Screenshot van CBC Radio Canada YouTube channel [1] video. Inwoners van Sint Petersburg wachten op een overvol treinstation. Olga, die naar Spanje vertrekt: “De situatie kan elk moment verergeren. Ik ben echt bang.”
“Sinds het begin van de Russische oorlog [2]in Oekraïne zijn meer dan 7.000 [3] mensen in heel Rusland gearresteerd voor anti-oorlogsdemonstraties. Terwijl honderden westerse bedrijven het land blijven verlaten en Moskou zich steeds meer van de wereldeconomie isoleert, ontvluchten de Russen hun land [4].
Meer dan 40 landen hebben hun luchtruim gesloten [5]voor het Russische vliegverkeer, waardoor een ontsnappingsroute naar Centraal-Azië, de Kaukasus en het Midden-Oosten vrijwel niet meer mogelijk is. Om ontevredenheid in eigen land te voorkomen, is Moskou begonnen om de oppositie in een ongekend tempo te vervolgen, waarbij media en journalisten met gevangenisstraffen worden bedreigd [6].
Door de ongekend zware straffen en sociale vervolging wordt het steeds moeilijker om zich uit te spreken tegen de officiële Russische lezing over de oorlog. Terwijl de regering steeds kwetsbaarder wordt en geruchten over een naderende staat van beleg de kop opsteken [7], heeft de Russische regering haar eigen bevolking de oorlog verklaard.
Oorlog tegen de media
Buitenlandse sociale mediaplatforms werden als eerste door de beperkingen getroffen. Op 25 februari beperkte Moskou de toegang tot Facebook. Op 5 maart verbood Roskomnadzor, de Russische toezichthouder op het gebied van communicatie, alle toegang tot Facebook [8] in het hele land. De toegang tot Twitter werd op dezelfde manier ingeperkt [9], nadat de netwerken van Russia Today en Sputnik, de Russische staatsmediakanalen, ook aan banden werden gelegd.
Diezelfde dag nam de Doema unaniem een resolutie [10]aan, waarbij “nepnieuws” in het hele land wordt bestraft. Een persoon die informatie verspreidt, die niet officieel met de regering is afgestemd en wanneer het gaat over Russische militaire zaken, de “speciale operatie” in Oekraïne of een oproep tot sancties, kan tot 15 jaar gevangenisstraf worden veroordeeld. De Staatsdoema gaf verschillende voorbeelden [11]van ernstige desinformatie die zou moeten worden bestraft, waaronder het delen van “bewerkte” foto's van brandend militair materieel, rapportage over aanvallen op burgers en schattingen over slachtoffers onder Russische soldaten.
De Wetgeving tegen het verspreiden van Nepnieuws volgt op de beperkingen die Rusland in 2019 de media heeft opgelegd door berichten, waarbij “de regering schaamteloos wordt neergezet” [12], hoewel de straffen hierop drie jaar geleden aanzienlijk lichter waren. Het verspreiden van dergelijke “onbetrouwbare” informatie over staatsfunctionarissen en het verstoren van de sociale orde, werd bestraft met boetes tot 1,5 miljoen roebel (€ 20.700) en 15 dagen gevangenisstraf.
Dit had tot gevolg dat de toegang tot buitenlandse media aanzienlijk werd beperkt. Op verzoek van de openbare aanklagers heeft Roskomnadzor de “toegang” [11]tot Meduza, BBC, Deutsche Welle en Radio Free Europe beperkt. Daarom hebben Bloomberg, The Guardian en de BBC hun journalistieke werk in het land opgeschort [13]. De internationale vereniging van onderzoeksjournalisten OCCRP werd bovendien geplaatst [14]op de lijst van “ongewenste organisaties”.
Kritische binnenlandse media in heel Rusland werden grotendeels het zwijgen opgelegd. Ekho Moskvy, Znak.com, The Village, Taiga.info, Dozdh, Tomsk's TV 2 en vele andere [15], zijn onder zware druk en de dreiging van juridische vervolging gestopt met hun activiteiten [13]. Znak noemde [10]“de vele beperkingen die onlangs zijn opgelegd en die het werk van de media in Rusland schaden,” als reden om de werkzaamheden te beëindigen.
