Demonstraties in Havana, Cuba, 11 juli 2021. Foto: Periodismo de Barrio.
Dit artikel is oorspronkelijk geschreven door Geisy Guia Delis voor het Cubaanse nieuwsmedium Periodismo de Barrio [1] en geredigeerd door Global Voices.
Zondagmorgen 11 juli 2021 om elf uur bekeek ik de eerste video op Twitter en zag een twintigtal mensen tijdens een stroomstoring op pannen slaan, in een plaats die volgens mij leek op Holguín. De video duurde slechts 10 seconden, maar ik heb hem vaak bekeken. Niet lang daarna werden honderden berichten van mensen in de straten van San Antonio de los Baños, in de provincie Artemisa, viraal op Facebook geplaatst. De leuzen “Vrijheid!”, “Wij zijn niet bang!” en “Weg met de dictatuur!” waren ongelofelijk maar waar. Ik had enige tijd nodig om te beseffen dat dit alles realiteit was.
Op 11 juli sloten duizenden Cubanen overal op het eiland zich aan bij de grootste demonstraties ooit tegen de communistische regering ,waarbij tientallen mensen werden gearresteerd. Ze protesteerden tegen het voedseltekort [2]en het gebrek aan medicijnen, terwijl het land wordt geconfronteerd met een ernstige economische crisis, die nog wordt verergerd door de COVID-19 pandemie en het embargo van de Verenigde Staten [3].
Ik realiseerde me direct wat er gaande was en ik wist dat binnen enkele minuten het internet in Cuba, of in ieder geval in San Antonio de los Baños, plat zou gaan. Op zo'n moment is dat een automatische gedachtegang. Iedereen op het eiland kent het protocol, want sinds 26 november 2020 wisten we dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken de enige serviceprovider in Cuba, ETESCA, de toegang tot het internet blokkeerde [4]. Hierdoor konden staatsveiligheidsagenten, gekleed als medisch personeel, een inval doen in Damas 955, de verblijfplaats van de Cubaanse kunstenaar Luis Manuel Otero Alcántara en tevens hoofdkwartier van de San Isidro Beweging.
Ook interessant: Wie is de kunstenaar Luis Manuel Otero, het symbool van het verzet en een doorn in het oog van het Cubaanse regime? [5]
De video over de protesten in San Antonio de los Baños bleven lang genoeg online om in alle provincies in het land te worden bekeken. Maar op het moment dat de eerste geweerschoten in Palma Soriano, Santiago de Cuba, klonken, kwamen ook de eerste meldingen over problemen met WhatsApp, Facebook en Telegrafie binnen. Sommige gebruikers op Twitter kwamen ook met meldingen over systeemonderbrekingen. Verschillende mensen die dankzij VPN langer online konden blijven, kregen beelden te zien van plaatsen in Havana's Malecon, San Rafael Boulevard, Bauta en Güines, waar grote volksmassa's leuzen riepen als “Het vaderland en het leven!”
Binnen sommige discussiegroepen van Cubaanse programmeurs en ontwikkelaars wordt gespeculeerd dat ETECSA haar gebruikers onderverdeelt in “landbouwbedrijven”, waarvoor het verschillende content distributie- en delivery-systemen heeft ontwikkeld. Daardoor kunnen nieuwe functionaliteiten worden getest, maar het bedrijf kan de serviceverlening ook groepsgewijs stopzetten. Dit verklaart misschien waarom dezelfde VPN bijvoorbeeld voor bepaalde gebruikers wordt toegepast en niet voor andere, zelfs als ze in hetzelfde gebouw wonen.
Hoewel sommige gebruikers via de home internet service Nauta Hogar, toegang hadden tot het internet en anderen online waren via wifi hotspots, konden de meeste Cubanen 48 uur later via mobiele data toch niet het internet op. Meerdere gebruikers in de private sector rapporteerden dat ze door deze maatregel nauwelijks konden werken.
Ook de hotline van ETECSA liet weten dat de service niet beschikbaar was.
Mensen die via het sociale netwerk opriepen tot het organiseren van acties, werden van de buitenwereld afgesloten. Maar het is niet naïef om te veronderstellen, dat dit precies is wat de autoriteiten willen om de uitbreiding van de protesten een halt toe te roepen. Maar het inperken van de rechten voor het gebruik van het internet heeft een direct gevolg op het verlies aan andere burgerrechten, zelfs nog meer dan bij andere autoritaire regimes.
Volgens de OpenObservatory, een website die zich bezighoudt met het monitoren van censuur op het internet, is er bewijs dat Cuba WhatsApp, Telegrafie en Communicatiemiddelen [6], als reactie op de protesten heeft geblokkeerd. Precies zo rapporteerde DougMadory, directeur Internet Analytics in Kentikinic [7], dat door de anti-regeringsdemonstraties gisteren in Cuba, het data- en internetverkeer naar en vanaf het eiland rond 16.05 uur lokale tijd, totaal is lamgelegd.
Ook interessant: Cubaanse kunstenaars protesteren tegen de repressie middels songs, sociale media en hongerstakingen. [8]
In een radioprogramma wordt door de Cubaanse journalist Arleen Rodriguez Derivet het bestaan bevestigd van firewalls op het sociale netwerk [9], zogenaamd om het aanzetten tot haat de kop in te drukken.
Juni 2011 namen de Verenigde Naties de resolutie Joint Declaration on Freedom of Expression and the Internet [10]aan, waarin werd vastgelegd dat staten “Wereldwijde toegang tot het internet mogelijk moeten maken, teneinde de rechten van anderen te eerbiedigen, zoals het recht op onderwijs, gezondheidszorg en werk.”
Daarom is vastgelegd dat er geen enkele rechtvaardiging is om de toegang tot het internet op te schorten. Dit geldt niet alleen voor alle bevolkingsgroepen of delen hiervan, maar zelfs als het gaat om de openbare orde of de nationale veiligheid.
Tijdens een optreden op de staatstelevisie op 12 juli haalde president Miguel Díaz-Canel Bermúdez uit naar de sociale netwerken en sommige media, waarbij ze werden beschuldigd van het aanzetten tot een “stille staatsgreep” tegen de Revolutie.
Terwijl de protesten in verschillende delen van het land doorgaan, wachten de Cubanen of hun naasten in het buitenland op het herstel van de serviceverlening, waar ze met hun eigen loon voor hebben betaald. In deze dagen, waar een glimlach aan de andere kant van het scherm zoveel betekent, heeft de Cubaanse regering gekozen voor nog meer isolement.