- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Inheemse kunstenaar onthult de verborgen geschiedenis achter het ontstaan van het Kaptai-meer in Bangladesh

Categorieën: Zuid-Azië, Bangladesh, Bestuur, Burgermedia, Digitaal activisme, Etniciteit & ras, Geschiedenis, Inheems, Kunst & cultuur, Mensenrechten, Migratie & immigratie, Milieu, Ontwikkeling, Rampen, Vluchtelingen
[1]

Kunstwerk van Bor Porong: Verhaal van Priyo Bala Chakma. Een beeldend verhaal van kunstenaar Tufan Chakma [1]. Gebruikt met toestemming.

Het Kaptai-meer [2] is het grootste meer van Bangladesh en een populaire toeristische bestemming. Kaptai, gelegen in het Rangamati-district [3] van de Chittagong Heuvelrug, is een gewilde vakantiebestemming voor veel Bengalezen (buitenlanders hebben speciale toestemming nodig om het te bezoeken). Voor mensen van buiten de regio is het dan misschien een plek waar men goede tijden kan beleven, maar voor de lokale inheemse Chakma-bevolking [4] is het de plaats van een hartverscheurende gebeurtenis Bor Porong [5] of  “de Grote Uittocht” genaamd.

Toen de Kaptai-dam [6] in 1962 werd gebouwd, werd het Kaptai-meer in de eerste plaats aangelegd voor de opwekking van waterkrachtenergie. Door toedoen van de dam, gemaakt voor het Karnafuli Hydropower Station [7] (Karnafuli Waterkrachtcentrale),  is 54.000 hectare landbouwgrond onder water gezet. Meer dan 100.000 lokale mensen uit ongeveer 18.000 families, voornamelijk uit inheemse gemeenschappen, werden in die periode ontheemd, wat resulteerde in de gedwongen migratie [8] van meer dan 35.000 Chakma's en Hajongs naar buurland India.

Aangezien voor velen het verhaal van het door toedoen van dit meer uiteenspatten van de dromen en het levensonderhoud van duizenden families onbekend is, wilde Tufan Chakma [9], een jonge inheemse kunstenaar, dit hartverscheurende incident bij een nieuwe generatie onder de aandacht brengen. De student beeldende kunst heeft het verhaal van Bor Porong uitgelicht door middel van een visueel verhaal [10] op Facebook. Het werk is gebaseerd op een interview met Priyabala Chakma in het boek “Kaptai Dam: The Great Exodus – Autobiography of the Drowned [11]” (“Kaptai-dam: De Grote Uittocht – Autobiografie van de Verdronkenen”), geschreven door advocaat Samari Chakma.

Kaptai lake in Rangamati, Chittagong Hill Tracts. Image from Flickr by author. [12]

Het Kaptai-meer in Rangamati, Chittagong Heuvelrug. Afbeelding van Flickr [12] van de auteur. Gebruikt met toestemming.

Tufan Chakma sprak met Global Voices Bangla op Facebook Messenger over zijn motivaties:

The incident that rattled and triggered divisions among the local Chakma community and led to the exodus of a lot of people remains unheard as not much work had been done around it.

Rare works like Pradhir Talukdar's Bor Porong documentary (part 1 [13] and part 2 [14]) and Samari Chakma's book ‘Kaptai Dam: Bor Porong [11]’ have inspired me to create this visual story.

Nowadays we have become very much dependent on social media. Throughout the day, various issues appear and slide down in our Facebook newsfeed. I thought, if we can highlight such a big historical event visually in the newsfeed, some people may notice. So I recreated the incident in these arts using my imagination and posted them on on my Facebook page Tufan's Artbin [10].

Het incident dat verdeeldheid veroorzaakte binnen de lokale Chakma-gemeenschap en dat de uittocht van veel mensen veroorzaakte, blijft ongehoord omdat er niet veel werk omheen is gemaakt.

Zeldzame werken zoals de documentaire Bor Porong van Pradhir Talukdar (deel 1 [13] en deel 2 [14]) en het boek ‘Kaptai Dam: Bor Porong [11]’ van Samari Chakma hebben mij geïnspireerd dit visuele verhaal te creëren.

Tegenwoordig zijn we erg afhankelijk geworden van sociale media. Gedurende de dag verschijnen en schuiven er verschillende onderwerpen in onze Facebook-nieuwsfeed. Ik dacht, als we zo'n grote historische gebeurtenis visueel in de nieuwsfeed onder de aandacht kunnen brengen, zouden sommige mensen het misschien opmerken. Dus ik creëerde dit incident opnieuw met deze kunstwerken, waarbij ik mijn verbeeldingskracht heb gebruikt, en heb ze op mijn Facebook-pagina Tufan's Artbin [10] geplaatst.

Een bewerkt fragment van de geselecteerde tekst en kunstwerken die door Tufan Chakma op Facebook zijn gepubliceerd, wordt hieronder weergegeven met toestemming van de kunstenaar. De originele tekst is in het Bangla.