De media die wel doorwerken, worden persoonlijk geïntimideerd. In de kantoren van de krant Pskovskaya Guberniya werd op 5 maart s’ morgens een inval gedaan [16]; de openbare website is daardoor geblokkeerd [17].
De media die doorgaan met hun activiteiten worden gedwongen om hun verhalen die niet welgevallig zijn te verwijderen en alleen officiële staatsberichten te publiceren. Twaalf binnenlandse media hebben aangekondigd [15] dat ze zullen stoppen met alle berichtgeving over de oorlog, waaronder The Bell, VPost en The Blueprint. Novaya Gazeta, die de Nobelprijs voor de Journalistiek 2021 ontving, heeft de meeste artikelen over de oorlog verwijderd [18].
Oorlog tegen de eigen bevolking
Door de staat gesanctioneerde peilingen melden [19]dat de meeste Russen de “speciale operaties” in Oekraïne steunen. Uit de resultaten zou blijken dat de inwoners van Moskou en Sint-Petersburg, waaronder vooral jongeren, het meest betrokken zijn. Gezien de toenemende repressie in het hele land, hebben velen hun twijfels [20]over de wetenschappelijke waarde [4]van dergelijke peilingen.
Op 1 maart werden twee moeders met vijf kinderen aangehouden voor het leggen van bloemen voor de Oekraïense ambassade in Moskou. De moeders werden beiden aangeklaagd [21]voor het niet nakomen van hun ouderlijke verplichtingen en het overtreden van een openbare bijeenkomst.
Dagelijks worden honderden mensen vastgezet [22]in verband met anti-oorlogsprotesten. De politie zoekt en arresteert [23]mensen in het hele land voor alles wat ze maar kunnen vinden, zoals het tonen van de Oekraïense vlag tot berichten over anti-oorlogsprotesten op sociale media.
De autoriteiten in Moskou hebben alle posts op sociale media die zijn gerelateerd aan Oekraïne gedocumenteerd, waarbij ze gebruikmaken van de software voor gezichtsherkenning “Sphere” [24], zodat personen die met het openbaar vervoer reizen, kunnen worden geïdentificeerd en aangehouden [25]. Na de invoering op 1 september 2020 zijn meer dan 2.788 mensen gearresteerd [25], terwijl ze in de metro stapten. Sinds 24 februari heeft de politie met gebruikmaking van “Sphere” Moskovieten opgepakt [25] die publiekelijk demonstreerden om aan hun anti-oorlogsgevoelens uiting te geven.
De autoriteiten stellen alle oppositiegroepen onder verscherpt toezicht. Aanhangers van oppositieleider Alexander Navalny krijgen arrestatie-aankondigingen [26]van het parket, in afwachting van een grootschalige organisatie. In de ochtend van 6 maart doorzochten speciale eenheden de kantoren [27]van Vladimir Arzhanov en Ekaterina Aleksandrova, assistenten van de onafhankelijke afgevaardigden van de gemeenteraad van de stad Novosibirsk.
Mensenrechtenorganisaties in heel Rusland zijn ook het doelwit. De kantoren van Memorial, de oudste mensenrechtenorganisatie in Rusland die misdaden tegen de menselijkheid registreert die tijdens het Sovjet-regime zijn begaan, werden op 4 maart overvallen [28]. De autoriteiten deden ook een inval in de kantoren [28]van Civic Assistance, een organisatie in Moskou die migranten in Rusland ondersteunt.
De ministeries introduceren ook een vooraf opgezette informatiecampagne op de Russische scholen. Vanaf 1 maart worden speciale lessen [29]met de titel “Mijn Land” uitgedeeld die met onmiddelijke ingang onder klas 6 tot 12 moeten worden verspreid. Vkontakte rapporten meldden: [29] “Leerlingen ontvingen informatie over waarom onze president en de regering werden gedwongen om troepen naar het grondgebied van Oekraïne te sturen, met de aantekening dat het geen oorlog betreft, maar een speciale vredesoperatie om de bevolking van de Volksrepublieken Donetsk en Luhansk te beschermen en nationalisten die de Russische regering bedreigen, af te schrikken.”
