Afbeelding door Erick Retana
Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in Connectas [1][es]. Een ingekorte en vernieuwde versie werd gepubliceerd door Global Voices op grond van een overeenkomst voor het delen van content.
“Het belangrijkste wat er in de wereld gebeurd is sinds de Tweede Wereldoorlog in termen van oorlog en vrede.”
Zo beschreef de Amerikaanse president Joe Biden wat een Russische invasie in Oekraïne voor de Verenigde Staten zou betekenen. Biden weigerde verder uit te weiden over de waarschijnlijke gevolgen van een dergelijke situatie – dat was ook niet nodig, die zijn al vrij duidelijk. Dan valt Rusland op 24 februari Oekraïne binnen.
Wat voor gevolgen, en wat voor effect zou een dergelijk conflict – één die ondanks de vele pogingen niet deëscaleert – kunnen hebben op Latijns-Amerika?
Om daar een antwoord op te vinden, moeten we eerst de lange en complexe haat-liefdeverhouding tussen Rusland en Oekraïne proberen te begrijpen. Het verhaal waarin Oekraïners en Russen één volk zijn is het belangrijkste argument van Vladimir Poetin om te rechtvaardigen wat hij in werkelijkheid verbergt: hij wil van het buurland de satellietstaat maken die het een groot deel van de 20ste eeuw was, in dienst van Moskou.
Vladimir Rouvinsky, hoogleraar aan de universiteit Icesi in Cali, Colombia, legde zijn standpunt uit aan CONNECTAS:
In the end, Ukraine is nothing more than an excuse. What is really at stake here is the international order being challenged by new emerging powers, in this case, Russia. In a way, we are beginning to see how Russia will act on the world stage in the future. Putin believes that the United States still regards Latin America as its backyard and based on this, claims that Russia has the same right to influence Ukraine, Belarus and other nations in its surrounding area.
Uiteindelijk is Oekraïne niets meer dan een excuus. Waar het hier echt om gaat is de internationale orde die verstoord wordt door nieuwe opkomende grootmachten, Rusland in dit geval. We beginnen een beeld te krijgen van hoe Rusland zich in de toekomst op het wereldpodium gaat gedragen. Poetin denkt dat de Verenigde Staten nog altijd Latijns-Amerika als hun achtertuin zien en Rusland heeft volgens hem daarom hetzelfde recht van invloed in Oekraïne, Belarus en andere buurlanden.
De Russische president laat niemand hem vertellen wat hij moet doen of laten in de voormalige Sovjet-Unie. Volgens Rouvinsky is dat “wanneer er interactie begon te verschijnen in Latijns-Amerika, ik zou zeggen vooral symbolisch, om te laten zien dat Rusland in staat is invloed uit te oefenen in buitenlands gebied.”
Het is duidelijk dat Venezuela en Nicaragua, voor nu in ieder geval, de favoriete bestemmingen van Rusland zijn. Beide landen hebben dictatoriale regimes waar Poetin gebruik van maakt met het bieden van ondersteuning voor de uitdagingen waar beide landen mee te maken hebben op gebied van democratische garanties en mensenrechten.
Op het eerste gezicht lijkt Cuba ook op deze lijst te staan, maar volgens hoogleraar Rouvinsky klopt dat niet:
Today Cuba is separated from Russia by ideology. Cuba is socialist, Russia is capitalist. Cuba may agree with the anti-American discourse led by Maduro [2] and Ortega [3], but that is not enough to make it an ally. There is no longer that degree of trust from the time of the Soviet Union.
Het Cuba van vandaag wordt van Rusland gescheiden door ideologie. Cuba is socialistisch, terwijl Rusland kapitalistisch is. Cuba mag het dan eens zijn met de anti-Amerikaanse toespraak van Maduro [2] en Ortega [3] [en], maar dat maakt het land nog geen bondgenoot. De mate van vertrouwen uit de tijd van de Sovjet-Unie is er niet meer.