Het verhaal van Priyo Bala Chakma:

We used to take refuge under these great mango trees to cool down. [15]

We used to take refuge under these great mango trees to cool down.Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

My name is Priyo Bala Chakma and I am 65 years old. When I married in 1958 at the age of 17, I said goodbye to my father’s village and moved to my in-laws’ house in Burighat village near Rangamati district. The village was so green, you could see only greenery all around.

When temperatures rose in the afternoon, men, women, and children used to take refuge under these great mango trees to cool down. How soothing and comfortable these tree-shades were!

We used to take refuge under these great mango trees to cool down. [15]

Vroeger zochten we altijd onze toevlucht onder deze grote mangobomen om af te koelen. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Mijn naam is Priyo Bala Chakma en ik ben 65 jaar oud. Toen ik in 1958 op 17-jarige leeftijd trouwde, nam ik afscheid van het dorp van mijn vader en verhuisde naar het huis van mijn schoonfamilie in het dorp Burighat, in de buurt van het district Rangamati. Het dorp was zo groen, je kon alleen maar groen om je heen zien.

Als de temperatuur ‘s middags opliep, zochten mannen, vrouwen en kinderen hun toevlucht onder deze grote mangobomen om af te koelen. Wat waren deze boomschaduwen rustgevend en comfortabel!

Everybody was talking about it quietly, with an undertone of fear. [16]

Everybody was talking about it quietly, with an undertone of fear. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

The construction of the Kaptai Dam started a few years ago. I was surprised to hear that all the cultivable lands in our village would be submerged.

Maybe we would also have to leave this village and go far away. I couldn't comprehend this fully—what would drown, who was behind this.

Everybody was talking about it quietly, with an undertone of fear. [16]

Iedereen sprak er stilletjes over, met een ondertoon van angst. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

De bouw van de Kaptai-dam begon een paar jaar geleden. Ik was verrast te horen dat alle bebouwbare stukken grond in ons dorp onder water zouden komen te staan.

Misschien zouden we ook dit dorp moeten verlaten en ver weg moeten gaan. Ik kon dit niet helemaal bevatten—wat zou er verdrinken, wie zat hierachter?

One day I asked my father what was going on. [17]

One day I asked my father what was going on. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

When I asked about it, my father sighed and replied, “far away from the town of Rangamati, the government was building a “goda” (meaning dam) at the mouth of the big river (Karnafuli).

All that was left was to install a gate on this dam. When the gate was closed, the massive stream of the Karnafuli would not be able to flow. As a result, the water level in all the rivers surrounded by the hills would rise. The low agricultural lands we depend on for our livelihoods would be submerged due to the rising water level.”

One day I asked my father what was going on. [17]

Op een dag vroeg ik aan mijn vader wat er aan de hand was. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Toen ik ernaar vroeg, zuchtte en antwoordde mijn vader dat “ver weg van de stad Rangamati de regering een “goda” (dam) aan de monding van de grote rivier (de Karnafuli) aan het bouwen was.

Er moest alleen nog een poort op deze dam worden geplaatst. Als de poort gesloten was, zou de enorme  Karnafuli-rivier niet meer door kunnen stromen. Als gevolg hiervan zou het waterpeil stijgen in alle door de heuvels omringde rivieren. De lage landbouwgronden waarvan we voor ons levensonderhoud afhankelijk waren, zouden door het stijgende waterpeil onder water komen te staan”.

We became restless thinking about the future. [18]

We became restless thinking about the future. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

Our lives were threatened. Dad said if these places went underwater, we also have to leave this house, this village and this hill. Maybe we would need to migrate to the neighbouring country.

Many in the village still could not believe that the water of the dam would travel miles away and engulf our village. Although some landowners were given forms to start the process of applying for replacement land elsewhere, many could not decide what was the right thing to do.

We became restless thinking about the future. [18]

We werden rusteloos als we over de toekomst nadachten. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Onze levens werden bedreigd. Pa zei dat als deze plaatsen onder water zouden komen te staan, we ook dit huis, dorp en deze heuvel zouden moeten verlaten. Misschien zouden we naar het buurland moeten migreren.

Velen in het dorp konden nog steeds niet geloven dat het water van de dam kilometers ver zou reizen en ons dorp zou overspoelen. Hoewel sommige landeigenaren formulieren kregen om het proces van het aanvragen van vervangende grond elders te starten, konden velen niet beslissen wat het juiste was om te doen.

When will the dam gate be closed? What would happen to us then? [19]

When will the dam gate be closed? What would happen to us then? Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

It seemed that everyone had nothing thing to do except talk about this. When are they closing the gate? And we waited… and waited.

Still, so much work left! Arranging new places to take refuge, fixing boats to survive in the event of a sudden flood, securing our cattle, and whatnot!