Op 3 maart organiseerde het Russische Ministerie van Onderwijs het lesmateriaal “Verdedigers van de vrede “ [30]op alle Russische scholen. Het lesmateriaal is onderdeel van het federale project “Patriottische Opvoeding van Burgers van de Russische Federatie” door het Staatsinstituut voor Onderwijs. Tijdens een radio-uitzending die wordt gepresenteerd door de 12-jarige Sofia Khomenko, wordt gesuggereerd [30]dat de Oekraïners en de Russen één volk zijn en dat het Westen heeft geprobeerd Oost-Europa te verdelen en te bezetten, Amerika de afgelopen 70 jaar de meeste oorlogsmisdaden heeft begaan, de NAVO Rusland heeft verraden en de Nazi's de Oekraïense regering volledig hebben geïnfiltreerd.
Binnenlandse vluchten naar Centraal- en Zuid-Rusland werden tot 14 maart opgeschort [31]. Er landen geen vliegtuigen meer in steden nabij de Zuid-Russische grens, namelijk Anapa, Belgorod, Bryansk, Voronezh, Gelendzhik, Krasnodar, Kursk, Lipetsk, Rostov-on-Don, Simferopol en Elista.
Russische grensfunctionarissen hebben mensen die het land probeerden te ontvluchten aan landurige ondervragingen, huiszoekingen en bedreigingen onderworpen [32]. De mensen moesten vragen beantwoorden over hun houding tegenover de president, de oorlog in Oekraïne, maar ook over het doel en de duur van hun reis.
Veel prominente figuren zijn door hun anti-oorlogsverklaringen ontslagen. Ekaterina Dolinina, drecteur van de Polet en Zvezda-bioscopen, moest onder dwang een ontslagbrief tekenen [33], omdat ze op 26 februari een open brief tegen de oorlog tekende.
Rusland kampt al met voedseltekorten. Belangrijke supermarktketens moeten tijdelijk hun inkopen [34]inperken. De X5 Groep, eigenaar van de winkelketens Pyaterochka, Perekrestok, Karusel en Chizhik, verklaarde [34]: “Om te garanderen dat essentiële producten permanent verkrijgbaar zijn, moeten onze winkelketens en de Vprok.ru Perekrestok online hypermarkt de inkoop van grotere volumes van bepaalde producten inperken.” De oorlog in Oekraïne zal naar verwachting een wereldwijd voedseltekort veroorzaken [35].
Duizenden mannen in heel Rusland ontvingen een dagvaarding [36]van militaire registratie- en rekruteringsbureaus. De brieven, telefoontjes en emails zijn een antwoord op Vladimir Poetin's decreet van 18 februari [37], waarin al het reservepersoneel wordt opgeroepen een miltaire training te volgen.
De centrale bank heeft overboekingen van meer dan 5.000 dollar (€ 4.495) naar familieleden in het buitenland verboden. [38]Het decreet volgt op het verbod [39]op alle overboekingen van vreemde valuta naar bankrekeningen van niet-ingezetenen in het buitenland, kredieten op buitenlandse bankrekeningen en overschrijvingen via internationale elektronische aanbieders van betaaldiensten.
De Staatsdoema heeft zich uitdrukkelijk voor zwaardere straffen uitgesproken. Op 3 maart heeft de Liberaal Democratische Partij een wetsvoorstel ingediend [40]waarbij mensen die worden vastgehouden voor anti-oorlogsdemonstraties naar het oorlogsfront in Donbas en Luhansk worden gestuurd. Vladimir Poetin's perssecretaris heeft de suggestie om de dienstplicht voor de demonstranten in te voeren verworpen.
De vervolging van de eigen burgers door de Russische regering zal alleen maar erger worden. Naarmate het land internationaal meer geïsoleerd raakt, zullen de stemmen bij de eigen achterban steeds holler klinken. Iedereen die in staat wordt geacht om sterke oppositie te voeren, is gevangengezet of verbannen. Mensen die ook maar enige schijn van oorlogssentiment vertonen, worden vervolgd, gedetineerd en tot zwijgen gebracht. Vladimir Poetin bezet zowel Oekraïne als Rusland.
Meer informatie over dit onderwerp, zie onze speciale berichtgeving Rusland valt Oekraïne binnen [2].