De Russische invloed lijkt zich verder dan alleen dictaturen te hebben verspreid. De Argentijnse president Alberto Fernández is in de afgelopen dagen aan de lijst is toegevoegd, terwijl hij zich in het Kremlin gebied bevond. Fernández vertelde [4] [es] tegen een duidelijk tevreden Poetin: “Mijn doel is dat Argentinië iets doet aan zijn afhankelijkheid van het IMF en de Verenigde Staten, en zichzelf opent voor andere mogelijkheden, en ik denk dat Rusland daar een zeer belangrijke rol in speelt.”
Fernández ging verder dan verwacht:
We have to see how Argentina can become a gateway to Russia in Latin America, so that Russia enters in a more decisive way.
We gaan bekijken hoe Argentinië een doorgang voor Rusland in Latijns-Amerika kan worden, zodat Rusland op een krachtdadige manier binnen kan komen.
Ook in Colombia heeft iedereen het over Rusland. Bilaterale betrekkingen zijn door recente verklaringen van ambtenaren van beide kanten beïnvloed. Volgens minister van defensie, Diego Molano, zijn de ingewikkelde beveiligingsomstandigheden aan de grens met Venezuela het gevolg van de nabije aanwezigheid van troepen van de Bolivariaanse Republiek die gesteund worden door Iran en Rusland.
De Russische ambassade reageerde [5] [es] onmiddellijk: “We zijn verbijsterd door de voortdurende en volledig ongegronde pogingen om de Russische Federatie te beschuldigen van vermeende ‘inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van Colombia.” Volgens de diplomatieke vertegenwoordiger baseert Molano zich op niet-onderbouwde gegevens.
Het is dus duidelijk dat Rusland, in zijn strijd tegen het Westen, zijn aanwezigheid in Latijns-Amerika laat merken. Hoogleraar Michael Shifter van Inter-American Dialogue, liet CONNECTAS weten dat Rusland “zijn kracht toont door zich in de regio te laten zien. (…) Poetin is geïnteresseerd in de promotie van democratie zoals hij die ziet.” Hij doet dit ook niet op zomaar een moment, zegt Shifter, maar “hij profiteert van het feit dat de Verenigde Staten ernstige interne problemen hebben, met een zeer gepolariseerde en moeilijke politieke situatie.”
Rusland heeft een niet zo onwaarschijnlijke bondgenoot: de Chinese Volksrepubliek. Volgens Shifter, “helpt het solidariteitspact tussen de twee landen hen in Venezuela te onderhandelen, waar ze sterk betrokken zijn bij technologische en infrastructuurprojecten.” Hoogleraar Shifter voegde toe dat de Chinese Volksrepubliek in het verleden vooral geïnteresseerd was in alleen handelsmogelijkheden, maar daar nu steeds meer gebruik van durft te maken, “als gevolg van het onomstotelijke verlies aan invloed van de Verenigde Staten in de regio.”
Dat werd duidelijk toen president Fernández Pekin aan zijn tournee toevoegde, waarna hij tweette [6] [es]: “Ik heb een hartelijke, vriendelijke en vruchtbare ontmoeting gehad met Xi Jinping, president van China. We zijn het erover eens geworden Argentinië in het Belt and Road-initiatief op te nemen.” Ook beschreef hij het resultaat van de ontmoeting als “geweldig nieuws, want ons land zal 23 miljard aan dollars aan investeringen van China ontvangen voor werkzaamheden en projecten.”
Toch blijkt Poetin, met of zonder China, een agressieve schaakspeler te zijn, die niet aarzelt om zijn pionnen te plaatsen daar waar hij wil. Zoals Shifter zegt is het belangrijk om in overweging te nemen dat niemand kan voorspellen hoelang deze man – opstandig, autoritair en sluw – nog aan het roer van het machtige Russische schip zal staan.
Kijk voor informatie over dit onderwerp op onze pagina's met speciale berichtgeving Rusland valt Oekraïne binnen [7].