When will the dam gate be closed? What would happen to us then? [19]

Wanneer gaat de dampoort dicht? Wat zou er dan met ons gaan gebeuren? Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Het leek alsof iedereen niets anders te doen had dan erover te praten. Wanneer sluiten ze de poort? En we wachtten… en wachtten.

Er is nog zoveel werk te doen! Nieuwe schuilplaatsen regelen, boten repareren om te overleven in het geval van een plotselinge overstroming, ons vee veilig stellen en wat al niet meer!

We shifted to a new home built up the hill. [20]

We shifted to a new home built up the hill. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

In the meantime, our father-in-law's house was moved. We shifted to a new home built up the hill, leaving the big house near the plains so that we would not sink into the water.

We shifted to a new home built up the hill. [20]

We verhuisden naar een nieuw huis dat op de heuvel was gebouwd. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Ondertussen werd het huishouden van mijn schoonvader verplaatst. We verhuisden naar een nieuw huis dat tegen de heuvels was gebouwd en lieten het grote huis bij de vlakte achter, zodat we niet in het water zouden wegzakken.

It had been raining all day and night. [21]

It had been raining all day and night. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

At last, that critical moment came. I don't remember much about it (the date, time). It started raining just like a wet gloomy day in the rainy season. It rained all day and night. The water started to rise slowly. When a severe storm hit us, the water level rose swiftly, submerging everything under the water.

It had been raining all day and night. [21]

Het had de hele dag en nacht geregend. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Uiteindelijk kwam dat kritieke moment. Ik herinner me er niet veel meer van (datum, tijd). Het begon te regenen, net als op een sombere, natte dag in het regenseizoen. Het regende de hele dag en nacht. Het water begon langzaam te stijgen. Toen een zware storm ons trof, steeg het waterpeil snel, waardoor alles onder water kwam te staan.

it seemed that the water had already reached our door. [22]

it seemed that the water had already reached our door. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

I woke up in the morning and saw water and water everywhere. It was still raining. Everyone knew that the day had come. This time the water engulfed everything.

Everyone was trying to save their lives, taking refuge in unknown places. There was no time to think clearly.

it seemed that the water had already reached our door. [22]

Het leek erop dat het water onze deur al had bereikt. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Ik werd ‘s ochtends wakker en zag overal water en water. Het regende nog steeds. Iedereen wist dat de dag was gekomen. Deze keer overspoelde het water alles.

Iedereen probeerde zijn leven te redden, zijn toevlucht tot onbekende plaatsen te nemen. Er was geen tijd om helder na te denken.

Everyone was trying to save their lives [23]

Everyone was trying to save their lives.Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

Nobody had time to say goodbye to neighbours. Luckily, the boats had been arranged before. When the water rose, our relatives from downhill came to our house by boat. Following them, we reached Larma Para in Khagrachari District [24].

Everyone was trying to save their lives [23]

Iedereen probeerde zijn leven te redden. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Niemand had tijd om afscheid van buren te nemen. Gelukkig waren er al eerder boten geregeld. Toen het water steeg, kwamen onze familieleden van beneden aan de heuvel per boot naar ons huis. We volgden hen en bereikten Larma Para in het Khagrachari-district [24].

আমার বাবা ভাইবোনদের কোনো খবর আমি জানি না। [25]

I did not have any news about my father and siblings. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

I lost contact with my father and siblings. Many years later I came to know via a relative that my father, three brothers and one sister had all set off to Arunachal Pradesh [26] in India after the event. There they were struggling hard just to survive.

আমার বাবা ভাইবোনদের কোনো খবর আমি জানি না। [25]

Ik had geen enkel nieuws over mijn vader, broers en zussen. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Ik verloor het contact met mijn vader, broers en zussen. Vele jaren later kwam ik via een familielid te weten dat mijn vader, drie broers en een zus allemaal na de gebeurtenis naar Arunachal Pradesh [26] in India waren vertrokken. Daar waren ze hard aan het vechten om te overleven.

I didn't even know then that my father had died on the way to Arunachal Pradesh [27]

My father had died on the way to Arunachal Pradesh. Artwork by Tufan Chakma [15]. Used with permission.

I didn't even know then that my father had died on the way to Arunachal (sigh). Because of the Kaptai Dam, all our siblings were separated during the early 1960s. Some of us were able to reunite after two or three decades. This did not happen for all of us together. Maybe it will never happen as I am growing old.

I didn't even know then that my father had died on the way to Arunachal Pradesh [27]

Mijn vader was onderweg naar Arunachal Pradesh gestorven. Kunstwerk van Tufan Chakma [15]. Gebruikt met toestemming.

Ik wist toen nog niet eens dat mijn vader was overleden op weg naar Arunachal (zucht). Door toedoen van de Kaptai-dam werden al onze broers en zussen in het begin van de jaren zestig van elkaar gescheiden. Sommigen van ons konden na twee of drie decennia worden herenigd. Dit gebeurde niet met ons allemaal. Misschien zal het, terwijl ik oud word, wel nooit gebeuren.

Lees hier [28] het hele verhaal.