperken en de weg vrijmaken voor een dialoog over vitale kwesties – niet met Poetin, maar met zijn opvolger. En het is gemakkelijker om tot een overeenkomst te komen door te praten dan als je alle banden verbreekt en je acties basseert op veronderstellingen over wat de andere partij denkt.

For more information about this topic, see our special coverage Russia invades Ukraine.