Gestreepte honingbij. Foto van Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Dit bericht verscheen eerder op Petchary [1]. Een bewerkte versie verschijnt hieronder.
Omdat honing zo'n waardevol produkt en geweldige voedingsstof is, met bewezen anti-bacteriële en slaapbevorderende eigenschappen – om nog niet te spreken over de verzachtende en helende effecten als je verkouden of grieperig bent – is het houden van bijen de laatste jaren steeds meer gewild in Jamaica.
Patricia Parchment, president van de Westmoreland Bee Farmers Society in Bluefields Bay aan de zuidwestkust van Jamaica. Foto van Wolde Kristos, met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Dank zij meer opleiding in de bijenhouderij werden vooral vrouwen in staat gesteld een alternatieve inkomstenbron te genereren tijdens de pandemie, en vaardigheden te ontwikkelen die ook nog daarna nuttig zijn. Inderdaad, de nieuwe president van de Westmoreland Bee Farmers Society in Bluefields Bay aan de zuidwestkust van Jamaica, is een vrouw. Omdat bepaalde soorten bedreigd zijn door menselijk toedoen, en omdat de nood aan bescherming van deze belangrijke bestuivers meer acuut geworden is, is er steeds meer kennis over bijen, zowel door observatie als door online webinars, zoals dit [2], georganiseerd door het Natural History Museum of Jamaica [3] (NHMJ).
Deze hernieuwde belangstelling komt net op tijd, zowel in de context van de langdurige geschiedenis [4] van bijenkwekerij in Jamaica, als door de acute bedreiging van de bijenpopulatie. Er zijn naar schatting 69 soorten bijen [5] in Jamaica, waarbij de zoölogische collectie van de NHMJ ongeveer 500 exemplaren van 40 soorten omvat.
Deceita Turner, president van de Bluefields Bay Fishermen’s Friendly Society, aan het werk met bijenkorven terwijl een leerling toekijkt. Foto van Wolde Kristos, met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Het is interessant te zien hoe het aantal imkers toeneemt zowel in landelijke als in stedelijke gebieden. Een jonge binnenstedelijke ondernemer, Adrian Watson, is al een aantal jaar een goed opgeleide bijenkweker; hij kweekt de bekende westerse honingbij (Apis Mellifera) [6], maar Jamaica heeft veel meer solitaire bijen [7], die belangrijke bestuivers zijn. De Honai Beez Apiary [8] van Watson plant een pollinatieproject dat een stadsbijenkorf bevat, bedoeld om nieuwe bijenkwekers op te leiden en voorlichting te geven over het belang van de bijen in scholen, de private sector en ver daarbuiten. Hij hoopt jonge mensen zonder opleiding te trainen in bijenkwekerij en ontwikkelt duurzame bijenkorven van bamboe.
Stadsimker Adrian Watson bij het bewonderen van zijn bijen. Foto van Watson, gebruikt met toestemming.
Watson, een doorwinterde milieu- en klimaatcampagnevoerder, pleit ook voor meer groene zones op braakliggende terreinen in Kingston, de hoofdstad, waar hij woont. Daar liggen de gebieden die hij uitgezocht heeft voor de bijenkwekerij in de stad, die zo broodnodig is voor lange-termijn ecologische duurzaamheid. Een gemiddelde bijenkorf herbergt ongeveer 30.000 bijen.
Honingbijen zijn net zo gevarieerd als ze interessant zijn. De kleuren variëren van overwegend zwart, naar goudgeel tot geelbruin, afhankelijk van hun afstamming. De Britse zwarte bij [9] bijvoorbeeld, staat bekend voor haar prikkelbaarheid, terwijl de Nieuw-Zeelandse goudgele bij heel volgzaam is. Elke soort heeft andere eigenschappen – vruchtbaarheid, nectar verzamelen, lang leven – en een goede imker zal proberen ze met een bepaald doel te kweken.
Gezien het feit dat een koningin met wel een dozijn partners kan paren, kunnen allerlei kleurencombinaties opduiken. Dit is één van de redenen waarom zwarte bijen minder vaak voorkomen in Jamaica dan goudbruine bijen. Hoe dan ook zijn het fascinerende schepsels, en door hun bestuivingsactiviteiten zijn ze cruciaal voor ons voortbestaan. Hier zijn een aantal van de meest voorkomende bijen in actie …
Een bij drinkt water, behoedzaam neergestreken op een plant in een lelievijver. Foto van Tracy at Senti Bees [10], met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Locale bijenexperten leggen uit dat bijen water gebruiken om vochtigheid en temperatuur te regelen, en ook om de honing voor hun eigen gebruik en dat van hun larven te verdunnen. Ze nemen het water mee naar hun bijenkorf, omdat temperatuur en vochtigheid nauwkeurig geregeld moeten worden voor het welzijn van de kolonie. Daarom zie je bijen soms zweven bij de ingang van de korf: de verstuiving verkoelt de bewoners.
A mannelijke houtbij op verkenning. Foto van Vaughn Turland, met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Vrouwelijke houtbijen zijn eerder zwart en genieten de bloemen van de moringa-boom [11].
Vrouwelijke orchideebijen verzamelen hars voor hun nest. Foto : Vaughn Turland, met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Orchideebijen in Marshall’s Pen, een vogelreservaat in Manchester, Jamaica. Foto: Ann Haynes Sutton, met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Eén van Jamaica's grote en mooie inheemse bijen, met meer goudkleur. Foto: Vaughn Turland, met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
Deze bijzondere inheemse bij, gezien bij het verzamelen op de morning-glory-bloem bij een strand in Parottee, St. Elizabeth, is vermoedelijk van het geslacht Centris [12].
Een honingbij bij het verzamelen van pollen. Foto: Vaughn Turland, met dank aan Emma Lewis, gebruikt met toestemming.
In de voetsporen van World Bee Day 2021 [13] beginnen steeds meer mensen van Jamaica—en de rest van de Caribische eilandengroep die als Small Island Developing States (SIDS – kleine eilandontwikkelingsstaat), aan het voorfront van de klimaatcrisis staan – te begrijpen hoe cruciaal bijen zijn voor het milieu en duurzaamheid op lange termijn